Ngựa bạch, bò sinh sản - "Đòn bẩy" giúp nông dân Bắc Ninh vươn lên thoát nghèo

Từ nghèo triền miên đến thoát nghèo nhờ... ngựa

Căn nhà nhỏ ở thôn Nam Sơn, xã Nam Dương (Bắc Ninh) vang lên tiếng cười phấn khởi của bà Cáp Thị Hiền (53 tuổi). Người phụ nữ từng là hộ nghèo triền miên này vừa bán con ngựa được tặng với giá hơn 20 triệu đồng, chính thức thoát nghèo sau nhiều năm chật vật.

"Chồng tôi mất từ năm 2011, để lại hai đứa con. Một đứa đã lấy chồng, còn một đứa đang đi học. Những năm qua, gia đình tôi cứ quẩn quanh trong vòng nghèo không biết làm sao thoát ra," bà Hiền tâm sự.

Thay đổi đến với gia đình bà vào năm 2024, khi được chính quyền địa phương trao tặng một con ngựa trong khuôn khổ Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Sau gần một năm chăm sóc, con ngựa đã trưởng thành, đạt trọng lượng tốt. Tháng 11 vừa qua, bà Hiền xin phép chính quyền bán ngựa, thu về hơn 20 triệu đồng - khoản tiền lớn giúp gia đình cải thiện đời sống và chính thức thoát nghèo.

"Con ngựa chính là đòn bẩy để gia đình tôi thoát nghèo. Nuôi ngựa không khó, thức ăn đầy dẫy quanh nhà, lại được cán bộ thú y địa phương quan tâm, chỉ bảo nên con vật nuôi lớn từng ngày," bà Hiền chia sẻ.

Xã Nam Dương được hình thành từ việc sáp nhập hai xã Nam Dương và Tân Mộc (thuộc huyện Lục Ngạn, tỉnh Bắc Giang cũ) vào địa giới hành chính tỉnh Bắc Ninh. Sau khi ổn định tổ chức, chính quyền địa phương đã đặc biệt chú trọng công tác giảm nghèo bền vững.

Bà Đặng Thị Huệ, cán bộ Phòng Kinh tế xã Nam Dương, cho biết mô hình trao ngựa thương phẩm, bò giống cho hộ nghèo đạt hiệu quả rất cao. "Mô hình ngựa nuôi thương phẩm chỉ kéo dài khoảng 6 tháng. Khi ngựa lớn, người dân có thể bán lấy tiền dưới sự giám sát của chính quyền địa phương," bà Huệ giải thích.

Theo ông Nguyễn Hữu Sơn, Trưởng thôn Nam Sơn, thôn có 115 hộ dân, hiện còn 6 hộ nghèo và 5 hộ cận nghèo. Các hộ nghèo còn lại chủ yếu là những gia đình có hoàn cảnh đặc biệt như bệnh tật, gần như không có khả năng lao động.

"Ngoài gia đình bà Cáp Thị Hiền, trong thôn còn có gia đình bà Hoàng Thị Doán cũng được nhận nuôi một con ngựa và vừa bán cách đây không lâu. Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của mô hình," ông Sơn khẳng định.

Đa dạng hóa sinh kế, nâng cao hiệu quả giảm nghèo

Tại nhiều xã miền núi của Bắc Ninh như Biển Động, Đèo Gia, Lục Ngạn, Sơn Hải, mô hình chăn nuôi ngựa bạch đã trở thành sinh kế thực sự, mang lại hiệu quả kinh tế cao và ổn định. Đây là hướng phát triển được chính quyền địa phương khuyến khích từ nhiều năm trước và đến nay đã chứng minh rõ khả năng giúp người dân cải thiện thu nhập, đặc biệt là các hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Điểm đặc biệt của mô hình này không chỉ dừng lại ở việc trao giống. Chính quyền địa phương còn tổ chức các lớp tập huấn kỹ thuật chăm sóc, phòng bệnh, hướng dẫn xây dựng chuồng trại phù hợp với điều kiện tự nhiên.

Khi nhận con giống, các hộ dân được ký cam kết chăm sóc, theo dõi, báo cáo định kỳ và sẽ tiếp tục hoàn trả giống theo hình thức "quay vòng" sau khi đàn sinh sản. Cơ chế này giúp mở rộng quy mô mô hình theo từng năm mà không phát sinh chi phí lớn từ ngân sách, đồng thời tạo hiệu ứng lan tóa trong cộng đồng.

Để đảm bảo đầu ra ổn định, chính quyền các xã còn thành lập các tổ hợp tác, nhóm liên kết. Thông qua các tổ liên kết này, người dân được hướng dẫn quy trình chăn nuôi an toàn sinh học, tiếp cận dịch vụ thú y miễn phí và được hỗ trợ kết nối tiêu thụ với các doanh nghiệp.

