Bỏ độc quyền vàng miếng: "Cuộc chơi mới" gọi tên các ông lớn ngân hàng

Thu nhập từ kinh doanh vàng ở nhóm ngân hàng nhỏ gây bất ngờ

Dữ liệu thống kê báo cáo tài chính riêng lẻ soát xét 28 ngân hàng của PV Dân Việt cho thấy có 12 ngân hàng ghi nhận thu nhập từ hoạt động kinh doanh vàng, bao gồm: 3 ngân hàng thuyết minh chung khoản thu từ ngoại tệ và vàng; 9 ngân hàng thuyết minh riêng thu từ kinh doanh vàng.

Số còn lại: 5 ngân hàng không thuyết minh chi tiết lãi thuần từ hoạt động kinh doanh ngoại hối và 11 ngân hàng không ghi nhận thu nhập từ hoạt động kinh doanh vàng.

Xét nhóm ngân hàng quốc doanh, Agribank là "ông lớn" duy nhất thuyết minh chi tiết mảng kinh doanh ngoại hối. Báo cáo tài chính cho biết, 6 tháng đầu năm, thu nhập từ hoạt động kinh doanh vàng của Agribank đạt 26 triệu đồng; trong khi cùng kỳ năm 2024 là 16,1 tỷ đồng.

6 tháng đầu năm 2024, Agribank là một trong những đơn vị được Ngân hàng Nhà nước cấp phép tham gia bán vàng miếng SJC bình ổn thị trường từ ngày 3/6/2024. Tại thời điểm đó, giá bán vàng của Agribank chỉ được phép cao hơn 1 triệu đồng/lượng so với giá do Ngân hàng Nhà nước công bố bán ra cho các ngân hàng.

Dữ liệu báo cáo tài chính cho thấy, 6 tháng đầu năm, Agribank chi cho hoạt động kinh doanh vàng 4 triệu đồng. Lãi thuần từ hoạt động kinh doanh vàng của ngân hàng đạt 22 triệu đồng, giảm so với cùng kỳ.

Đối với nhóm 8 ngân hàng thuyết minh riêng khoản thu từ hoạt động kinh doanh vàng, dữ liệu ghi nhận 1 ngân hàng tăng trưởng và 7 ngân hàng "đi lùi".

Cụ thể, VPBank ghi nhận thu nhập từ hoạt động kinh doanh vàng trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt 25,3 tỷ đồng, tăng 377% so với cùng kỳ năm 2024.

Ở chiều ngược lại, nhóm có thu nhập từ hoạt động kinh doanh vàng "đi lùi" bao gồm: Eximbank giảm 21% còn 29,23 tỷ đồng; Sacombank giảm 13% còn 20,8 tỷ đồng; ACB giảm 33% còn 20,45 tỷ đồng; Nam A Bank giảm 77% còn 68 triệu đồng; HDBank giảm 89% còn 480 triệu đồng; OCB giảm 99% còn 5,6 triệu đồng.

Riêng SeABank không ghi nhận thu nhập từ vàng, trong khi cùng kỳ thu về 960 triệu đồng.

Chi phí cho hoạt động kinh doanh vàng của nhóm này cũng ghi nhận sự biến động nhẹ so với cùng kỳ. Trong đó, chi phí tại Eximbank, VPBank lần lượt là 8,6 tỷ đồng và 12,3 tỷ đồng. Kết quả, hai nhà băng này lãi thuần từ hoạt động kinh doanh vàng lần lượt 20,6 tỷ đồng và 13 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm. Các ngân hàng còn lại trong nhóm này không thể hiện chi phí cho hoạt động kinh doanh vàng trong thuyết minh.

Tiếp theo, ở nhóm thuyết minh chung thu nhập từ ngoại tệ và vàng, MB ghi nhận 1.955 tỷ đồng, MSB đạt 848 tỷ đồng, lần lượt giảm 10% và giảm 31% so với cùng kỳ 2024.

Về chi phí cho hoạt động kinh doanh ngoại tệ và vàng, báo cáo tài chính cho biết, 6 tháng đầu năm, MB chi 381,6 tỷ đồng, giảm 10% so với cùng kỳ, MSB giảm 93% so với cùng kỳ còn 3,2 tỷ đồng.

Kết quả, MB ghi nhận lãi thuần từ hoạt động này đạt 1.573,4 tỷ đồng, trong khi đó lãi thuần từ hoạt động kinh doanh ngoại tệ và vàng tại MSB đạt 844,8 tỷ đồng, giảm lần lượt 10% và 29% so với cùng kỳ.

Riêng TPBank lãi từ kinh doanh ngoại tệ giao ngay và vàng là 351,5 tỷ đồng, tăng 318% so với 6 tháng năm 2024.

Chính phủ bỏ độc quyền vàng miếng, ngân hàng nào giữ lợi thế?

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP ngày 26/8/2025, chính thức xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Đồng thời, Nghị định số 232 cũng bổ sung Điều 11a sau Điều 11 Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về điều kiện cấp Giấp phép sản xuất vàng miếng. Theo đó, các doanh nghiệp và ngân hàng có đủ năng lực sẽ được cấp phép sản xuất vàng miếng.

