Nghĩa vụ pháp lý của chủ thú cưng

Mấy hôm trước, tại TP.HCM, câu chuyện ẩu đã giữa người với người vì một con chó lại trở thành đề tài thu hút sự quan tâm của dư luận. Phải mất một thời gian tôi mới có thể tập hợp suy nghĩ của mình về cuộc tranh cãi gần này.

Nó không còn là chuyện tin tức báo chí với chủ đề chó tấn công người hay người đáp trả chó nữa nữa mà xung đột và những hệ lụy đi kèm gắn liền với câu chuyện trách nhiệm pháp lý liên quan.

Cụ thể, cuối tháng 2 vừa qua, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an quận 1 (TP.HCM) cho biết đã tống đạt lệnh giữ người trong trường hợp khẩn cấp đối với Tưởng Chí Huy (26 tuổi, ngụ quận 8) để điều tra về hành vi "cố ý gây thương tích". 

Trước đó, thấy chó của bạn gái bị người bảo vệ tại phố đi bộ Nguyễn Huệ (quận 1, TP.HCM) dùng gậy bằng nhựa đánh vào đầu, Huy giằng co rồi giật cây sắt, đánh vào đầu người bảo vệ này gây thương tích. Sự việc đã gây nên bức xúc trong một bộ phận người dân.

Nhiều người Nam Á, đặc biệt là ở vùng nông thôn, lớn lên trong nỗi sợ hãi về chó. Đặc biệt, là những con chó hoang có vẻ hung dữ và mang trong mình các bệnh như bệnh dại. Nỗi sợ hãi và nhận thức về văn hóa góp phần tạo nên niềm tin rằng chó là loài bẩn thỉu và nguy hiểm.

Mặc dù điều này có thể bắt nguồn từ những trải nghiệm thời thơ ấu hoặc mối quan tâm thực tế, nhưng niềm tin tôn giáo cũng đóng một vai trò quan trọng. Ví dụ, một số người Hồi giáo coi chó là thứ động vật không sạch dẫn đến việc hạn chế nuôi chó trong nhà hoặc chạm vào chúng.

Tuy nhiên, việc có một chú cún con bầu bạn có một số lợi ích. Điều quan trọng là phải giải quyết những quan niệm, vấn đề bất cập gây khó chịu cho những người không thích nuôi hoặc không yêu chó.

Trước hết, bất kể ở quốc gia nào, khi được huấn luyện và chăm sóc tốt, chó không hung dữ và cũng không làm mất vệ sinh nơi công cộng. Thứ hai, việc sở hữu một chú chó có thể mang lại nhiều lợi ích về mặt vun bồi thêm giá trị cuộc sống, nhất là gia tăng sức khỏe tinh thần, mang đến sự đồng hành và hỗ trợ về mặt tình cảm.

Và cần nói thêm một điều, ở nhiều quốc gia, cho dù đó là dọn dẹp sau khi thú cưng của bạn đi vệ sinh hay tuân thủ tất cả các quy định của địa phương - bao gồm cấp phép, yêu cầu về dây xích và kiểm soát tiếng ồn - "Tuân thủ luật pháp" là một trụ cột khác của việc nuôi thú cưng có trách nhiệm.

Nhưng tại Việt Nam, như TP.HCM, nơi tôi đang sống, rõ ràng, chưa có lực lượng xử lý đằng sau câu chuyện dắt chó đi phóng uế bừa bãi ở những nơi công cộng. Những cuộc ẩu đả chết người trước kia, hoặc căng thẳng như mới đây vì người chủ không giữ được con chó của mình bằng dây xích, rồi chó sủa liên tục không còn là chuyện hiếm.

Khi nói đến chuyện nuôi thú cưng như chó mèo tại một quốc gia mang tính đặc thù nhiệt đới nóng ẩm quanh năm như Việt Nam không thể không nói đến việc bảo đảm môi trường sống hài hòa giữa các bên. Điều kiện sống đông đúc, phần đông chật chội dẫn đến lập trường nghiêm ngặt chống lại việc nuôi chó, mèo để ngăn ngừa các vấn đề vệ sinh và sự xáo trộn như tiếng ồn, mùi hôi và khả năng gây thiệt hại cho tài sản công cộng.

