Nghịch lý khách hàng Trung Quốc muốn mua hạt tiêu, nhưng đại lý "ngại" bán, nhiều nhà đầu cơ rút khỏi thị trường

Nghịch lý khách Trung Quốc muốn mua tiêu, đại lý "ngại" bán

Theo thông tin từ Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam (VPSA), hiện tại, hàng hồ tiêu xuất khẩu đi Trung Quốc đều phải kê khai xuất khẩu, các đại lý hồ tiêu xuất khẩu cho Trung Quốc đều phải đóng thuế VAT 5% và làm thủ tục hoàn lại thuế GTGT từ nhà nước.

Từ tháng 7 đến nay, rất nhiều đại lý đã làm thủ tục hoàn thuế, tuy nhiên cho đến nay vẫn chưa đại lý nào được thực hiện hoàn thuế VAT.

Qua trao đổi với các đại lý xuất khẩu cho Trung Quốc, VPSA cho biết, hiện tại các đại lý đều tạm hoãn bán hàng cho Trung Quốc mặc dù khách Trung Quốc rất muốn mua hàng.

Nguyên nhân là bởi tỷ lệ thuế 5% đối với hạt tiêu quá lớn (7.500 đồng/kg đối với tiêu đen và 12.000 đồng/kg đối với tiêu trắng), nên với 1 container hàng 30 tấn, đại lý/nhà thu mua phải đóng thuế GTGT là 225 triệu đồng/container tiêu đen và 360 triệu đồng/container tiêu trắng. Trong khi, lợi nhuận mỗi container hàng chỉ vào khoảng 30-40 triệu đồng.

Đây là lí do mà các đại lý, nhà thu mua sẽ phải cân nhắc có nên tiếp tục bán cho khách hàng Trung Quốc hay không? Nếu bán thì phải nâng giá cao hơn 5% để bù đắp lợi nhuận.

Với nguồn hàng cạnh tranh từ Brazil, Indonesia và không phải chịu thuế GTGT thì Việt Nam đã mất lợi thế cạnh tranh, bị giảm đơn hàng. Khả năng cao các đại lý chỉ có thể thực hiện được đơn hàng theo đợt, phụ thuộc vào chu kỳ hoàn thuế.

Trước mắt, Việt Nam sẽ mất một lượng hàng rất lớn từ khách hàng Trung Quốc và kể cả xuất đi các thị trường khác, cũng bởi câu chuyện hoàn thuế GTGT.

Theo Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam, giai đoạn từ năm 2013 đến 30/6/2025 thuế GTGT 5% được miễn bỏ trong hoạt động kinh doanh, mua bán nông sản thô, sơ chế và xuất khẩu.

Hoạt động mua bán được diễn ra rất thuận lợi, nhiều thành phần kinh tế tư nhân tham gia: nông dân, hộ gia đình, hợp tác xã nhỏ lẻ, đại lý thu gom, công ty sản xuất, công ty thương mại, nhà xuất khẩu… và tạo ra vô vàn công ăn việc làm khi hàng hóa được lưu thông nhanh, thông suốt.

Dòng vốn từ rất nhiều nơi đổ vào hoạt động kinh doanh mua bán nông sản, trong đó có hồ tiêu và gia vị nói chung đã giúp xuất khẩu hạt tiêu bứt phá, đạt kim ngạch hơn 1,7 tỷ USD, góp phần tăng đóng góp nghĩa vụ thuế cho nhà nước nhờ vào hoạt động mua bán nhộn nhịp, dòng vốn được lưu thông và quay vòng nhanh.

Tuy nhiên, kể từ khi ngày 1/7/2025, khi luật thuế GTGT 5% được áp dụng, có thể thấy rất nhiều vấn đề hệ lụy phát sinh.

Nhiều hộ kinh doanh, nhà đầu cơ rút khỏi thị trường hồ tiêu

Theo VPSA, rất nhiều hộ kinh doanh, hộ gia đình, nhà đầu cơ, hợp tác xã, đại lý thu gom rút khỏi thị trường hồ tiêu do phải đóng thuế 5% cho nhà nước và mòn mỏi chờ đợi được hoàn hoặc khấu trừ thuế, trong khi lợi nhuận kinh doanh họ thu được chỉ trên dưới 1%.

Vì vậy, các nhóm này buộc phải chấp nhận rút lui khỏi thị trường vì không có khả năng tự huy động vốn của mình để ứng trước nộp thuế GTGT 5%.

Hệ quả là một lượng vốn lớn, dòng tiền dồi dào bị rút khỏi thị trường hồ tiêu nói riêng và nông sản nói chung, chuyển sang ngành khác hoặc gửi ngân hàng.

Áp lực huy động nguồn tiền để ứng trước thực hiện cho việc hoàn thuế đã làm giảm đáng kể số lượng đối tượng và thành phần tham gia thị trường so với trước đây, thay vì hiện tại tập trung sức ép chủ yếu vào đối tượng bị thu hẹp gồm người dân, nhà xuất khẩu và một vài đại lý thu mua có khả năng tài chính.

"Các doanh nghiệp đã cố gắng cầm cự trong 3 tháng qua, đến nay hầu hết đã rơi vào tình trạng tài chính kiệt quệ vì lượng vốn lớn vẫn bị chôn vào khoản thuế GTGT chưa được hoàn.

Doanh nghiệp xuất khẩu phải đi vay thêm tiền ngân hàng, tổ chức tài chính để ứng trước và đóng thuế GTGT cho nhà nước. Với áp lực tài chính quá lớn này, doanh nghiệp sẽ không thể cầm cự được trong thời gian tới", VPSA cho biết.

"Cũng do gặp khó khăn về tài chính, nhiều doanh nghiệp không thể thực hiện các hợp đồng giao xa vì không có khả năng mua trữ hàng, dẫn đến mất dần đơn hàng vào tay các công ty FDI có tiềm lực mạnh. Đánh giá tổng thể thì tính cạnh tranh và sức mạnh của ngành hồ tiêu và gia vị Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng lớn trên sân chơi toàn cầu", VPSA nêu vấn đề.

×