Cụ thể, doanh nghiệp muốn được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, ngân hàng là 50.000 tỷ. Các đơn vị này phải trong danh sách đang được Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cấp giấy phép kinh doanh mua, bán kim loại quý, không bị xử phạt hoặc đã khắc phục xong nếu vi phạm.

Hiện có 38 doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng. Tuy nhiên, tính theo quy mô vốn điều lệ hiện hành, chỉ một số doanh nghiệp "đầu ngành" có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên như PNJ, DOJI, SJC.

Về phía ngân hàng, tính đến thời điểm hiện tại có 8 ngân hàng có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng gồm: Vietcombank, BIDV, VietinBank, Agribank, VPBank, Techcombank, MB và ACB.

Lý giải về nguyên nhân lựa chọn quy định mức vốn điều lệ tối thiểu là 1.000 tỷ đồng đối với doanh nghiệp; 50.000 tỷ đối với tổ chức tín dụng sản xuất vàng miếng, NHNN cho rằng việc xây dựng điều kiện cấp phép nhằm lựa chọn các tổ chức có đủ năng lực tài chính, tuân thủ pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng để thực hiện sản xuất vàng miếng.

Điều này thực hiện theo đúng kết luận của Tổng Bí thư về việc xoá bỏ thế độc quyền nhà nước về thương hiệu vàng miếng một cách có kiểm soát trên nguyên tắc nhà nước vẫn kiểm soát hoạt động sản xuất vàng miếng.

Theo NHNN, với quy định này, các doanh nghiệp không phân biệt loại hình sở hữu đều có thể được xem xét cấp phép. Tuy nhiên, ngân hàng thương mại là loại hình doanh nghiệp đặc biệt và thường có quy mô vốn điều lệ cao hơn so với các loại hình doanh nghiệp khác.

Do đó, quy định điều kiện về vốn đối với ngân hàng thương mại cần phù hợp với đặc điểm của loại hình doanh nghiệp này và không đặt trong tương quan với điều kiện về vốn đối với các doanh nghiệp chỉ hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh mua, bán vàng.

Phó Tổng giám đốc ngân hàng Techcombank Phạm Quang Thắng nhận định, Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP là quyết định đúng đắn, kịp thời. Quy định này cho phép các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp vàng bạc có tiềm lực tài chính tham gia nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng, tăng nguồn cung, qua đó tạo lập thị trường minh bạch và bền vững hơn.

Ông Thắng cho biết, trước đây Techcombank từng tham gia lĩnh vực vàng nhưng những năm gần đây đã tạm dừng. Với quy định mới, ngân hàng đã chuẩn bị tích cực để sẵn sàng trở lại. Sau khi có thông tư hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước, Techcombank sẽ xin phép tham gia nhập khẩu vàng nguyên liệu và sản xuất vàng miếng.

Ông Thắng thông tin Techcombank đã chuẩn bị từ việc tìm kiếm, xác định, lựa chọn đối tác nước ngoài về nguồn cung vàng nguyên liệu và chế tác vàng miếng mang thương hiệu Techcombank. Trong nước, ngân hàng chuẩn bị cơ sở vật chất, nhân lực, trang thiết bị, kho bãi, hệ thống cân đo, kênh và điểm phân phối trong toàn hệ thống để có thể cung ứng vàng cho người dân.

Tại cuộc họp với các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp để quán triệt chỉ đạo của Thủ tướng liên quan đến thị trường vàng và triển khai Nghị định 232/2025/NĐ-CP, Ngân hàng Nhà nước cho biết đang tham khảo kinh nghiệm quốc tế nhằm đề xuất các phương án cho phép giao dịch vàng online; khẩn trương nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế để đề xuất phương án thành lập sở giao dịch vàng quốc gia...

Đây là đề xuất thành lập sàn giao dịch vàng, hoạt động tương tự như sàn giao dịch chứng khoán, sàn giao dịch hàng hóa là đề xuất không mới và được giới chuyên gia đề cập từ lâu.

Bên cạnh đó, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân cho rằng, để thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới, nguồn cung vẫn là yếu tố quyết định. Do đó, hoạt động nhập khẩu vàng cần được triển khai hiệu quả, kịp thời để tránh thị trường vàng tiếp tục biến động mạnh.

Chuyên gia kinh tế Trần Thọ Đạt cũng nêu quan điểm, về điều hành theo cơ chế thị trường, tức là cần phải làm cho cung - cầu gần nhau theo hướng không chênh lệch giữa giá vàng thế giới so với giá vàng trong nước.

Đồng quan điểm, một số chuyên gia cho rằng, việc loại bỏ cơ chế độc quyền sẽ giúp tăng nguồn cung vàng, cho phép các nhà cung ứng hoạt động một cách tự do và bình đẳng. Tuy nhiên, việc mở cửa cho nhiều đơn vị nhập vàng nguyên liệu về sản xuất trong nước là bước đi hé mở cho thị trường vàng đa dạng về nguồn cung. Song, quy định quan trọng nhất là chỉ được nhập vàng nguyên liệu có hàm lượng 99,5% là một thách thức.

×