Năm 1282, vua Trần Nhân Tông của nhà Trần mở hội nghị bàn kế đánh giặc Nguyên-Mông ở khúc sông nào tỉnh Bắc Ninh?

Giữa không gian trầm mặc ấy, con người như được gột rửa ưu phiền, tìm lại sự an yên. Đặc biệt, chính ở vùng sóng nước mênh mang này, quân dân Đại Việt đã nhiều lần làm nên chiến thắng lẫy lừng, để lại âm vang hào hùng bất diệt trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc.

Âm vang hào khí Đông A, đánh thắng giặc Nguyên-Mông

Bình Than là địa danh in đậm dấu ấn lịch sử, trở thành cái tên quen thuộc với nhiều thế hệ người Việt, qua câu chuyện bất hủ về chàng thiếu niên trẻ tuổi Hoài Văn hầu Trần Quốc Toản bóp nát quả cam khi không được tham dự Hội nghị Bình Than vào mùa đông năm 1282.

Theo sử sách, Hội nghị Bình Than là hội nghị quân sự do vua Trần Nhân Tông triệu tập vào năm 1282 để bàn kế sách đánh giặc, khi quân Mông - Nguyên sang xâm lược nước ta lần thứ hai.

Sách "Đại Việt sử ký toàn thư" có đoạn chép: "Mùa đông, tháng 10 (1282), vua ra ngự Bình Than đóng ở vũng Trần Xá họp các vương hầu và trăm quan bàn kế sách công thủ và chia nhau đóng giữ những nơi hiểm yếu".

Cũng tại Hội nghị Bình Than, vua Trần Nhân Tông và Thượng hoàng Trần Thánh Tông nhà Trần đã sáng suốt quyết định trao quyền Tổng chỉ huy quân cho Trần Quốc Tuấn. Hội nghị này còn gắn với những sự kiện giàu ý nghĩa lịch sử.

Đó là việc Nhân Huệ vương Trần Khánh Dư mặc dù từng bị cách chức nhưng vẫn được vua Trần Nhân Tông trọng dụng, cho dự bàn việc nước và cử làm Phó đô tướng quân. Hành động đó của vua Trần đã minh chứng cho tinh thần trọng dụng nhân tài, đặt lợi ích dân tộc lên trên hết.

Một sự kiện quan trọng khác là hình ảnh chàng thiếu niên Hoài Văn hầu Trần Quốc Toản vì tuổi nhỏ không được tham dự đã nén nỗi hổ thẹn mà tức khí bóp nát quả cam, rồi trở về chiêu mộ hơn nghìn gia nô, sắm thuyền chiến, dấy nghĩa đánh giặc với lá cờ thêu sáu chữ vàng: “Phá cường địch, báo hoàng ân" - phá giặc mạnh, báo ơn vua.

Như vậy, từ Bình Than, hào khí Đông A đã được hun đúc, kết tinh trong tinh thần “Vua tôi đồng lòng, anh em hòa thuận, cả nước góp sức, lấy sức dân làm gốc”. Đó không chỉ là cẩm nang giữ nước của triều nhà Trần mà còn là bài học xuyên suốt trong lịch sử dân tộc.

Chính nhờ sức mạnh đồng tâm ấy, Đại Việt đã ba lần chiến thắng quân Mông - Nguyên, giữ vững nền độc lập, mở ra thời kỳ hòa bình, thịnh trị để "Non sông nghìn thuở vững âu vàng".

Năm 2012, tại một hội thảo khoa học do UBND tỉnh Bắc Ninh phối hợp Viện Sử học tổ chức, các nhà nghiên cứu đã chứng minh Hội nghị Bình Than diễn ra tại bãi Nguyệt Bàn, thuộc xã Cao Đức, tỉnh Bắc Ninh ngày nay.

Bằng chứng là ở vùng này vẫn còn những địa danh gắn với di tích như: Đại Than, Phù Than, Văn Than... Đáng chú ý, ở trung tâm của bãi Nguyệt Bàn có đền Tam Phủ thờ Thiên Phủ, Thủy Phủ, Địa Phủ và còn thờ Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn.

Bãi Nguyệt Bàn là một bãi bồi lớn, nổi lên giữa mênh mông sông nước của vùng Lục Đầu giang, thuộc xã Cao Đức.

Bến Bình Than - bãi Nguyệt Bàn gắn liền với vùng sông nước Lục Đầu giang, là cửa ngõ đi về giữa Kinh đô Thăng Long và Biển Đông. Bến Bình Than nay thuộc địa phận xã Cao Đức, tỉnh Bắc Ninh-là nơi diễn ra Hội nghị Bình Than do vua Trần Nhân Tông triệu tập bàn kế đánh giặc Nguyên-Mông sang xâm lược Đại Việt lần thứ 2.

Theo lời truyền kể của người dân địa phương, đền Tam Phủ được xây dựng từ rất lâu đời trên bãi Nguyệt Bàn, vào khoảng thế kỷ XIII khi vua quan nhà Trần về cửa Đại Than họp bàn kế sách đánh giặc Mông - Nguyên, sau khi họp xong vua đã ra đền Tam Phủ để cầu xin âm phù đánh thắng giặc xâm lược.

