"Siết" quy định livestream sau vụ hoa hậu quốc tế bán kẹo rau củ, thổi phồng chức năng của sản phẩm

Sáng 22/9, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 49, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thương mại điện tử.

Livestream bán hàng nhiều tỷ đồng nhưng không thu được thuế

Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, về cơ sở thực tiễn xây dựng luật, thương mại điện tử Việt Nam được các tổ chức nghiên cứu thị trường uy tín đánh giá cao (xếp thứ 3 trong khu vực Đông Nam Á về quy mô năm 2024 và xếp thứ 5 trên thế giới về tốc độ tăng trưởng năm 2022 ).

Quy mô thị trường bán lẻ thương mại điện tử B2C tăng trưởng nhanh chóng từ 2,97 tỷ đô la Mỹ năm 2014 đến 25 tỷ đô năm 2024, trung bình tăng trưởng 20-30% cả giai đoạn , đóng góp 10% tổng doanh thu hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng cả nước năm 2024. 

Hiện nay, lĩnh vực thương mại điện tử đang được điều chỉnh tập trung, chủ yếu tại hai văn bản: Nghị định số 52 ngày 16/5/2013 của Chính phủ về thương mại điện tử, Nghị định 85 ngày 25/9/2021 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 52. 

Tuy nhiên, do ở cấp Nghị định nên hai văn bản trên chưa đủ hiệu lực điều chỉnh các vấn đề quan trọng mang tính đa ngành trong thương mại điện tử.

Bên cạnh đó, theo ông Tân, sự phát triển nhanh chóng của khoa học công nghệ, sự xuất hiện nhiều mô hình kinh doanh mới, đa dạng về mặt chủ thể, phức tạp về mặt bản chất và từ thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại điện tử, dẫn đến các chính sách, quy định về thương mại điện tử đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế.

Ngoài ra, với sự xuất hiện của các công nghệ mới, nền tảng mới như dữ liệu lớn (Big Data), trí tuệ nhân tạo (AI), các mô hình thương mại điện tử ngày càng trở nên phức tạp và đa dạng, nhưng hiện nay chưa có quy định pháp luật điều chỉnh riêng biệt.

Đặc biệt, một xu hướng phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử là hoạt động livestream bán hàng. 

Quy định pháp luật hiện hành điều chỉnh hoạt động livestream bán hàng giống như một hoạt động quảng cáo đi kèm với bán hàng, mà chưa có các quy định riêng về các chủ thể tham gia livestream (chủ tài khoản, người tham gia livestream), các trường thông tin tối thiểu phải cung cấp cho người xem, trình độ chuyên môn của người thực hiện livestream, định danh chủ tài khoản, nghĩa vụ nộp thuế và các vấn đề về kiểm soát thông tin trong quá trình phát livestream. 

Việc các mô hình, xu hướng trên vượt ra ngoài phạm vi điều chỉnh của các chính sách hiện hành khiến cho công tác quản lý gặp nhiều khó khăn nhất là trong các vấn đề liên quan đến bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, chống thất thu thuế.

"Thực tiễn đã có nhiều vụ việc như các phiên livestream bán hàng nhiều tỷ đồng nhưng Nhà nước không thu được thuế hay hoa hậu quốc tế thực hiện livestream bán kẹo rau củ, thổi phồng chức năng của sản phẩm, ảnh hưởng rất lớn đến quyết định mua hàng và sức khỏe của người tiêu dùng", theo nội dung tờ trình.

Về phạm vi điều chỉnh của Luật Thương mại điện tử quy định về giao kết hợp đồng trong thương mại điện tử; các loại hình và trách nhiệm của các chủ thể trong hoạt động thương mại điện tử; Trách nhiệm của tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử; phát triển thương mại điện tử; ứng dụng công nghệ trong quản lý hoạt động thương mại điện tử; Giải quyết tranh chấp, kiểm tra và xử lý vi phạm trong thương mại điện tử.

Luật áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước và nước ngoài tham gia hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam. Dự thảo Luật được thiết kế bao gồm 8 Chương, 50 Điều.

Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung các quy định so với hạ tầng pháp luật hiện hành như: Bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình hoạt động thương mại điện tử, từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ trực tiếp đến mô hình bán hàng nhiều bên tham gia, tăng cường các trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử trong việc rà soát, thông tin, hỗ trợ thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyến tật, bảo vệ người tiêu dùng, lưu trữ thông tin giao dịch vụ phục vụ thanh tra, kiểm tra.

Mở rộng trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử; Bổ sung điều chỉnh đối với các nền tảng tích hợp đa dịch vụ. 

Bổ sung các trách nhiệm pháp lý của chủ quản nền tảng này trong việc ngăn chặn nguy cơ lạm dụng vị thế độc quyền, thao túng thuật toán gây thiệt hại, đảm bảo thúc đẩy đổi mới lành mạnh trong hệ sinh thái số.

Bổ sung việc định danh người bán trong nước qua VNeID và người bán nước ngoài thông qua giấy tờ chứng minh tính hợp pháp nhằm định danh chính xác người bán và minh bạch các giao dịch qua thương mại điện tử.

Bổ sung trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết trong việc định danh, minh bạch thông tin, lưu trữ và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Bổ sung trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử nước ngoài trong việc thành lập hoặc ủy quyền cho pháp nhân tại Việt Nam có đầy đủ năng lực pháp lý, nhân sự và kỹ thuật để giải quyết các tranh chấp cho người tiêu dùng, phối hợp với cơ quan có thẩm quyền trong việc rà soát, gỡ bỏ thông tin vi phạm pháp luật.

Cùng với đó, bổ sung trách nhiệm tối thiểu khi tham gia hoạt động thương mại điện tử của các chủ thể cung cấp các dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử (hạ tầng kỹ thuật, logistics, thanh toán, dịch vụ chứng thực hợp đồng điện tử trong thương mại…)...

Bổ sung quy định phát triển thị trường thương mại điện tử, bao gồm trong nước và xuất khẩu; Một số cơ chế, chính sách đặc thù cho thương mại điện tử dành cho đối tượng yếu thế, vùng sâu, vùng xa, doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo, hộ kinh doanh.

Thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội Phan Văn Mãi cho biết, đa số ý kiến Thường trực Uỷ ban nhất trí với sự cần thiết, cơ sở chính trị, cơ sở thực tiễn và mục tiêu tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý về thương mại điện tử như đã nêu tại Tờ trình số 729.

Ông nhấn mạnh một số nguyên tắc trong định hướng hoàn thiện nội dung dự án Luật đó là, rà soát để thể chế hóa đầy đủ quan điểm chỉ đạo, đường lối, nhiệm vụ, giải pháp về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, phát triển kinh tế tư nhân, đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tại các văn kiện của Đảng mà trực tiếp nhất là Nghị quyết số 66, Nghị quyết số 68 và Nghị quyết số 57.

Đổi mới cách thức quản lý Nhà nước, làm rõ phạm vi quản lý gắn với mục tiêu quản lý cụ thể và phù hợp với chức năng của Nhà nước; tránh tạo thêm quá nhiều tầng lớp trách nhiệm cho các chủ thể tham gia, không tạo cơ chế "xin - cho", không làm phát sinh thủ tục hành chính không cần thiết và gánh nặng chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, không tạo "điểm nghẽn", vướng mắc, khó khăn trong việc triển khai thực hiện.

Hướng đến tạo lập hành lang pháp lý thực sự thúc đẩy cho các hoạt động thương mại điện tử phát triển, bảo đảm khả thi, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của các chủ thể tham gia vào hoạt động thương mại điện tử, phù hợp với tính chất đặc thù của thương mại điện tử và xu thế phát triển chung của thế giới; mức độ chi tiết của quy định tại Luật bảo đảm hợp lý, phù hợp.

Thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho Bộ, ngành, địa phương theo tinh thần của Nghị quyết số 66 của Bộ Chính trị và phù hợp với tính chất đặc thù của hoạt động thương mại điện tử.

×