Từ đây, tôi thấy cần nhắc đến một số gợi ý tham khảo về giải pháp

Trước hết, là việc thay đổi các nguyên tắc. Bài học tham khảo từ Chính quyền Bắc Kinh cho thấy, kể từ năm 1994, các quy định về quyền sở hữu chó ở Bắc Kinh đã được sửa đổi 2 lần. Trước năm đó, việc nuôi động vật bị nghiêm cấm trong thành phố.

Theo một quy định được đưa ra vào tháng 11/1994, chủ sở hữu phải đăng ký chó của mình và tiêm phòng thường xuyên cho chúng để phòng ngừa bệnh tật. Quy định này cũng nêu rõ rằng họ phải trả một khoản phí hành chính hàng năm là 5.000 nhân dân tệ (708 đô la). Được soạn thảo bởi Đại hội đại biểu nhân dân thành phố Bắc Kinh, quy định này được cho là quy định đầu đến công tác quản lý ở Trung Quốc liên quan đến quyền sở hữu chó.

Năm 2003, phí hành chính đã được giảm xuống còn 1.000 nhân dân tệ một năm theo một phiên bản sửa đổi của quy định, trong đó cũng nêu rõ rằng chủ sở hữu ở các quận trung tâm của thủ đô chỉ được phép nuôi những con chó có chiều cao tối đa là 35 cm.

Ở Việt Nam câu chuyện nghĩa vụ pháp lý của chủ thú cưng vẫn chưa hồi kết. Tuy vậy, chúng ta có thể nhìn sang các nước láng giềng để tham khảo. Chương trình cấp phép nuôi chó ở Singapore đánh dấu bước tiến đáng kể hướng tới việc thúc đẩy một cộng đồng coi trọng việc nuôi thú cưng có trách nhiệm.

Theo Quy định về Động vật và Chim (Cấp phép và Kiểm soát Mèo và Chó) năm 2024, tất cả mèo và chó phải được cấp phép. Điều này nhằm mục đích truy xuất nguồn gốc trong trường hợp bùng phát dịch bệnh, chẳng hạn như bệnh dại.

Đối với chủ sở hữu chó, quyền sở hữu giấy phép nuôi chó sẽ được chuyển cho chủ sở hữu mới, người phải gia hạn giấy phép trước ngày hết hạn. Báo chí quốc tế cũng đã nhiều lần nhắc đến chính sách có tư duy tiến bộ của Singapore đã được triển khai để phản ánh cam kết của quốc gia này đối với sức khỏe, sự an toàn và hạnh phúc cộng đồng, bằng cách trở thành hình mẫu cho các thành phố trên toàn thế giới.

Chính phủ và người dân Singapore đều muốn cùng nhau tiến lên trong vấn đề này - sự sạch sẽ không chỉ là một lý tưởng thẩm mỹ ở đây mà nó có được nhờ ý thức của mỗi cá nhân cùng với những quy định nghiêm ngặt của luật pháp. Tờ New York Times đã từng mô tả Singapore là một quốc gia “sạch đến mức kẹo cao su bong bóng là một chất bị kiểm soát”.

Tờ báo cũng nói thêm rằng “ngay cả việc không xả nước ở nhà vệ sinh công cộng cũng bị coi là một tội ác”. Gần 6 triệu người Singapore đang sống ở một trong những thành phố được cho là sạch nhất và xanh nhất thế giới, và sự tinh tế trong phong tục và thực hành vệ sinh phù hợp. Trong đó có sự tuân thủ theo những quy định liên quan đến việc nuôi chó, mèo. 

Tiếp sau chương trình cấp phép nuôi chó đã triển khai trước đó, chương trình cấp phép nuôi mèo của Singapore sẽ bắt đầu được áp dụng và có hiệu lực vào ngày 1/9/2024.

Việc sở hữu và chăm sóc thú cưng có thể là nguồn vui lớn. Nhưng đi kèm, đó cũng là một trách nhiệm lớn. Đối với chủ sở hữu chó mèo, vấn đề nằm ở hành vi xã hội, nhưng cần phải có sự điều chỉnh, cách hành xử phù hợp và quan điểm cân bằng từ cả các bên liên quan.

Chúng ta nên nâng cao nhận thức của công chúng, cho phép chúng ta chung sống trong một xã hội hòa hợp hơn thay vì chia rẽ hoặc có nhiều phiền toái bắt đầu từ những chú chó, chú mèo.

×