Trong những chuyến điền dã tìm hiểu địa danh lịch sử Bình Than, nhà nghiên cứu Trần Văn Lạng, nguyên Giám đốc Bảo tàng Bắc Giang cũng khẳng định: Phù sa có thể bồi lấp cho đất đai thêm dày, con người có thể đắp đê, mở ruộng, dựng xóm thôn trù phú, nhưng phù sa không thể lấp đi hào khí Đông A, cũng không thể xóa mờ di sản văn hóa Bình Than.

Di sản ấy vẫn còn nguyên vẹn, được hậu thế ghi chép, bồi đắp để khẳng định, Bình Than thuộc xã Cao Đức chính là một vầng sáng rực rỡ trong muôn vàn vầng hào quang Đông A thời Trần.

Khát vọng bến Bình Than

Trải qua bao lớp sóng thời gian, dẫu phù sa bồi đắp, dẫu bao thế hệ con cháu vùng Đại Than khai khẩn đất hoang, dựng làng mở xóm thì địa danh Bình Than vẫn mãi trường tồn và hào quang Đông A vẫn tỏa sáng bất diệt trên mảnh đất Bắc Ninh - Kinh Bắc, nơi thấm đẫm truyền thống văn hiến, thượng võ.

Ngày nay, không gian sông nước Bình Than - Nguyệt Bàn vẫn giữ được vẻ hoang sơ, cùng trầm tích văn hóa lịch sử bồi lắng với màu xanh mướt mát của bến bãi hoa màu, sắc nâu rêu phong của đền chùa cổ kính, xen lẫn nhịp sống thôn quê thanh bình và hạ tầng hiện đại ngày càng mở rộng… Tất cả tạo nên một bức tranh vừa cổ kính vừa đương đại.

Trong dòng chảy thời đại, với sự hình thành Cảng hàng không quốc tế Gia Bình, hứa hẹn mở ra dư địa phát triển mạnh mẽ cho cả vùng. Chính vì thế, nếu được quy hoạch bài bản, kết nối hợp lý, vùng sông nước Lục Đầu giang - Bình Than - Nguyệt Bàn có thể trở thành trung tâm du lịch văn hóa tâm linh sinh thái bậc nhất Kinh Bắc, đồng thời là điểm nhấn quan trọng trên bản đồ du lịch quốc gia.

Như ông Nguyễn Xuân Côn, một người tâm huyết với du lịch Bắc Ninh từng chia sẻ: "Nếu quy hoạch và kết nối Bình Than-Nguyệt Bàn với đền thờ Cao Lỗ Vương, chùa Phả Lại, Côn Sơn - Kiếp Bạc, chúng ta sẽ có một tuyến du lịch liên vùng hấp dẫn...".

Khí phách và hào quang từ bến sông lịch sử này đã trở thành mạch nguồn tinh thần, hun đúc niềm tự hào và trách nhiệm cho các thế hệ.

Trong bối cảnh mới, niềm tự hào dân tộc được thể hiện bằng sự dấn thân trong công cuộc xây dựng quê hương giàu mạnh, để Bắc Ninh - Kinh Bắc trở thành vùng đất phát triển xứng tầm với lịch sử ngàn năm văn hiến.

Khát vọng Bình Than hôm nay không dừng lại ở việc giữ gìn một miền ký ức vàng son trong lịch sử dân tộc, mà làm sao kết nối liên vùng Bắc Ninh, Hải Phòng, Quảng Ninh... biến nơi này trở thành điểm đến văn hóa lịch sử tâm linh gắn với phát triển kinh tế xanh, du lịch sinh thái bền vững.

Tất nhiên, muốn hiện thực hóa khát vọng ấy, đòi hỏi tầm nhìn quy hoạch chiến lược, sự quan tâm chỉ đạo đồng bộ của các cấp chính quyền, sự chung tay của cộng đồng và đặc biệt là thu hút được các nhà đầu tư đủ tầm.

Bến Bình Than - bãi Nguyệt Bàn gắn liền với vùng sông nước Lục Đầu giang, là cửa ngõ đi về giữa Kinh đô Thăng Long và Biển Đông.

Đây là điểm nút giao thông thủy - bộ có vai trò cực kỳ quan trọng về giao thương kinh tế, văn hóa, chính trị, đặc biệt là quân sự của các triều đại phong kiến. Người xưa cho rằng, Lục Đầu giang - "lục thủy triều quy" là chứng tích cho mối kỳ duyên mà tạo hóa khéo sắp đặt.

Nơi đây là điểm hẹn lịch sử của bốn dòng sông mang chữ “Đức”: Nhật Đức - sông Thương, Minh Đức - sông Lục Nam, Nguyệt Đức - sông Cầu và Thiên Đức - sông Đuống. Đó chính là biểu tượng hợp lưu của tứ đức trong vũ trụ, nơi nhân tâm thiên hạ quy tụ và lan tỏa thái bình.

×