Thị trường việc làm khủng hoảng vì Trí tuệ nhân tạo ChatGPT "cướp" việc

Tháng 11 năm ngoái, ChatGPT ra mắt. Olivia Lipkin (25 tuổi) ở San Francisco không mấy quan tâm về phần mềm này. Ít lâu sau, các bài viết về cách sử dụng chatbot trong công việc bắt đầu xuất hiện trên các nhóm Slack nội bộ tại công ty startup công nghệ, nơi cô làm việc với tư cách là copywriter (người viết nội dung) duy nhất công ty.

Vài tháng sau, nhiệm vụ Lipkin được giao trên công ty giảm dần. Cấp trên đột nhiên thay đổi biệt danh của cô trên Slack thành "Olivia/ChatGPT". Cho đến tháng 4, cô bị cho nghỉ việc mà không một lời giải thích. Nhưng khi Lipkin thấy quản lý viết về việc sử dụng ChatGPT rẻ hơn so với việc thuê copywriter, lý do khiến cô bị sa thải dường như đã rõ.

"Bất cứ khi có ai nhắc đến ChatGPT, tôi lại cảm thấy lo lắng rằng nó sẽ thay thế tôi", Lipkin nói. "Những lo lắng đó là có cơ sở và giờ tôi thực sự đã mất việc vì AI".

Lipkin đang xem xét lại hoàn toàn công việc văn phòng. Ban đầu, cô thử sức với mảng viết nội dung marketing, tương tự như công việc viết lách sáng tạo trước đó. Nhưng sau đó cô nhận ra công việc này quá sức bản thân. Bây giờ, cô đang bắt đầu công việc dắt chó đi dạo - một công việc hoạt động ngoài trời không bị ảnh hưởng bởi AI.

Lipkin chia sẻ: "Tôi đang tìm cách thoát khỏi công việc văn phòng. Các công ty luôn tìm giải pháp rẻ nhất để tiết kiệm chi phí, mặc cho đó là robot chứ không phải là con người".

Thị trường việc làm khủng hoảng vì Trí tuệ nhân tạo AI

Một số nhà kinh tế dự đoán công nghệ trí tuệ nhân tạo như ChatGPT có thể thay thế hàng trăm triệu việc làm, cải tổ quy mô lớn, mang tính đột phá phản ánh cuộc cách mạng công nghiệp.

"Chúng ta thực sự đang ở trong thời điểm khủng hoảng. AI đang có khả năng làm những công việc từng không cho phép máy móc can thiệp", Sarah T. Roberts, phó giáo sư tại Đại học California ở Los Angeles chuyên về lao động kỹ thuật số cho biết.

Trí tuệ nhân tạo đã tăng nhanh về chất lượng trong năm qua, tạo ra các chatbot có thể giao tiếp với người dùng trôi chảy, viết bài hát và tạo mã máy tính. Trong bối cảnh gấp rút phổ cập công nghệ, các công ty ở Thung lũng Silicon đang đẩy mạnh dạng sản phẩm này miễn phí cho hàng triệu người dùng,

AI và các thuật toán đã là một phần của thế giới trong nhiều thập kỷ. Trong nhiều năm, các công ty sản phẩm tiêu dùng, cửa hàng tạp hóa và công ty hậu cần kho bãi đã sử dụng các thuật toán dự đoán và rô-bốt có hệ thống tầm nhìn được hỗ trợ bởi AI để đưa ra quyết định kinh doanh, tự động hóa một số nhiệm vụ và quản lý hàng tồn kho. Vào thế kỷ 20, nhiều nhà máy và xí nghiệp đã bị robot thống trị. Vô số nhiệm vụ văn phòng cũng được thay thế bằng phần mềm.

Ngành nghề nào dễ bị AI "cướp" việc nhất?

Phó giáo sư Ethan Mollick tại Trường Kinh doanh Wharton của Đại học Pennsylvania cho biết: "Lần này, mối đe dọa tự động hóa nhắm thẳng vào những công việc có thu nhập cao nhất, sáng tạo nhất… đòi hỏi nền tảng giáo dục cao nhất."

Vào tháng 3, Goldman Sachs dự đoán rằng 18% công việc trên toàn thế giới có thể được tự động hóa bằng AI. Những người làm công việc văn phòng như luật sư có nhiều nguy cơ bị AI thay thế hơn những người làm trong các ngành nghề như xây dựng hoặc bảo trì. Báo cáo cho biết: "Những công việc mà phần lớn thời gian của người lao động dành cho hoạt động ngoài trời hoặc lao động thể chất không thể được thay thế bằng AI".

Làn sóng trí tuệ nhân tạo gần đây có khả năng dẫn đến một giai đoạn đột phá mới, với các thuật toán phức tạp được đào tạo dựa trên hàng tỷ từ và hình ảnh trên Internet, thừa sức tạo ra văn bản, hình ảnh và âm thanh. Các chuyên gia cho biết, khả năng viết nội dung của công nghệ này có thể thay thế những người lao động tri thức được trả lương cao.

Thay đổi này đã xảy ra với nhiều người lao động. Đầu tiên là những người viết nội dung marketing và sáng tạo nội dung trên mạng xã hội. Những công cụ như ChatGPT dường như có thể dễ dàng thay thế công việc của họ.

Khả năng làm việc của AI liệu có tốt hơn con người?

Ông Mollick cho biết còn quá sớm để đánh giá mức độ ảnh hưởng của AI đối với lực lượng lao động. Ông lưu ý rằng các công việc như viết nội dung, biên phiên dịch, cũng như công việc trợ lý pháp lý có nguy cơ cao nhất, vì chúng hoàn toàn có thể dễ dàng thực hiện bởi AI. Tuy nhiên ông cho rằng phân tích pháp lý cấp cao, viết hoặc sáng tạo nghệ thuật khó bị AI thay thế hơn, do con người vẫn vượt trội hơn AI về mảng này.

Các chuyên gia cho rằng ngay cả AI tiên tiến nhất cũng không thể bằng khả năng của con người. AI thiếu tiếng nói và phong cách cá nhân, thậm chí thường đưa ra những câu trả lời sai, vô nghĩa hoặc thiên vị. Song, nhiều công ty sẵn sàng bỏ qua chất lượng để cắt giảm chi phí.

Trong khi đó, một số công ty thay thế con người bằng chatbot đã vấp phải một số trục trặc. Chẳng hạn như trang tin công nghệ CNET sử dụng chatbot để viết bài, dẫn đến việc tin bài mắc hàng đống lỗi và phải sửa lại dài dòng. 

Một luật sư cũng dùng ChatGPT để có một bản tóm tắt pháp lý, kết quả là chatbot này trích dẫn nhiều trường hợp hư cấu. Hay mới đây, Hiệp hội rối loạn ăn uống (NEDA) tại Mỹ đã dùng chatbot để chăm sóc khách hàng trực tuyến. Chatbot sau đó đã đưa ra lời khuyên ăn uống có hại, buộc hệ thống phải đình chỉ việc sử dụng phần mềm này.

Do chatbot hoạt động bằng cách dự đoán từ có khả năng thống kê cao nhất trong câu, nên đôi khi chúng vẫn gặp lỗi. Điều này khiến các công ty phải quyết định chọn một trong hai: chất lượng hoặc chi phí.