Bên cạnh mô hình nuôi ngựa thương phẩm, nhiều xã như Biển Động, Lục Ngạn, Đèo Gia, Sơn Hải còn triển khai nhiều chương trình hỗ trợ vật nuôi khác, đặc biệt là bò sinh sản, dê và các mô hình chăn nuôi nhỏ lẻ phù hợp với điều kiện từng thôn, từng hộ.

Các mô hình này được triển khai trong khuôn khổ Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững và các nguồn vốn hỗ trợ đa dạng hóa sinh kế. Hộ nghèo sau khi được xét duyệt sẽ nhận bò hoặc dê giống, cùng với đó là sổ theo dõi, hướng dẫn chăm sóc, lịch tiêm phòng, và được cán bộ thú y xã trực tiếp hỗ trợ trong suốt quá trình nuôi.

Nhiều hộ sau một thời gian chăn nuôi đã có thêm bò con hoặc dê con, từ đó bắt đầu có thu nhập ổn định hoặc tái đầu tư mở rộng quy mô. Đây chính là mục tiêu "tạo sinh kế bền vững" mà chương trình hướng đến.

Ở một số xã đặc thù, người dân còn được hỗ trợ xây dựng chuồng trại, chi phí thức ăn ban đầu và cung cấp dịch vụ tiêm phòng miễn phí để đảm bảo an toàn dịch bệnh. Điều này góp phần hạn chế tình trạng người dân nhận giống nhưng không đủ điều kiện nuôi dưỡng, gây thất thoát tài sản.

Ngoài vật nuôi, nhiều mô hình hỗ trợ sinh kế khác cũng được triển khai đồng bộ như: trồng cây ăn quả bổ sung, hỗ trợ phân bón, tập huấn kỹ thuật chăm sóc vải thiều, đào tạo nghề cho lao động nông thôn, tạo việc làm tại chỗ...

Nhờ cách làm toàn diện này, công tác giảm nghèo tại các xã miền núi Bắc Ninh chuyển biến rõ rệt, tỷ lệ hộ nghèo giảm đều qua các năm. Theo số liệu từ UBND xã Nam Dương, chỉ trong năm 2024, đã có hàng chục hộ nghèo, cận nghèo thoát nghèo nhờ các mô hình hỗ trợ sinh kế này.

"Cho cần câu", không chỉ "cho cá"

Thành công của Nam Dương và các xã miền núi Bắc Ninh không chỉ đến từ việc trao bò, trao ngựa, mà nằm ở cách triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: hỗ trợ giống cùng lúc với kỹ thuật, thú y, liên kết tiêu thụ và tín dụng ưu đãi.

Chính quyền địa phương tăng cường giám sát, kiểm tra tiến độ các mô hình để đảm bảo đúng đối tượng, đúng quy trình, tránh tình trạng nhận giống nhưng không nuôi hoặc bán lại ngay.

Trong bối cảnh đời sống người dân đang dần cải thiện nhờ cây ăn quả kết hợp chăn nuôi, các mô hình trao sinh kế được xem là công cụ quan trọng, giúp hộ nghèo có điểm tựa để vươn lên bền vững.

Khác với các hình thức hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt, việc trao vật nuôi giúp hộ nghèo có "cần câu" thay vì chỉ nhận "con cá". Họ phải chăm sóc, học hỏi kỹ thuật, và từ đó hình thành thói quen lao động, tạo thu nhập bền vững cho gia đình.

Bà Cáp Thị Hiền chia sẻ: "Nếu chỉ nhận tiền hỗ trợ, có khi tôi tiêu hết mà không biết làm gì. Nhưng khi nhận con ngựa, tôi phải chăm sóc hàng ngày, theo dõi sức khỏe, được cán bộ hướng dẫn. Giờ con ngựa đã bán, nhưng kiến thức và kinh nghiệm nuôi vật nuôi tôi học được sẽ theo tôi mãi."

Với cách làm bài bản, giám sát chặt chẽ và sự đồng lòng của người dân, các xã miền núi của tỉnh Bắc Ninh từng bước khẳng định hiệu quả trong hành trình giảm nghèo và phát triển kinh tế nông thôn.

Từ những con ngựa bạch, đàn bò sinh sản đến những mô hình sinh kế đa dạng, Bắc Ninh đang viết nên câu chuyện giảm nghèo bền vững, nơi người dân không chỉ được hỗ trợ mà còn được trang bị kiến thức, kỹ năng để tự vươn lên - đúng với tinh thần "cho cần câu, chứ không chỉ cho cá".

×