Bình luận
0
Trải qua thời gian suốt 100 năm tồn tại của nhà Lê sơ, các vua Lê đều lấy khảo khóa làm một trong những biện pháp xét năng lực quan lại. Lệ khảo khóa theo đó cũng không ngừng được hoàn thiện về quy chế, cách thức để phát huy được hiệu quả của nó.
Mục đích của triều đình khi thực hiện lệ khảo khóa, theo nghiên cứu Tổ chức chính quyền trung ương dưới triều Lê Thánh Tông (1460-1497) là "cốt để xem quan lại có thanh liêm, mẫn cán, xứng đáng với chức vụ do triều đình ủy cho hay không".
Mô hình điện Kính Thiên thời Hậu Lê. Ảnh: Tạp chí Kiến trúc online.
Việc khảo khóa là một biện pháp mang tính cấp thiết. Tổ chức, cá nhân nào làm chậm kỳ khảo khóa, sẽ bị phạt tiền và trị tội theo pháp luật. Lịch triều hiến chương loại chí ghi, vua Lê Thánh Tông năm Tân Mão (1471) có dụ cấm để chậm kỳ khảo khóa với nội dung: "Nếu trong 100 ngày trưởng quan không kê khai (danh sách quan lại được khảo khóa - Người dẫn chú) gửi lên thì cứ tính để chậm một người là phạt 10 quan tiền. Thiên vị tư tình đều phải trị tội".
Quy định khảo khóa thời vua Lê Thái Tổ và Lê Thái Tông chia quan lại được khảo khóa làm 3 bậc, gồm: bậc Thượng, bậc Trung, bậc Hạ với mong muốn cốt cho sự phân hạng rõ ràng xác đáng tùy theo năng lực, thành tích.
Kế thừa quy cách, thể thức khảo khóa của các đời vua trước, tháng 12 năm Mậu Thân (1488), vua Lê Thánh Tông ban hành lệ khảo khóa quan lại với nội dung chi tiết. Về mặt thời gian, cứ 3 năm tiến hành khảo khóa một lần là sơ khảo - xét công trạng lần đầu; 6 năm tái khảo - xét công trạng lần thứ hai; 9 năm thông khảo - xét suốt công trạng trong 9 năm.
Tiêu chí chung đối với quan viên được khảo khóa là xét trên cả hai mặt tài và đức. Tài ở đây là năng lực chuyên môn trong công việc được giao. Còn đức là sự thương yêu dân, sự trong sạch, liêm khiết, không tham ô, nhũng nhiễu dân, không biếm công vi tư.
Như vậy, tiêu chí về mặt đức hạnh rất coi trọng về tính liêm khiết của quan viên. Tiêu chí khảo xét quan chức tính tới đức hạnh đã được thực hiện từ thời vua Lý Cao Tông năm Kỷ Hợi (1179) với mục đích được Đại Việt sử ký toàn thư ghi: "Khiến cho quan chức không tham nhũng".
Lệ khảo khóa đã phát huy được tác dụng của nó, phù hợp với mục đích triều đình khảo xét sự hay dở của quan lại. Đời vua Lê Thánh Tông, qua khảo khóa, nhiều quan viên yếu kém đã bị thải hồi. Chứng cứ để lại trong Đại Việt sử ký toàn thư.
Năm Mậu Tuất (1478): "Tham nghị Lạng Sơn Trần Duy Hinh, Tri phủ Trường Khánh Ninh Tháp Nhung, Tri phủ Phú Bình Phạm Tháo… và những tên đần độn bỉ ổi, không làm nổi việc, đáng phải cho nghỉ"… "nếu có kẻ nào mỏi mệt hèn kém như bọn Nguyễn Trí Nghiêu, Đỗ Hữu Trực, Đỗ Công Thích… cùng những tên đê tiện bỉ ổi, không có tài cán, không làm nổi việc, đáng cho về nghỉ".
Qua thực tế tiến hành khảo khóa, nhà nước đã chọn lựa ra được những viên quan có đủ phẩm chất, năng lực làm việc để thăng chức, tuyển bổ lên vị trí cao xứng đáng cho phù hợp. Sử cũ còn ghi lại trường hợp của Đào Cử. Theo Bắc Ninh toàn tỉnh địa dư chí, ông "người Yên Mĩ, Siêu Loại. Hai lần trúng khoa Hoành từ. Làm quan đến Thượng thư bộ Hộ".
