Người khai sinh Tây y xứ Trung Kỳ: Bác sĩ Ưng Thông

Những đóng góp đối với Nhà thương lớn Huế

Nguyễn Phúc Ưng Thông, tự Thanh Chi, sinh ngày 1/6/1882 tại làng Vỹ Dạ, Huế. Xuất thân trong một gia tộc hoàng thân quốc thích tiêu biểu với truyền thống thi thư lễ nhạc vẹn toàn, Ưng Thông đã kế thừa và phát triển tinh hoa giáo dục từ nền nếp gia phong của dòng tộc. Lúc nhỏ, ông vừa học Nho học với thân phụ vừa theo học Tây học tại các trường ở Huế.

Sau đó, Ưng Thông theo học trường Y Hà Nội (École de Médecine de l’Indochine - Trường Y khoa Đông Dương). Những năm tháng học tại ngôi trường này, ông luôn đạt thành tích xuất sắc và giành nhiều học bổng. Qua bức thư nhận xét của Giám đốc bệnh viện Thanh Hóa gửi cho Hiệu trưởng Trường Y Hà Nội vào ngày 11/10/1907 sau khi Ưng Thông hoàn thành kỳ thực tập tại bệnh viện Thanh Hóa cho thấy ông là một vị bác sĩ trẻ có tài năng và đầy triển vọng trong sự nghiệp.

Nội dung bức thư viết: (Tôi lấy làm vinh dự khi gửi tới ông lời nhận xét, đánh giá của tôi về thái độ làm việc của bác sĩ thực tập Ưng Thông, đó là một người đã làm việc rất có ích tại bệnh viện Thanh Hóa trong suốt kỳ nghỉ vừa qua. Tôi đã chăm chú theo sát vị bác sĩ trẻ này, và đôi khi tôi đã chia sẻ với cậu ấy những ý tưởng lớn mà tôi không bao giờ phải hối hận vì những chia sẽ đó...).

Sau những cố gắng, nỗ lực trong thời gian học tập tại Trường Y Hà Nội, cuối năm 1907, Ưng Thông tốt nghiệp khóa đầu tiên của ngôi trường này và quay trở về quê làm bác sĩ tại Nhà thương Huế. Đây là bệnh viện Tây y đầu tiên của Việt Nam và Đông Dương được thành lập vào năm 1894 theo sắc lệnh của vua Thành Thái.

Cùng làm việc khám chữa bệnh tại Nhà thương Huế với bác sĩ Ưng Thông còn có các bạn học tâm giao với ông ở Trường Y Hà Nội như: Bác sĩ Ưng Hoát, bác sĩ Lê Đình Thám và bác sĩ Trương Xưởng. Bên cạnh đó, bác sĩ Ưng Thông còn có một thời gian công tác tại bệnh viện Đồng Hới (Quảng Bình), bệnh viện Nha Trang, bệnh viện cảng Sông Cầu (Phú Yên), đặc biệt là sáng lập Trung tâm y tế tỉnh Kom Tum. Thời gian làm việc tại nhiều bệnh viện khác nhau đã tạo điều kiện để ông tiếp xúc và học hỏi nhiều kinh nghiệm từ những bác sĩ danh tiếng người Pháp thời bấy giờ.

Dưới triều vua Duy Tân, bác sĩ Ưng Thông được đặc cách thưởng thụ Quang lộc tự thiếu khanh, hàm Tòng Tứ phẩm Văn giai và làm việc tại Thái Y Viện. Năm 1926, bác sĩ Ưng Thông được chính phủ Pháp trao tặng Bắc đẩu bội tinh về những đóng góp có giá trị trong lĩnh vực Tây y.

Sau khi nghỉ hưu vào năm 1933, bác sĩ Ưng Thông vẫn được giao trọng trách giữ chức trưởng các thầy thuốc Đông Dương người An Nam. Cùng năm ấy, ông được bổ nhiệm làm bác sĩ ở Sở Y tế (Service du Y tế) của Nam triều, với chức vụ Tham lý Y tế phụ trách quản lý điều hành bộ phận Tây y, khám chữa bệnh cho nhà vua và hoàng gia, song hành hoạt động khám chữa bệnh theo lối Đông y của Viện Thái Y dưới triều vua Bảo Đại.

Với những đóng góp trong việc bảo vệ sức khỏe và chữa bệnh hữu hiệu, đặc biệt là tham gia khám chữa bệnh cho nhà vua và hoàng gia, bác sĩ Ưng Thông được vua Bảo Đại trao tặng Đại Nam Long tinh và đặc cách phong chức Tham tri Bộ Lễ về hưu, hàm Tòng Nhị phẩm vào năm 1933.

Ngoài việc hành nghề y chữa bệnh cứu người, bác sĩ Ưng Thông còn nhiệt thành tham gia và điều hành tích cực các hoạt động xã hội, từ thiện như giữ chức Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ trẻ em Pháp - Đông Dương ở An Nam, thành viên các hội: Hội đồng cố vấn Kinh tế Tài chính Đông Dương (1935 - 1936), Hội đồng cố vấn Hội Lạc Thiện, Hội đồng tư vấn Trung tâm phòng chống bệnh lao phổi, Điều hành và giám sát công tác phòng chống dịch bệnh tả trong Kinh thành Huế…

Hội Lạc Thiện được thành lập năm 1930 tại Kinh đô Huế, thành viên của hội gồm nhiều người Việt và người Pháp. Hội có mục đích hỗ trợ tiền bạc cho các cơ quan cứu tế và giúp đỡ cho những người nghèo khổ ở Trung kỳ. Hội Lạc Thiện có sáng lập một phòng khám bệnh thường xuyên ở Nhà thương lớn Huế để dành chữa bệnh cho những người nghèo khổ có hoàn cảnh khó khăn.

Bác sĩ Ưng Thông còn biết đến với tư cách là một nhà văn, nhà thơ có tiếng lúc bấy giờ. Trong cuốn sách “Souverains et notabilités d’Indochine” do Phủ toàn quyền Đông Dương ấn hành năm 1943 trình bày tiểu sử, sự nghiệp của các hoàng thân và chức sắc ở Đông Dương có mục đề cập đến bác sĩ Ưng Thông, trong đó cũng có viết lời nhận xét: “un des plus grands poetes et lettrés de l’Annam” (Một trong những nhà thơ, nhà văn nổi tiếng ở An Nam).

Bác sĩ Ưng Thông là một người đã cống hiến đến hơi thở cuối cùng của cuộc đời mình cho ngành Y và nhân dân trong khám và chữa bệnh, đặc biệt là những đóng góp quan trọng cho sự phát triển của Nhà thương lớn Huế (Bệnh viện Trung ương Huế). Dù sinh ra trong một gia đình hoàng tộc triều Nguyễn, có nhiều người thân được bổ nhiệm làm quan trong triều đình nhưng Ưng Thông quyết không theo nghiệp học làm quan mà ông quyết định ra Hà Nội, học khóa đầu tiên của Trường Y Hà Nội để quyết tâm học hành trở thành một vị bác sĩ giỏi, dành cả cuộc đời gắn bó và cống hiến cho sự nghiệp chữa bệnh cứu người.

×