Dân lái xe Trường Sơn

Ngày 6/2/1975. Trạm 8. Bên suối Iađrăng, quận 5, Gia Lai.

Đêm qua đi suốt đêm, qua ngầm sông Sa Thầy, phà 10 (sông Pô cô) mãi sáng lâu mới đến đây. Ngồi ca bin một lúc với chiến sĩ lái xe Sơn, xem anh ta lái cật lực. Sau lại lên nằm sàn xe. Ba thằng nằm ngửa nói chuyện và ngủ.

"Vòm trời trên thùng xe gát". Nằm ngửa với chiến sĩ lái xe nhìn sao, trong khi xe phóng tơi bời trên Trường Sơn (Công Tum). Nghe chuyện của lái xe về đời, về tình yêu. Chính tâm hồn anh ấy là một trời sao thú vị, cảm động. Phải nhớ lấy ấn tượng này (cả cảnh lái xe làm việc trong ca bin).

"Đêm ngủ trên thùng xe gát". Rung rung ru ngủ. Địch bỏ bom tọa độ B 57 hai lần gần đây rồi. Đang nằm mệt mỏi mà đêm nay lại đi rồi. Đã thấy nhà lợp mái lá trung quân, lá thủy chung của Nguyễn Đức Mậu.

Ngày 7/2/1975. Thế là tối qua ở lại trạm 8.

Vì đoàn văn công lỡ xe. Đêm kia họ lạc đường sang Công Tum và phải quay lại trạm cũ ngủ, đêm qua mới tới đây. "Thuở trời đất nổi cơn gió bụi mà". Nhưng họ vẫn vui vẻ và lanh lợi lắm. Con gái chịu đựng giỏi hơn con trai, lại biết xử thế hơn, chính thế nên họ còn có sức đánh giặc lâu dài hơn.

Một đêm ngủ ngon. Giờ này tiếng chim rằng đủ loại đang vang lên. Nhớ 1972 ghê. Đến rừng lại nhớ rừng, lạ thế. Tiếng cười con gái trong rừng. Tất nhiên là có thể viết về văn công ra trận lắm.

Những ngọn cây cao vút chọc lên trời, biến trời thành một dòng sao, xóc theo xe, sao như cát Trường Sơn, chúng tôi nằm quay đầu vào phía Nam, phía trước mắt là sao Bắc Đẩu…

Chiếc xe chúng tôi đi đêm nay là chiếc gát vọt tiến hai cầu, đã gần tháng nay lái xe không ngủ, đêm nay lái phụ lên thay. Anh lên nằm với chúng tôi.

Giới lái xe sống rất sôi nổi, ngang tàng. Anh nào cũng có tài pha trò, tán dóc, nóng nảy, nói tục, nhưng thẳng thắn vô cùng. "Nếu một đêm không văng ra đủ 100 con c. thì không phải là lái xe Trường Sơn".

Tóc tai bù xù, da cháy lẫn bụi như moi dưới đất lên, nhưng thực ra họ là những người sạch sẽ nhất thế giới. Lái xe trong buồng lái của mình, cực nhọc, căng thẳng liên tục, nóng bức, bụi bặm ghê gớm.

Ngày 8/21975. T9. Bên sông Xêrêpốc, thuộc tỉnh Quảng Đức.

Đêm qua đi nhờ ca bin của lính lái xe, nhưng cung đường xóc nên vẫn vất vả. Thương lính lái xe vô cùng. Khu A. Binh trạm khang trang lắm. Nhà cửa sạch sẽ. Rừng khộp ở đây tươi xanh. Có lẽ ngày hôm nay lại nghỉ ở đây. Cho đỡ mệt vậy.

29 đêm trong một tháng, lái xe Trường Sơn làm việc liên tục (không cần nói rõ thời gian nào). Đêm nào cũng căng thẳng, không ngủ. Tay lái sái tay, đệm xát lưng sầy da cóc, mặt mũi tóc tai đầy bụi. Giấc ngủ ảo giác bên tay lái. Hàng – người vào. Phía trước: Ngầm, cầu, đèo…

Khoảng sáng đèn gầm: Đấy là nơi tập trung toàn bộ tâm hồn người lái xe, trí tuệ người lái xe. Người lái xe tình tự với con đường, thịt da mình nối liền với con đường.

Xêrêpốc: Cái tên sông quý hóa này gợi lắm chứ "con sông chảy về phía tây". Tôi đã đi từ những con sông chảy về phía đông đến những con sông chảy về phía tây. Tuy có sự ngược dòng nhưng rút cuộc cũng sẽ đoàn tụ trong một ngày xa xôi của một niềm vui lớn: Biển thái bình – Biển Đông.

Binh trạm đang gói bánh chưng và làm thịt lợn chuẩn bị lo Tết binh trạm (để giao thừa, mồng một sẽ ghi kỹ ý này).

Nhớ con quá, Anh Quân ơi!

Ngày 9/21975. Nghỉ lại T9.