Để có được chức vị cao trong Lục bộ, khi đương chức, Đào Cử không ngừng tu tâm dưỡng tĩnh, hết lòng với chức phận được giao. Khi thông khảo (9 năm) vào năm Mậu Thân (1488), Toàn thư chép: "Tháng Giêng nhuận, ngày mồng 3, Đào Cử được thăng Hàn lâm viện thị độc Đông các học sĩ Tu Thận thiếu doãn. Vì Đào Cử giữ chức ở nha môn có nhiều việc, đủ 3 kỳ khảo khóa đều xứng chức, không phạm lỗi, cho nên được thăng".
Đời vua Lê Hiến Tông, Khâm định Việt sử thông giám cương mục thông tin những người giữ chức thủ lĩnh như Vũ Phục Long, Phạm Như Dụ và Vũ Thế Hảo khi được khảo khóa có nhiều thành tích, lại liêm khiết, trong sạch. Kết quả là được triều đình biểu dương, vua thì nêu tên của họ để làm gương trong lệnh chọn chức thủ lĩnh tháng 12 năm Mậu Ngọ (1498).
Nhận xét về phép khảo khóa thời Lê sơ, Phan Huy Chú đã khẳng định tác dụng to lớn của lệ này là: "Phép khảo khóa của nhà Lê rất là tinh mật, từ khi khai quốc thì rất rõ ở đời Hồng Đức, từ khi Trung hưng về sau thì rất nghiêm ở khoảng Chính Hòa, Vĩnh Thịnh. Người thanh liêm chăm chỉ tất được khen thưởng, người hèn kém thì tức truất bỏ. Các quan cố gắng, chính sự sáng sủa, cho nên nói đến đời trị, ở nước ta thì đời Hồng Đức là hơn cả".
Trung Đức là Nghệ sĩ Nhân dân duy nhất biểu diễn trong chương trình nghệ thuật đặc biệt chào mừng Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ XI.
Chia sẻ
Theo Polsat đưa tin, các quan chức từ Gdansk, Ba Lan, đã cố gắng chiếm giữ tòa nhà Tổng Lãnh sự quán Nga, nhưng không được phép vào bên trong.
Chia sẻ
Một trung tâm mua sắm ở Trung Quốc đã lắp loại kính đặc biệt trên cửa các buồng vệ sinh nam, có khả năng chuyển sang trạng thái trong suốt khi phát hiện người hút thuốc bên trong, động thái này nhận được nhiều lời khen ngợi trên mạng.
Chia sẻ
Đang chuẩn bị hàng hóa vào sáng sớm, người phụ nữ 49 tuổi bất ngờ ngã gục khi chạm tay vào cột mái che của sạp hàng trên đường Lê Minh Nhựt, xã Tân Thông Hội, TP.HCM.
Chia sẻ
Giữa bối cảnh đất nước xảy ra biến động chính trị và xâm lăng ngoại bang, ông Nghè Đông Tác - Tiến sĩ Nguyễn Văn Lý vẫn giữ khí tiết thanh cao, giáo hóa hậu sinh, can gián vua khỏi sai lầm, trọn vẹn đạo lý, xứng đáng là một kẻ sĩ Bắc Hà.
Chia sẻ
Giai đoạn 2024 - 2025 ghi dấu bước chuyển mình mạnh mẽ của lúa gạo Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) khi Đề án một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp chính thức lan tỏa mạnh mẽ. Tại Cần Thơ, sự cộng hưởng giữa tư duy sản xuất xanh của người nông dân và dòng vốn tiếp sức kịp thời từ Agribank đang tạo nên những giá trị vượt bậc.
Chia sẻ
Sau nhiều năm điều tra, vụ chung cư CT6 Kiến Hưng quay lại điểm xuất phát khi Viện KSND TP. Hà Nội ban hành cáo trạng truy tố ông Lê Thanh Thản cùng các bị can liên quan, chuẩn bị đưa vụ án ra xét xử.
