Thuyền cổ Thuận Thành-Bắc Ninh tình cờ đụng trúng khi đào ao, lần đầu tiên phát lộ ở Việt Nam và thế giới

Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch vừa có văn bản số 6587/BVHTTDL-DSVH gửi Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh đề nghị triển khai các biện pháp bảo vệ, bảo tồn và phát huy giá trị thuyền cổ phát hiện tại khu phố Công Hà, phường Song Liễu (thị xã Thuận Thành).

Trước đó, ngày 4/3/2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã ban hành Quyết định số 371/QĐ-UBND về việc khai quật khẩn cấp di tích thuyền cổ tại khu vực nêu trên.

Ngay sau khi triển khai khai quật khảo cổ, ngày 26/3/2025, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh phối hợp Viện Khảo cổ học tổ chức báo cáo sơ bộ kết quả khai quật, với sự tham gia của đông đảo các chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành về khảo cổ học, lịch sử, bảo tồn, bảo tàng và thuyền cổ đến từ nhiều cơ quan chuyên môn trong cả nước.

Thuyền hai thân độc đáo, lần đầu tiên phát hiện ở Việt Nam và quốc tế

Theo báo cáo sơ bộ, dấu tích thuyền cổ thuộc loại thuyền hai thân, với hai bộ phận thân thuyền còn lại được gọi là “phần chiếm nước” - bộ phận nằm hoàn toàn dưới nước, giữ vai trò như hai phao đỡ toàn bộ kết cấu phía trên. Bộ phận thuyền phía trên đã không còn, nhiều khả năng bị tháo dỡ trong lịch sử.

Toàn cảnh hai chiếc thuyển cổ sau khi được khai quật khẩn cấp tại thị xã Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh. Theo báo cáo, thuyền cổ Thuận Thành-Bắc Ninh tình cờ đụng trúng khi đào ao, lần đầu tiên phát lộ ở Việt Nam và thế giới (Ảnh: nhandan.vn).

Dù chưa xác định được niên đại bằng phương pháp C14, các nhà khoa học nhận định sự xuất hiện của loại hình thuyền này phù hợp với những ghi chép trong sử liệu thời Lý.

Đặc biệt, kỹ thuật đóng thuyền cổ độc đáo cho thấy sự phát triển tiếp nối từ công nghệ đóng thuyền thời Đông Sơn, thể hiện qua kết cấu độc mộc ở phần đáy hai thân thuyền.

Điểm đặc biệt được các chuyên gia đánh giá là tính độc bản, hiếm có của hiện vật: toàn bộ thuyền được đóng bằng gỗ, không sử dụng bất kỳ chi tiết sắt nào trong kết cấu, liên kết.

Căn cứ các nghiên cứu trong nước và quốc tế, đây được xem là di tích thuyền cổ có quy mô và kỹ thuật phức tạp, duy nhất được phát hiện cho đến nay không chỉ tại Việt Nam mà cả trên thế giới.

Những chi tiết cấu tạo ở phần mũi và đuôi thuyền - nơi liên kết giữa phần độc mộc và phần nhô lên được nhận định là chưa từng thấy trong các mẫu hình thuyền cổ từng biết.

Yêu cầu bảo vệ và xây dựng phương án phát huy giá trị thuyền cổ

Trên cơ sở các đánh giá ban đầu, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị tỉnh Bắc Ninh bố trí lực lượng bảo vệ nghiêm ngặt khu vực khai quật, bảo đảm an ninh, an toàn, trật tự; ngăn chặn và xử lý các hành vi xâm hại di vật, hiện vật cổ xưa.

Đồng thời, địa phương cần đẩy mạnh tuyên truyền trong nhân dân về trách nhiệm bảo vệ di sản văn hóa.

Bộ cũng đề nghị tỉnh khẩn trương tổ chức đánh giá, xác định chính xác loại hình di vật, đặc điểm và niên đại của địa điểm khảo cổ; chủ trì hội nghị, hội thảo để tham vấn phương án quản lý, bảo tồn và phát huy giá trị di tích theo đúng quy định pháp luật về di sản văn hóa.

Cùng với đó, các cơ quan chức năng tỉnh Bắc Ninh cần sớm xây dựng và trình phê duyệt kế hoạch bảo vệ, phát huy giá trị di tích; triển khai chỉnh lý, bảo quản hiện vật; lập hồ sơ khoa học cho thuyền cổ theo quy định của Luật Di sản văn hóa (sửa đổi năm 2024).

Việc phát hiện và nghiên cứu chiếc thuyền cổ này được giới chuyên môn đánh giá là phát hiện khảo cổ học đặc biệt quan trọng, góp phần mở rộng hiểu biết về lịch sử kỹ thuật đóng thuyền, giao thông đường thủy và văn hóa vật chất của cư dân Việt cổ.

Đây đồng thời là cơ sở để Bắc Ninh định hướng xây dựng mô hình bảo tồn, phát huy giá trị di sản, phục vụ nghiên cứu khoa học và giáo dục cộng đồng trong thời gian tới.

×