Hôm nay đã 29 tết rồi. Hôm nay bà xã đã nghỉ đây. Hai mẹ con sẽ sống ra sao trong tết này? Hà Nội hôm nay chắc giá rét, nền trời xám và lạnh. Hoa Ngọc Hà sẽ trẩy qua trước cửa nhà mình. Em ơi, số kiếp chúng mình là như thế. Mỗi người nhớ về một phương.

Ở đây anh em đang gói bánh chưng. Nhưng thật là không có không khi tết gì cả. Nắng to, rừng khộp trầm tư, binh trạm (A) này vắng khách thành ra heo hút. Chỉ có tiếng ô tô ì ầm, thỉnh thoảng bom dội xa xa. Ai nghĩ gì đến tết...

Con sông này có nhiều cá sấu, cá cóc. Đã có người bắn được cá sấu một tạ. Con sông lầm lì bí hiểm nhưng lại có cái cầu… sông, ra rửa bát vo gạo rửa lá dong. Chiến sĩ giao liên trở thành chủ nhà gói bánh chưng cả. May có canh rau cải lưa thưa mà ăn. Muốn nói chuyện với văn công nhưng ngại quá. Có ích gì  Ồ, điều mình cần biết ở đây không phải là họ.

Nghĩ về những chiến sĩ lái xe nói riêng và lính chiến trường nói chung, cả một lớp trẻ thú vị. Chúng có những vốn sống lớn nên trở nên rất hóm, rất duyên, rất văn hóa, rất nghệ sĩ nữa… Nghĩ thế nào về cả một thế hệ trở thành thú vị như thế nào?

Nếu thằng Bền cứ ở Thủy Nguyên bỏ học lớp ba đi đánh cá ở phà Rừng, ở biển, nếu thằng Bào cứ đi làm ruộng, đi buôn ở Cầu Bố, chúng nó không sao có được tư thế hôm nay, mặc dù hôm nay chúng nó có thằng 8 năm Trường Sơn vẫn là hạ sĩ, lương tháng 5 đồng phụ cấp, nhưng chúng nó đã là những con đại bàng thực thụ, một đêm vượt hơn 100km, khinh tất cả gian lao và bom đạn…

Chúng nó "bát ngát" (từ của lái xe, rộng nghĩ vô cùng chỉ cái gì to lớn, bừa phứa, thoải mái, khoáng đạt… phóng bát ngát). Những con đại bàng đất hay "trâu đất"!

"Nghìn dặm và một bước" – một ý có thể lớn, dùng cho tên tập được chứ không phải chơi. Cuộc đời dài ngàn dặm mà tôi mới đi được có một bước.

Đi ngàn dặm rồi mới hiểu sâu về một bước.

Đi ngàn dặm và một bước đều có vất vả ngang nhau.

Hay có thể làm tên cho một bài, một chương, một tập.

Đại quân tiến về Phan Thiết

Ngày 19/4/1975. Ấp Tùy Hòa, ven đường 1, cây số 1693 (tính từ Hà Nội), cách Phan Thiết 11 km.

Tối qua, đại quân tràn đến Phan Thiết. Xe tăng và bộ binh, pháo tăng nổ như gõ trống, trận tấn công không ầm ĩ nhưng thắng lợi thật mau lẹ. Cái điều phải xảy ra đã xảy ra: Địch co giò chạy ngay, bỏ Phan Thiết. Những đoàn quân thiện chiến Bắc Kỳ lao vào chiến trận thật hùng vĩ.

Nửa đêm đã lục đục dậy. Hành quân. Ủy ban quân quản thì vào thị xã. Mình theo sở chỉ huy tiền phương vượt An Phú, qua Tầm Hưng sang đường 1.

Đi đến vài ba km đường 1: Đường rộng mênh mông, phẳng lỳ và rắn như thép, pháo chỉ gãi gãi, xe tăng đi chỉ có dấu xích. Nhưng sao không lạ lẫm như đường 9 của năm 1972. Có lẽ vì mình đá quá quen với những gì gọi là mới lạ.

Tiếng xe ô tô gần dần… và đây rồi, cả một binh đoàn đang hành tiến. Sở chỉ huy trong những ấp ven đường (Xa Ra, Tùy Hòa, Hòa Vinh…), mấy anh đang ngủ. Có tiếng chuộng điện thoại, có mấy anh thông tin đang rải dây. Xe cộ phủ ngụy trang giấu kín trong vườn hay nép bên đường. Có những chiếc đang chạy. Lính Bắc Kỳ đã vượt gần 2.000 km vào đây, ngang tàng, oai hùng…

Mình giơ tay chào các bạn, họ hét to: Vào Sài Gòn đây!

Những chiếc zin, chiếc gát vô cùng quen thuộc của Trường Sơn lại về đây, xòe lá ngụy trang như sư tử, phóng vun vút, tốc độ rất cao trên đường 1, lính ngồi hát nghêu ngao, những anh lính đeo đèn pin ngang ngực, dựa tai ô tô nhìn trời bằng vung! Những chiếc xe con chỉ huy phóng vèo vèo, lập lòe điếu thuốc lá. Có chiếc xe Jeep cắm cờ giải phóng chạy đi chạy lại, ra vẻ lắm.