Chia sẻ
Ngày 25/12 tại Hà Nội, Tập đoàn Vingroup đã chính thức đệ trình Chính phủ công văn xin rút đăng ký đầu tư dự án Đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam, nhằm tập trung nguồn lực cho các dự án hạ tầng và năng lượng trọng điểm, như dự án Khu đô thị thể thao Olympic và sân vận động cấp quốc gia Trống Đồng, các tuyến đường sắt tốc độ cao Bến Thành – Cần Giờ và Hà Nội – Quảng Ninh…
Chia sẻ
Phát biểu kết luận tại Hội nghị Tổng kết Chương trình phối hợp số 01 giữa Chính phủ với Hội Nông dân Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long nhấn mạnh, an toàn thực phẩm là yếu tố then chốt để xây dựng một Việt Nam khỏe mạnh. Phó Thủ tướng yêu cầu trong giai đoạn tới, cần tập trung vào chuyển đổi số, siết chặt khâu bảo quản, vận chuyển và xã hội hóa nguồn lực giám sát.
Chia sẻ
Sau 5 năm triển khai quyết liệt, Chương trình phối hợp số 01 giữa Chính phủ với Hội Nông dân Việt Nam và Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã tạo ra một "làn sóng" thay đổi nhận thức mạnh mẽ. Hơn 18 triệu lượt hội viên, nông dân và phụ nữ đã được lan tỏa tinh thần sản xuất, kinh doanh nông sản chất lượng, an toàn, góp phần quan trọng vào việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Chia sẻ
Cùng với việc đề xuất tăng lương cơ sở trong năm 2026, Bộ Nội vụ cũng đang gấp rút hoàn thiện các thang, bảng lương, gắn với vị trí việc làm, trong đó có bảng lương của lực lượng vũ trang mới để cải cách tiền lương trong thời gian tới.
Chia sẻ
Chia sẻ tại Tọa đàm với chủ đề: “Khởi nghiệp từ nông nghiệp công nghệ cao, cơ hội và thách thức”, anh Hoàng Ngọc Vũ, Phó Giám đốc Công ty TNHH Đo đạc bản đồ Bảo Châu (chi nhánh Lạng Sơn), người khởi nghiệp với mô hình ươm loài cây quý, cây hoàng đàn tuyết nhấn mạnh: Khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao cần bắt đầu từ quy mô nhỏ, trang bị kiến thức vững chắc, kiên trì từng bước và không ngại thất bại để có thể đi đường dài.
Chia sẻ
Sự phát triển của giao dịch số đang thúc đẩy nhu cầu sử dụng các nền tảng tích hợp nhiều tiện ích trong một ứng dụng duy nhất. Ngân hàng số Digimi của BVBank được phát triển theo định hướng này, cung cấp các chức năng thanh toán, đầu tư, bảo hiểm và di chuyển trong một chạm, phù hợp xu hướng giao dịch không tiền mặt ngày càng phổ biến.
Chia sẻ
Cuộc đua Quả bóng vàng Việt Nam 2025 được nhận định là cuộc đua song mã giữa Nguyễn Hoàng Đức và Nguyễn Đình Bắc, ai xứng đáng hơn được vinh danh cho danh hiệu này?
Chia sẻ
Nguyên nhân ban đầu được xác định do xuất phát từ mâu thuẫn tình cảm, ghen tuông. Đối tượng Nguyễn Xuân Thường đã dùng kéo rồi ra tay tấn công vợ với tính chất côn đồ, hung hãn.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay trưa 25/12, vàng SJC và nhẫn đồng loạt giảm mạnh theo xu hướng thế giới. Nhà vàng tiếp tục hạn chế số lượng bán ra, trong khi người mua xếp hàng dài.
Chia sẻ
Đêm tân hôn, tôi nằm trằn trọc, nhìn lên trần nhà trắng toát, không tài nào ngủ được.
Chia sẻ
Trong thời kỳ đầu dựng nghiệp, Tào Tháo mượn ngọn cờ nhà Hán để xây dựng lực lượng, chiêu tập nhân tài, nhưng Tào Tháo chưa bao giờ có thể thoải mái sử dụng đám nhân tài đó, mà luôn luôn phải kiềm chế, nghi kỵ. Tào Tháo cần bảo đảm họ phục vụ lợi ích của Tào Tháo chứ không phải nhà Hán.
