Tài nguyên đang bị ‘treo’ vì thủ tục: Nguy cơ vỡ kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công

LTS: Sau khi Quốc hội thông qua Nghị quyết 202/2025/QH15 về việc sáp nhập tỉnh Quảng Nam và TP Đà Nẵng, nhiều vấn đề mới đặt ra trong công tác quản lý tài nguyên, khoáng sản, đặc biệt là việc đảm bảo nguồn cung vật liệu xây dựng cho các công trình trọng điểm, hạ tầng thiết yếu trên địa bàn rộng lớn của địa phương mới.

Dù được quy hoạch với trữ lượng gấp nhiều lần nhu cầu thực tế, song việc khai thác tài nguyên khoáng sản tại Đà Nẵng – Quảng Nam vẫn gặp nhiều “điểm nghẽn” về thể chế, thủ tục và hành lang pháp lý. Trong bối cảnh đó, các kiến nghị từ cơ sở đã liên tục được gửi tới Trung ương, góp phần hoàn thiện Dự thảo Luật Địa chất và Khoáng sản sửa đổi, cũng như dự thảo Nghị quyết Chính phủ về cơ chế đặc thù.

Loạt bài dưới đây phản ánh toàn diện những khó khăn thực tế tại địa phương, các kiến nghị cụ thể từ UBND TP Đà Nẵng và tinh thần tiếp thu, xử lý kịp thời của Chính phủ. Qua đó, cho thấy sự đồng hành giữa Trung ương và địa phương trong việc tháo gỡ vướng mắc, đẩy mạnh giải ngân đầu tư công, khai thác hợp lý – hiệu quả tài nguyên phục vụ phát triển kinh tế – xã hội.

Nhà thầu bỏ dự án, công trình "đứng bánh" vì thiếu vật liệu

Trong nhiều tháng qua, tình trạng thiếu hụt cát và đất san lấp trở nên nghiêm trọng. Một số mỏ vật liệu tại Quảng Nam và Đà Nẵng tạm dừng khai thác, phương tiện vận tải phải xếp hàng chờ mua. Giá cát tăng vọt lên mức 600.000–700.000 đồng/m³ (gần gấp đôi so với năm 2024), đất san lấp cũng ở mức 300.000 đồng/m³. Chi phí đội cao khiến nhiều công trình không thể duy trì tiến độ, buộc phải thi công cầm chừng hoặc dừng hẳn.

Theo tính toán, trong năm 2024 và 2025, Đà Nẵng cần hơn 3 triệu m3 đá, hơn 8 triệu m3 đất và vật liệu san lấp. Tuy nhiên khả năng cung ứng của các mỏ đá ở thành phố trong giai đoạn hiện nay là hơn 2,1 triệu m3, phần còn lại phụ thuộc vào các tỉnh lân cận.

Trao đổi với PV Dân Việt, ông Trần Trung Tuyến, Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH Đầu tư xây dựng Dacinco, cho biết: “Thời gian qua, nhiều nhà thầu thi công dự án tại Đà Nẵng đều rơi vào cảnh chật vật vì vật liệu xây dựng. Một số trạm bê tông ngừng cung cấp do không tìm được nguồn cát, đá, làm gián đoạn thi công. Khi có lại thì giá đã tăng 10–15%, buộc đơn vị phải chấp nhận mức giá mới để tiếp tục thi công”.

Tương tự, Ban QLDA đường Hồ Chí Minh cũng đã có văn bản đề nghị UBND TP Đà Nẵng xem xét nâng công suất một số mỏ đá đang khai thác để phục vụ cho dự án.

"Việc thiếu vật liệu xây dựng khiến tiến độ dự án bị ảnh hưởng nên đơn vị đã có văn bản đề nghị thành phố nâng công suất các mỏ đá đang khai thác nhằm đảm bảo đủ vật liệu thi công cho dự án cao tốc đoạn La Sơn – Hòa Liên" Ban QLDA đường Hồ Chí Minh cho hay.

Việc giá vật liệu leo thang, nguồn cung không ổn định đã khiến nhiều nhà thầu rơi vào tình trạng “đuối sức”. Một số đơn vị xin điều chỉnh tiến độ, thậm chí rút lui, bỏ dở gói thầu. Điều này gây xáo trộn lớn cho chủ đầu tư và cơ quan quản lý, buộc phải tổ chức đấu thầu lại hoặc điều chỉnh hợp đồng.

Cụ thể, nhiều nhà thầu như Công ty TNHH Xây dựng DCID (dự án Khu TĐC Bình Kỳ – giai đoạn 1), Công ty TNHH XD TM&DV Đại Hồng Tín (dự án HTKT tuyến QL1A), Công ty Cổ phần Xây dựng và Thương mại Thùy Dương (dự án TĐC FPT), Công ty TNHH Mai Phương Minh (đường 45m Hồ Học Lãm – Trương Định)... đã có văn bản xin chấm dứt hợp đồng.

