Phẩm chất của nữ trí thức là chìa khóa để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nghiên cứu khoa học

Ngày 28/8, Báo Phụ Nữ TP.HCM tổ chức hội thảo với chủ đề "Dấu ấn trí tuệ của nhà khoa học nữ Việt Nam và khát vọng bứt phá trong kỷ nguyên mới".

Vì sao ít phụ nữ làm nghiên cứu khoa học?

GS.TS Nguyễn Thị Thanh Mai – Phó Giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM cho biết, nữ trí thức không chỉ là nhà nghiên cứu mà còn hiện diện trong toàn bộ hệ sinh thái khoa học công nghệ: từ giảng dạy, quản lý giáo dục, lãnh đạo phòng thí nghiệm đến khởi nghiệp.

Theo bà Mai, vai trò của phụ nữ trong hiện thực hóa mô hình hợp tác “3 nhà” – nhà nước, nhà trường và nhà doanh nghiệp là rất lớn. Nữ trí thức có thể trở thành chất xúc tác đặc biệt, bởi họ thường đem đến cách tiếp cận đa chiều, nhạy bén trong hợp tác và có xu hướng thúc đẩy gắn kết cộng đồng. Do đó cần tạo thêm điều kiện để giới nữ làm nghiên cứu khoa học.

Bà Lý Việt Trung - Tổng biên tập Báo Phụ Nữ TP.HCM cho biết, hội thảo "Dấu ấn trí tuệ của nhà khoa học nữ Việt Nam và khát vọng bứt phá trong kỷ nguyên mới" là cơ hội để các nhà khoa học nữ, các nhà quản lý, lãnh đạo, tổ chức xã hội, các trường đại học, viện nghiên cứu cùng nhau hiến kế, đóng góp cho việc xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bao trùm và phát triển bền vững, nơi phụ nữ được khích lệ dấn thân, được tạo điều kiện phát triển bình đẳng và được tôn vinh xứng đáng.

Bà Mai đề xuất cần bổ sung các mục tiêu bình đẳng giới vào luật pháp và các chính sách về khoa học công nghệ. Chính sách hỗ trợ phụ nữ cần được cụ thể hóa, đặc biệt là trong giai đoạn thai sản và nuôi con nhỏ.

“Chúng ta cũng nên có một chương trình 'Phụ nữ thành công đi trước, dắt người đi sau', trong đó những nhà khoa học nữ đi trước sẽ đóng vai trò cố vấn, dẫn dắt và trao học bổng cho các nhà khoa học trẻ”, GS.TS Thanh Mai cho biết.

Trong khi đó, PGS.TS Nguyễn Minh Hòa - Chuyên gia Xã hội học và Phát triển đô thị cho biết, thống kê phụ nữ làm nghiên cứu khoa học khoảng 30% là điều bình thường, không thấp. Phụ nữ có nhiều bất lợi trong việc này so với nam giới. Nghiên cứu khoa học đòi hỏi thời gian dài, lượng công việc nặng, chịu áp lực cao, kinh phí lớn… càng tạo ra thách thức lớn cho phái nữ.

“Nếu đàn ông làm nghiên cứu khổ một thì nữ khổ gấp ba lần”, TS Hòa nhấn mạnh.

Tuy nhiên cũng theo ông Hòa, không phải vì thế mà phụ nữ được ưu ái hơn trong làm nghiên cứu khoa học. Bởi nghiên cứu khoa học là một công trình có giá trị sử dụng thực tế, phục vụ cho xã hội, hướng đến hiệu quả.

“Không phải nữ là được ưu tiên duyệt đề tài, cấp kinh phí cao hơn hay gia hạn thời gian trong làm nghiên cứu khoa học. Nhiều nghiên cứu không hoàn thành bạn phải trả lại tiền. Những đề tài nghiên cứu ứng dụng phải có sản phẩm, phải thương mại hóa được mới được duyệt, không phải bạn là nữ mà tôi thông qua. Bạn sản xuất ra thuốc, thuốc phải trị được bệnh. Nghiên cứu khoa học không phải sân chơi”, ông Hòa phân tích.

Do đó, PGS.TS Nguyễn Minh Hòa đề xuất lập những quỹ tài trợ riêng cho phái nữ thực hiện nghiên cứu khoa học. Trong đó tập trung vào những đề tài sát với người phụ nữ như: bạo lực gia đình, bảo vệ trẻ em, hôn nhân… Cạnh đó cơ quan quản lý nhà nước cũng cần có quy định để nhà khoa học nữ được tiếp cận với các nguồn thông tin gốc. Đồng thời, cần có giải pháp giảm được các tiêu cực liên quan đến tài chính như chi phần trăm cho cơ quan, tổ chức, cá nhân... để nhà khoa học nữ tập trung nghiên cứu.

Phái nữ tự khẳng định mình

PGS.TS Trương Thị Hiền - nguyên Giám đốc Học viện Cán bộ, Chủ tịch Hội nữ Trí thức TP.HCM đồng tình với ý kiến của TS Nguyễn Minh Hòa. Cần bình đẳng giới trong việc nghiên cứu khoa học, xem xét một cách khách quan, đánh giá dựa trên hiệu quả của đề tài. Không phải vì là nữ mà được ưu ái trong xét duyệt hay nghiệm thu đề tài.

Theo Chủ tịch Hội nữ Trí thức TP.HCM, để nâng cao vai trò của người phụ nữ trong nghiên cứu khoa học, thay đổi lớn nhất nằm ở chính phái đẹp. Người phụ nữ phải tự tin hơn, vượt qua những rào cản vốn có để khẳng định trình độ bản thân.

“Thường thì một người phụ nữ mà lãnh đạo một đơn vị nào đó thì người ta không phục, không tin. Tôi cũng đã kinh qua chuyện đó. Mình phải có bản lĩnh, mình tự khẳng định mình để mọi người phải thừa nhận khả năng, năng lực của mình”, PGS.TS Hiền khẳng định.

Kết luận hội thảo, ông Huỳnh Thành Đạt - Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho biết, phụ nữ không chỉ là người đồng hành, mà còn phải là lực lượng tiên phong. Bởi sẽ không có sự phát triển toàn diện nếu thiếu đi trí tuệ và cống hiến của "một nửa dân số".

"Đặc biệt, trong kỷ nguyên số, tư duy đổi mới, sự mềm dẻo, khả năng kết nối cộng đồng – những phẩm chất mà nhiều nữ trí thức sở hữu chính là chìa khóa để thúc đẩy đổi mới sáng tạo thực chất", ông Đạt khẳng định.

"Chúng tôi tin tưởng rằng, với nhiều giải pháp đột phá sẽ được triển khai một cách đồng bộ, toàn diện và quyết liệt trong thời gian tới, sẽ ngày càng có nhiều nhà khoa học nữ Việt Nam hiện diện trên các diễn đàn khoa học trong và ngoài nước, khẳng định vị thế của trí tuệ Việt Nam, góp phần phát triển bền vững đất nước và sự tiến bộ chung của nhân loại", Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cho biết.

×