Nhà thơ Trần Đăng Khoa sợ hãi, bỏ hết đam mê... chỉ vì một câu nói của Xuân Diệu

Nhà thơ Trần Đăng Khoa bỏ hết đam mê vì một lời khuyên của Xuân Diệu

Nhà thơ Trần Đăng Khoa – nguyên Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam chia sẻ với Dân Việt rằng, thuở bé, ông cũng lắm đam mê. Ông làm thơ, viết văn từ khi học lớp hai. Nhà thơ Xuân Diệu lúc đó đã chí tình khuyên ông: “Cháu chỉ nên làm thơ thôi, làm cho giỏi một nghề. Đừng như chú Nguyễn Đình Thi, như một cái bánh ngon, lại xé ra đến mấy mảnh: Tí thơ, tí tiểu thuyết, tí kịch, tí âm nhạc, tí lý luận. Mỗi thứ cứ một tí, gộp lại chẳng thành một cái gì cho thật ra trò…”.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa thú nhận, ông nghe tiền bối nói thế sợ quá, bỏ hẳn các đam mê, chỉ chuyên làm thơ, sau này lớn rồi, mới mon men sang các loại hình khác.

“Nhưng có phải Nguyễn Đình Thi như tấm bánh ngon, xẻ ra chẳng có cái gì cho thật ra hồn không? Không. Nguyễn Đình Thi là một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hóa lớn. Ông viết nhiều thể loại. Thể loại nào cũng có dấu ấn, góp phần làm một cột mốc đánh dấu sự phát triển của thể loại đó.

Chỉ riêng thơ với âm nhạc, ông có đóng góp đặc biệt. Ông là một trong những nhà thơ hiện đại đầu tiên sáng tạo thành công thể loại thơ không vần Việt Nam. Bây giờ thơ không vần theo khuynh hướng Nguyễn Đình Thi đã thành chủ đạo, dù khi ra đời, nó từng bị phê phán rất gay gắt ở Việt Bắc.

Âm nhạc, ông có hai ca khúc đã thành kiệt tác: Diệt phát xít và Người Hà Nội. Có nhạc sĩ bảo tôi bài Người Hà Nội thì hay, nhưng lê thê quá. Nhạc kinh điển thường rất ngắn gọn, khúc thức rõ ràng như: Chiều Matxcova, Hành quân xa, Cùng nhau đi hùng binh… Người Hà Nội hết chuyện nọ đến chuyện kia. Tôi nghĩ Hà Nội cũng là âm nhạc kinh điển. Nhưng kinh điển hiện đại. Người Hà Nội như một trường ca, hay một tiểu thuyết bằng âm thanh, với nhiều chương, khúc và luôn biến hóa.

Tác phẩm Người Hà Nội đã có tuổi thọ gần 70 năm rồi. Đến nay đã có hàng trăm tác phẩm âm nhạc rất hay viết về Hà Nội nhưng chưa có tác phẩm nào bề thế, sâu sắc, giai điệu đẹp vượt qua được Người Hà Nội. Tất nhiên, về âm nhạc, Nguyễn Đình Thi không phải chỉ có hai bài hát. Ông còn có ca khúc Việt Nam yêu thương, viết ngay sau ngày giải phóng đất nước.

Ca khúc này chỉ có 4 câu nhạc, cổ điển như Hành quân xa. Nếu tôi nhớ không nhầm thì bài hát này chỉ phát có một lần vào 5 giờ chiều ngày 30/4/1975, trên Đài Tiếng nói Việt Nam. Hôm vào thăm Nguyễn Đình Thi khi ông trọng bệnh ở bệnh viện Việt Xô, tôi hát lại bài này cho ông nghe, ông ngạc nhiên lắm. Sau Nguyễn Đình Thi, chúng ta còn có Nguyễn Trọng Tạo và Phạm Thế Hùng”, nhà thơ Trần Đăng Khoa nói.

Những lần "căng thẳng" của nhà thơ Xuân Diệu

Nhà thơ Trần Đăng Khoa cũng kể rằng, nhà thơ Xuân Diệu đặc biệt rất ghét thể loại trường ca, đến mức phải nói ông không đội trời chung với thể thơ này. Vào những năm 70 của thế kỉ XX, hàng loạt bản trường ca ra đời, trở thành sự kiện đình đám của văn học thời kỳ đó. Nhiều hội thảo về trường ca được tổ chức, dĩ nhiên không bao giờ có mặt nhà thơ Xuân Diệu.

Trần Đăng Khoa đã có lần gợi ý nhà thơ Xuân Diệu đến “cho anh em một số ý kiến”, ông đáp lại ngay: “Về cái gì? Về trường ca ấy hả? Thế cậu có biết trường ca là cái gì không? Ca ca, tiếng Tây nghĩa là gì, cậu biết không? Đấy, tôi xin mời các ông trẻ, các ông cứ ca đi, chứ Xuân Diệu không có ca đâu nhé!”.

Trên thực tế Xuân Diệu cũng có viết một số trường ca như: Hội nghị non sông, Ngọn quốc kì, Mỵ Châu Trọng Thủy... Khi nhà thơ Trần Đăng Khoa thắc mắc thì ông giải thích: “Cái đó tớ viết bằng hồn. Còn các cậu, các cậu viết bằng gì? Toàn những sự kiện. Những thông tấn báo chí. Cái đó không phải thơ đâu nhé! Tớ chẳng ngửi thấy gì cả”.

Có lần, nhà thơ Trần Đăng Khoa được nhà thơ Xuân Diệu cho đọc bản chép tay một bài thơ mới, trong đó có hai câu:

Ghe lui để lại dấu dầm

Người yêu dẫu vắng dấu nằm còn đây!

Nhà thơ Trần Đăng Khoa không dám khen hay chê, chỉ dám đưa ra ý kiến của mình: “Thơ chú hay lắm, nhưng cái cô gái này rất dở. Không thể mê được... Cháu nghĩ, con gái phải gọn ghẽ, kín đáo. Con gái mà nằm ngủ tênh hênh là hỏng rồi. Em gái cháu mà như thế mẹ cháu giết. Cái cô gái này đã đi xa rồi, mà còn để nguyên dấu vết của mình bề bộn trên giường, thế là cô gái vô ý, là đoảng, chú ạ!”.

Nghe Trần Đăng Khoa nói thế, Xuân Diệu vặn lại: “Cậu chả hiểu gì cả. Yêu nhau rồi, say đắm nhau rồi thì còn gì là đoảng nữa. Đến cái mùi hôi nách của nó cũng thành hương nhài, hương huệ. Lỗ mũi mười tám gánh lông/Chồng yêu chồng bảo râu rồng trời cho. Đấy, lấy nhau rồi mà còn thế, huống hồ nữa là đang yêu”. Rồi thi sĩ hỏi vặn ngược lại Trần Đăng Khoa: “Mà Khoa đã yêu chưa?”.

Nhà thơ Trần Đăng Khoa cho biết thêm, thời gian đầu mới được quen biết nhà thơ Xuân Diệu, ông rất hay được tiền bối viết thư giảng tỉ mỉ về sáng tác, phân tích từng câu một, câu này được, câu này không. Nhưng khi gặp nhau trực tiếp thì nhà thơ Xuân Diệu không bao giờ nói chuyện sáng tác cả mà chỉ nhận xét cụ thể về người nọ người kia và bảo ban về cách sống.

Là người tiếp xúc nhiều với nhà thơ Xuân Diệu, Trần Đăng Khoa nhận thấy, Xuân Diệu là người rất có ý thức về sự nổi tiếng và vào cuối đời là có ý thức về sự lung lay của mình. Có lần ông đọc được một bài báo điểm qua về thơ Việt Nam từ 1945 đến 1985 mà không có tên Xuân Diệu, Chế Lan Viên… thế là ông không bằng lòng và bảo nhà thơ Huy Cận gọi điện ngay đến báo đó để hỏi cho ra chuyện.

×