Đã gặp những đồng đội vô cùng thân yêu của chiến trường quen thuộc ngoài kia rồi. Mình đã đi một vòng để… "Chờ anh ở Cực Nam" (Bài thơ tặng Hữu Thỉnh vừa làm xong hôm qua).

Đường 1 rầm rập xe cộ, người đi ùn ùn kéo vào, phố xã hai bên đường rất đẹp, giàu có, đầy cây ăn quả và các loài hoa tím, trắng, đỏ rực rỡ. Chụp mấy kiểu ảnh giữa bình minh. Sẽ đi Phan Thiết một giờ gần đây.

Cây số 1693 đường 1: Cực tả cái mốc tiến quân hùng vĩ của quê ta năm nay, lấy Phan Thiết làm điểm quan sát. Sống những giờ hùng vĩ vô cùng. Nhưng cũng phải hết sức cảnh giác, vì kẻ địch đang điên cuồng dãy dụa mà. Ở trong ấp. Đào hầm. Tắm giếng. Mệt và buồn ngủ quá mà máy bay cứ âm ỉ: Hứa hẹn một trận tọa độ đâu đây.

Gần trưa đang ở Tùy Hòa, bỗng nhiên súng tiểu liên, rồi M79 vang lên giòn giã ngay bên vườn chuối rìa ấp. Một cuộc tập kích? Kinh khủng, hồi hộp quá… Đó là một bọn tàn quân định bỏ chạy bị bộ đội đuổi đánh. Hình như thế. Tình hình vẫn lộn xộn và thiếu an ninh.

Ăn cơm trưa xong, có lệnh: Vào Phan Thiết.

Nai nịt vội vàng. Tất cả lên xe GMC (rộng mênh mông) và phóng như bay vào thị xã Phan Thiết, chính giữa trưa nắng chang chang… Máy bay vừa ném cầu trong Phan Thiết khói nổ đạn vẫn phun đen trời.

Dọc đường vào Phan Thiết, lòng vô cùng xúc động. Người, xe cộ dân sự và quân sự đi lại tấp nập và như bay. Honda, xe Jeep, xe com măng ca, GMC, xe tải Bắc Việt, các loại xe lam Sài Gòn… Người khênh xác chết trùm kín trên băng ca. Mùi hôi hám bay lên từ hai bên đường. Hầm hố, tăng ni lông căng lên bên đường. Qua hai cầu. Qua phân khu Phú Long rất sầm uất. Thị xã đã hiện ra xa xa. Vẫn là những ngôi nhà xây gạch, tường sơn màu lòe loẹt, trắng trơ trụi phơi giữa xứ nắng như rang.

Xe cộ, nhân dân bồng bế dắt díu nhau chạy xuôi ngược như kiến vỡ tổ… Khung cảnh thật khác thường. Chụp được mấy kiểu ảnh cầu, xe ta vào.

Giờ thì nằm sau vườn một cái nhà to lớn bỏ không, cứ như cái đình cũ. Đào hầm (ngày hôm nay đào hai lần hầm rồi). Sống trong ấp này tinh thần rất căng, kẻ địch vừa bỏ chạy hơn nửa ngày, lũ lính vứt bỏ áo lính đầy đường, mặc thường phục, tiếng mìn, bom, súng gì gì cử nổ đâu đây, tiếng xe cộ rú ga và phóng ào ào, tiếng máy bay ném bom rền rĩ…

Nhân dân thấy chúng mình đến thì kéo ra xem, sán đến gần, thôi thì đủ lời, khen, mong đợi, hốt hoảng, kêu sợ… Tìm con, tìm em. Nhưng cái "dáng" của họ thì sao mà ngại quá. Có lẽ chỉ trẻ con là còn dễ tin hơn.

Phan Thiết có cả một vùng "Sở muối" (ở đây hay dùng chữ "sở", "sở đất, sở dầu, sở máy cưa"…). Muối san thành từng ô vuông, muối vun đống như núi, trắng xóa như đường cát, rồi thì lò gạch, mấy em bé đây là những thợ đóng gạch thành thạo, tội nghiệp em Cu, 15 tuổi, chỉ có hai má con, đi làm thuê kiếm ăn, thất học. dễ yêu lắm, thương em quá, Cu ơi…

Quân đoàn 10 vào ghê gớm vô cùng, như vậy là suốt đêm qua xe chạy không ngớt, xe tăng nhiều nhất (khoảng 1000 chiếc), rồi các xe chở lính, chở hậu cần đủ loại, họ đi ào qua như thác đổ, cuốn hết mọi rác rưởi…

Chiếm Phan Thiết trong hành tiến. Bỏ mặc mọi thứ gai góc dưới chân cho lính địa phương lo thu xếp sau! Pháo phòng không rất nhiều, 57, 37, 14.5…

Ngày mai sẽ vào làm việc cật lực ở thị xã…

(Còn nữa)

×