Một nhà thầu xây dựng tại Đà Nẵng chia sẻ: “Giá cát đã tăng gấp rưỡi so với đầu năm, trong khi khối lượng cần cho công trình rất lớn. Chúng tôi càng thi công càng lỗ, nên buộc phải xin chấm dứt hợp đồng.”

Không chỉ ảnh hưởng đến tiến độ các công trình trọng điểm, tình trạng này còn gây hệ lụy tới hàng loạt dự án dân sinh như đường giao thông, khu tái định cư, trường học… vốn đang được người dân mong đợi hoàn thành sớm.

Tại các công trình trọng điểm như: hệ thống kè chống sạt lở ven sông Cu Đê, Dự án mở rộng cao tốc Bắc – Nam phía Đông đoạn La Sơn – Hòa Liên, các khu tái định cư phục vụ dự án cao tốc…, tiến độ thi công hiện đang chững lại do thiếu đất đắp, cát san nền và đá xây dựng.

Nguy cơ vỡ kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công

Theo Sở Tài chính TP Đà Nẵng, lũy kế 8 tháng năm 2025, thành phố đã giải ngân vốn đầu tư công đạt hơn 9.200 tỷ đồng, tương đương 54,6% kế hoạch vốn được giao.

Mặc dù con số này cho thấy nỗ lực đáng kể của các sở ngành, nhưng nguy cơ chậm tiến độ đang hiện hữu rõ rệt. Nguyên nhân chính là do giá vật liệu xây dựng tăng đột biến, trong đó cát, đá, bê tông thương phẩm, gạch không nung… đều tăng mạnh so với cùng kỳ năm trước. Việc chi phí đầu vào đội cao đã khiến nhiều nhà thầu gặp khó khăn về dòng tiền, thi công cầm chừng, thậm chí có trường hợp xin rút khỏi dự án.

“Hiện nay, giá nhân công, vật liệu xây dựng tại thành phố tăng cao đột biến như cát, đá, bê tông thương phẩm, gạch không nung; giá… nên có hiện tượng các nhà thầu thi công chậm lại, gây chậm trễ tiến độ thi công cũng như trong công tác giải ngân vốn đầu tư công”, Sở Tài chính thông tin.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Đà Nẵng, trên địa bàn có tới 186 điểm mỏ cát, sỏi đã được quy hoạch thăm dò, khai thác, với tổng diện tích hơn 1.542 ha, trữ lượng dự kiến 47,6 triệu m³.

Tuy nhiên, đến nay mới chỉ có 41 mỏ được cấp phép, và trong số đó chỉ còn 11 giấy phép khai thác còn hiệu lực.

Đáng chú ý, chỉ có 3 mỏ được cấp phép không qua đấu giá để phục vụ riêng cho các công trình sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Phần lớn còn lại là mỏ đã đấu giá, được khai thác và tiêu thụ tự do, khiến nguồn cung cho các dự án đầu tư công thiếu ổn định, thường xuyên bị gián đoạn.

Về công tác đấu giá quyền khai thác khoáng sản cũng vướng nhiều thủ tục, tính đến giữa tháng 7/2025, dù đã phê duyệt kế hoạch đấu giá cho 38 khu vực cát, sỏi, nhưng mới chỉ 13 khu vực được cấp phép. 20 khu vực khác vẫn đang hoàn thiện hồ sơ pháp lý, còn 5 khu vực dù đã phê duyệt nhưng chưa kịp tổ chức đấu giá trước khi sáp nhập vào TP Đà Nẵng.

Điều này dẫn đến nghịch lý: có quy hoạch nhưng chưa thể đưa vào khai thác thực tế, khiến các dự án lớn – vốn cần khối lượng vật liệu san lấp và xây dựng rất lớn – liên tục gặp bế tắc.

Trong bối cảnh thành phố bước vào giai đoạn nước rút của năm 2025, những khó khăn về vật liệu, thủ tục đấu giá – cấp phép mỏ, cùng tình trạng nhà thầu bỏ dở dự án đang đe dọa trực tiếp chỉ tiêu giải ngân vốn đầu tư công.

Không chỉ làm chậm tiến độ công trình, nguy cơ “vỡ kế hoạch” còn kéo theo nhiều hệ lụy: lãng phí vốn, rủi ro pháp lý, giảm hiệu quả đầu tư, đồng thời ảnh hưởng đến niềm tin của người dân vào tiến độ thực hiện các dự án hạ tầng trọng điểm.

×