Chia sẻ
Theo Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trương Việt Dũng, điểm đột phá then chốt của Thủ đô trong thực hiện Nghị quyết 57 không nằm ở số lượng dự án hay ưu đãi, mà ở chuyển dịch tư duy thể chế: từ “hỗ trợ định kỳ” sang “kiến tạo đầu tư cho đổi mới sáng tạo”, lấy kết quả và tác động thực chất làm thước đo.
Chia sẻ
Ngày 23/12, quân đội thông báo hai chiến binh thuộc Lữ đoàn 93 mang mật danh Bars và K2 đã trở về an toàn cùng một tù binh Nga sau khi giữ vững vị trí gần Konstantynivka trong 130 ngày.
Chia sẻ
Ca sĩ Đức Phúc phát hiện sự thật không ngờ khi tìm đến nhà tài xế xe công nghệ trong câu chuyện đáng thương lan truyền mạng xã hội mấy ngày qua.
Chia sẻ
Những chú chim chào mào đã có cơ hội thể hiện được giọng hót tại Hội thi chim đấu hót nghệ thuật do Chi hội Chim cảnh tỉnh Cà Mau tổ chức vào ngày 14/12 vừa qua.
Chia sẻ
Cầu thủ nhập tịch của ĐT Malaysia là Imanol Machuca đang trở thành tâm điểm tranh cãi khi xuất hiện trong một buổi tập của CLB cũ San Lorenzo. Điều đáng nói, Machuca vẫn đang chịu án treo giò 12 tháng từ FIFA.
Chia sẻ
Em trai Ánh Viên, kình ngư Nguyễn Quang Thuấn tỏ ra bẽn lẽn khi được các fan hâm mộ nữ săn đón khi anh tranh tài tại giải Giải VĐV xuất sắc quốc gia 2025 ở TP.HCM.
Chia sẻ
Năm 2025, vượt qua nhiều khó khăn, thách thức do tác động của biến đổi khí hậu, biến động thị trường, ngành Nông nghiệp và Môi trường vẫn đạt được nhiều kết quả tích cực, nhiều kỷ lục mới trong sản xuất được xác lập. Nhân dịp này, Dân Việt xin bình chọn 10 sự kiện nổi bật nhất của ngành Nông nghiệp và Môi trường trong năm 2025.
Chia sẻ
Trước tình trạng xe tải chở đất, phế thải san lấp trái phép trên đất nông nghiệp tái diễn, lực lượng chức năng xã An Khánh (Hà Nội) cho biết sẽ phối hợp với công an tổ chức “mật phục” tại khu vực Đồng Giường nhằm bắt quả tang, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Chia sẻ
Sân bay Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh, cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km, được quy hoạch là cảng hàng không quốc tế. Hiện dự án đang được đẩy nhanh giải phóng mặt bằng và triển khai các bước đầu tư theo kế hoạch.
Chia sẻ
Trong xu thế phát triển bền vững toàn cầu, Nam A Bank đã khẳng định vị thế tiên phong tại Việt Nam khi song hành thực thi chiến lược "Số hóa và Xanh hóa". Với việc triển khai thực hành ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị), ngân hàng không chỉ tối ưu hóa vận hành mà còn góp phần kiến tạo những giá trị bền vững cho cộng đồng và nền kinh tế.
Chia sẻ
Từ chăn nuôi nhỏ lẻ, manh mún, dân nuôi gà đồi ở xã Tân Khánh, tỉnh Thái Nguyên (địa bàn huyện Phú Bình trước đây) đã mạnh dạn liên kết, áp dụng tiến bộ kỹ thuật và từng bước chuyển sang nuôi gà đồi theo hướng an toàn, hữu cơ, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm và ổn định đầu ra.
Chia sẻ
Sáng ngày 25/12, tại Hà Nội, Viện Sáng tạo và Chuyển đổi số, Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo "Chính sách và mô hình chuyển đổi số nông thôn: Thực trạng và giải pháp".
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV
