Tọa đàm: Tích tụ ruộng đất và phát triển vùng sản xuất hàng hóa cú hích để nông nghiệp TP. Hải phòng cất cánh

Phó TBT Hoàng Sơn: Trước hết, xin gửi tới quý vị lời cảm ơn chân thành vì đã dành thời gian tham dự buổi tọa đàm ngày hôm nay. Chúc cho chương trình diễn ra thành công tốt đẹp.

Kính thưa quý vị, phát triển nông nghiệp theo hướng hàng hóa quy mô lớn đã được Đảng và Nhà nước ta xác định rõ trong nhiều chủ trương và thể chế hóa bằng các chính sách trọng tâm. Trong nhiều năm qua, định hướng này từng bước được đưa vào thực tiễn và tạo ra những chuyển biến tích cực.

Hiện nay, sau các đợt sáp nhập hành chính, nhiều tỉnh, thành phố đang phải dựa trên bối cảnh mới để rà soát lại thực trạng, nhận diện khó khăn, từ đó tìm giải pháp phù hợp nhằm giúp ngành nông nghiệp địa phương bứt phá mạnh mẽ hơn; đóng góp tích cực vào tăng trưởng chung của cả nước, hướng tới mục tiêu tăng trưởng hai con số cùng các khu vực kinh tế khác.

Đối với TP. Hải Phòng, sau khi sáp nhập với tỉnh Hải Dương, diện tích tự nhiên được mở rộng gấp đôi, mật độ dân số cũng tăng nhanh. Bối cảnh này đem lại nhiều lợi thế nhưng đồng thời cũng đặt ra không ít thách thức cho các cơ quan quản lý và hệ thống chính quyền địa phương.

Là cơ quan báo chí truyền thông của Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, chúng tôi xác định rõ những trọng tâm lớn cần tiếp tục đẩy mạnh, gồm: Tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng hiện đại, bền vững; Ứng dụng khoa học – công nghệ vào sản xuất; Xây dựng thương hiệu, mở rộng thị trường và nâng cao giá trị nông sản; Phát triển nông thôn mới gắn với đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực chất lượng cao.

Chúng tôi kỳ vọng buổi tọa đàm hôm nay sẽ nhận được nhiều ý kiến sâu sắc, những đề xuất xác đáng từ quý vị đại biểu. Tất cả các ý kiến sẽ được chúng tôi tổng hợp và gửi tới các cơ quan quản lý nhà nước tại địa phương, cơ sở nhằm góp phần hoàn thiện chính sách và thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiệp.

Cục trồng trọt đánh giá cao tiềm năng về diện tích sản xuất nông nghiệp hàng hóa cảu Hải Phòng

Bùi Xuân Phong – Trưởng phòng Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Bộ Nông nghiệp và Môi trường:

Trước tiên, tôi xin đưa ra một nhận định: đối với các tỉnh phía Bắc, cây vụ đông giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Nếu nhìn lại 20 năm trước, thậm chí chỉ 10 năm trước, diện tích, năng suất và chủng loại cây vụ đông còn khá đơn giản, giá trị kinh tế mang lại chưa cao. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, cây vụ đông đã có sự bứt phá mạnh mẽ. Theo quan sát của tôi, trong vòng 10 năm tới, cơ cấu cây vụ đông sẽ còn phong phú và đa dạng hơn nhiều so với hiện nay.

Năm 2024 vừa qua, ảnh hưởng của thiên tai đã tác động đáng kể đến diện tích gieo trồng tại các tỉnh phía Bắc. Dù vậy, ngay khi thời tiết ổn định trở lại, bà con nông dân đã khẩn trương sản xuất, tạo ra giá trị tăng trưởng tích cực.

Diện tích cây vụ đông năm vừa rồi đạt 392 nghìn hecta; trong đó có 110.000 hecta trồng ngô, 5.000 hecta trồng lạc và 14.000 hecta trồng đậu tương. Đáng chú ý nhất là cây rong, loại cây mang giá trị cao và cung ứng mạnh cho thị trường dịp cận Tết, với diện tích lên tới 200.000 hecta.

Tổng giá trị thu được từ cây vụ đông đạt hơn 36.000 tỷ đồng, tăng 2.700 tỷ đồng so với vụ đông trước. Giá trị trung bình đạt 94,2 triệu đồng/hecta, tăng 6,2 triệu đồng so với năm trước.

Sự tăng trưởng này đến từ nhiều nguyên nhân, trong đó nổi bật là sự chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng chất lượng cao, tư duy sản xuất linh hoạt hơn của nông dân, cùng sự thay đổi trong thị hiếu và nguồn cung của thị trường. Bên cạnh đó, các địa phương đã rất chủ động trong chỉ đạo, định hướng sản xuất, hỗ trợ tiêu thụ, qua đó nâng cao năng suất, sản lượng và giá trị kinh tế.

Đây chính là cơ hội để triển khai các quy trình sản xuất đồng bộ hơn: hoàn thiện hệ thống kênh mương, điện, tưới tiêu; bố trí giống hợp lý; tăng cường liên kết trong sản xuất, tiêu thụ; đồng thời nâng cấp hệ thống logistics, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của cây vụ đông trong những năm tới.

MC: Ông vừa có nhắc đến những nỗ lực trong việc vượt qua thiên tai của ngành nông nghiệp thời gian vừa qua. Vậy thưa ông, đối với kế hoạch sản xuất vụ đông năm 2025, đối với những vùng sản xuất tập trung rất lớn như Hải Phòng, vậy năm tới, kế hoạch kế hoạch của thành phố cần bổ sung, điều chỉnh hay định hướng thế nào để tiếp tục phát huy tốt giá trị, nâng cao thu nhập cho nông dân, khai thác tốt tiềm năng đất đai?

Ông Bùi Xuân Phong - Trưởng phòng Quản lý giống cây trồng, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường):

Đối với thành phố sau khi sáp nhập có thêm vùng dư địa rất lớn. Hiện tại, Hải Phòng là thành phố sản xuất nông nghiệp đứng đầu các tỉnh miền Bắc, trong đó có cây vụ đông cũng thuộc top đầu. Hải Phòng có lợi thế lớn có đường sắt, 2 đường quốc lộ 5A và 5B, có số lượng dân cư lớn… Với những tiềm năng như vậy sẽ kích thích phát triển nông nghiệp, đặc biệt phát triển cây vụ đông.

Năm 2025 toàn miền Bắc có diện tích 400- 410 hecta, dự kiến 4,8-5 triệu tấn vụ đông năm nay trong đó có cây trồng có giá trị, hiệu suất cao, thành phố Hải Phòng là nơi có kế hoạch rất lớn. Với lợi thế dư địa mới sau khi sáp nhập sẽ có nhiều hướng phát triển hay hơn.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã tổ chức hội nghị sơ kết về công tác trồng trọt 2025 và triển khai sản xuất vụ đông năm 2025 cũng như kế hoạch sản xuất năm 2026 các tỉnh phía Bắc cũng chính tại Hải phòng vào ngày 9/9/2025.

Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật và Bộ Nông nghiệp và Môi trường đánh giá chính sách của Hải Phòng trong phát triển kinh tế của cả Vùng Đồng Bằng Sông Hồng nói chung và hơn nữa mục đích chính sau sáp nhập là phát triển cây thu đông.

Như tôi đã nói, cây thu đông rất quan trọng, sau sáp nhập với diện tích lớn như vậy sẽ tiếp tục góp phần cho phát triển kinh tế nông nghiệp nói chung và trồng trọt nói riêng.

Tới đây, Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật sẽ tham mưu Bộ Nông nghiệp và Môi trường tìm hiểu kỹ về cơ chế chính sách để phát triển cây vụ đông nói riêng và nông nghiệp nói chung, làm mô hình để các địa phương học tập, nâng cao hiệu quả xuất khẩu ra thị trường nước ngoài.

Tới đây, sản xuất nông nghiệp làm thế nào vẫn còn tiếp tục tăng trưởng trong điền kiện thiếu lao động, chi phí vật tư đầu vào tăng, chúng tôi đang tham mưu cho TP.Hải Phòng nhiều giải pháp.

Hải Phòng hiện nay còn là một thành phố nông nghiệp hiện đại

Sản xuất nông nghiệp hiện tại không chỉ đáp ứng cho nhu cầu tiêu dùng của nhân dân TP.Hải Phòng, chúng tôi ngoài dân số đông thì dân số tăng cơ học đến Hải Phòng làm việc cũng đông, chúng tôi vẫn đang đóng góp nhiều cho xuất khẩu nông sản.

Trong 1 triệu tấn rau của TP.Hải Phòng, chúng tôi có 20% phục vụ cho xuất khẩu. Hải Phòng xuất khẩu khi khắp các nơi trên thế giới, trong đó thị trường Trung Quốc là thị trường chính. Tới năm 2026, khi Chính phủ đẩy mạnh triển khai xây dựng tuyến đường sắt Lào Cai – Hải Phòng – Quảng Ninh, việc kết nối giao thương giữa Hải Phòng với Trung quốc và các nước Đông Nam Á sẽ còn phát triển nữa.

MC: Xin bà cho biết bên cạnh những kết quả đạt được, nông nghiệp thành phố Hải Phòng còn những khó khăn, hạn chế nào cần khắc phục trong thời gian tới? Và TP.Hải Phòng đã có những cơ chế, chính sách cụ thể nào để khuyến khích tích tụ ruộng đất, phát triển sản xuất quy mô lớn?

Bà Lương Thị Kiểm: Hiện nay khó khăn lớn nhất với nông nghiệp Hải Phòng là lực lượng lao động đang rất thiếu.

Về vùng nông thôn chúng ta thấy rằng, lao động chủ yếu là người già, là những người không thể đi làm ở những nơi công nghiệp thì quay trở lại làm nông nghiệp.

Lĩnh vực trồng trọt hiện nay cần nhiều nhưng không có; trình độ người tiếp cận khoa học công nghệ đối với với nông nghiệp hạn chế.

Khó khăn thứ 2 về tiếp nhận công nghệ, thay đổi tập quán canh tác, cái này rất khó. Hiện nay dù diện tích ít nhưng vẫn đang thực hiện sản xuất theo quy mô hộ. Có nghĩa mỗi gia đình có vài sào Bắc Bộ cho đến 1, 2 ha là số nhiều. Những hộ tích tụ ruộng đất có quy mô lớn 5, 10 ha, ứng dụng công nghệ vào thì số lượng rất hạn chế.

Khó khăn thứ 3 là tiếp cận vốn, đầu tư hỗ trợ cho ứng dụng công nghệ cao khó khăn. Người dân không thể mang diện tích ruộng thế chấp vay ngân hàng được trong khi công nghệ đòi hỏi chi phí bước đầu rất lớn.

Đưa Hải Phòng làm thủ phủ của con cá Rô Phi

Ông Lê Văn Việt, Chủ tịch Xuyên Việt Coop: Trước khi sáp nhập, Hải Dương cũng đã có thế mạnh trong việc nuôi trồng thủy sản. Bản thân tôi cũng là người học tập, làm việc trong lĩnh vực thủy sản nhiều năm.

Với tiềm năng, thế mạnh sau khi sáp nhập, tôi nghĩ Hải Phòng lúc này đang bước vào giai đoạn tăng tốc với quy mô lớn hơn, nguồn lực dồi dào hơn, kết hợp sản xuất với logitics, đặc biệt là liên kết. Chúng ta xác định đây là nhiệm vụ không chỉ của các doanh nghiệp và còn là nhiệm vụ của toàn thành phố, để liên kết giữa công nghiệp và nông nghiệp.

Thứ nhất, diện tích và nhân lực phục vụ cho ngành nông nghiệp chúng ta cần tái cấu trúc lại, sao cho không cần tiêu tốn quá nhiều nhân lực.

Thứ hai, với hệ thống cảng biển và lợi thế logistics, Hải Phòng có điều kiện vượt trội để hướng mạnh vào xuất khẩu, một lợi thế mà ít địa phương có được.

Đối với doanh nghiệp chúng tôi, đây là cơ hội lớn. Xuyên Việt nhiều năm qua đã đầu tư đồng bộ từ sản xuất giống, vùng nguyên liệu, nhà máy chế biến cho tới hệ thống siêu thị. Gần đây, chúng tôi tiếp tục mở rộng sang chuỗi nhà hàng nhằm đưa sản phẩm trực tiếp đến người tiêu dùng. Trước đây, nông sản Việt Nam chủ yếu xuất khẩu thô; vì vậy, chúng tôi lựa chọn đầu tư vào công nghệ và chế biến sâu để tăng giá trị gia tăng cho sản phẩm.

Sắp tới, Hải Phòng sẽ bước vào đợt quy hoạch tổng thể, có tầm nhìn tới 2075. Chúng ta cần xác định rõ việc quy hoạch, đối tượng cây trồng vật nuôi, thủy sản. Hải Phòng cần có sự hỗ trợ cho các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ nông dân có diện tích lớn, có chủ trương làm nông nghiệp theo hướng hàng hóa.

Nếu chúng ta không quyết liệt trong giai đoạn này, Hải Phòng sẽ bỏ lỡ cơ hội bứt phá trong phát triển nông nghiệp, đặc biệt là kinh tế xanh. Ở mỗi lĩnh vực, cần có những mô hình điểm trong chăn nuôi, trồng trọt và nuôi trồng thủy sản. Đồng thời, các hoạt động như tọa đàm hôm nay, thậm chí tổ chức ngay tại các khu công nghiệp, sẽ tạo động lực, truyền cảm hứng và thúc đẩy những người làm nông nghiệp mạnh dạn đổi mới. Khi những "chim đầu đàn" cất cánh, họ sẽ kéo theo các hộ nông dân khác cùng hình thành chuỗi giá trị.

Ông có đề cập đến việc xây dựng các mô hình sản xuất quy mô lớn mang lại nhiều lợi ích. Xin ông chia sẻ rõ hơn về đánh giá của mình đối với hướng phát triển này?

Ông Lê Văn Việt, Chủ tịch Xuyên Việt Coop: Ví dụ như mô hình nuôi trồng thủy sản của Xuyên Việt: ngay từ năm 2022, chúng tôi đã đề xuất xin quỹ đất 62 hecta và được tỉnh chấp thuận. Khi đó, chúng tôi đã đầu tư rất nhiều công sức để quy hoạch và tạo ra mô hình hoàn chỉnh.

Thực tế cho thấy, khi xây dựng một mô hình từ con giống, nhà máy chế biến đến khu trải nghiệm thì quy mô tối thiểu cũng phải từ 50 đến 100 hecta mới đủ sản lượng và tạo ra sự thay đổi về chất. Quy mô lớn giúp chúng ta có điều kiện giới thiệu sản phẩm tốt nhất, để đối tác nhìn thấy cách làm, trực tiếp trải nghiệm tại chỗ. Nhờ vậy, thị trường xúc tiến thương mại được hình thành ngay tại mô hình, tạo sự tin tưởng và được các đối tác trong nước cũng như quốc tế nhanh chóng chấp nhận.

Việc đầu tư lớn nhưng tập trung như vậy không gây dàn trải và tránh được lãng phí. Ngược lại, nếu chúng ta tiếp tục đầu tư nhỏ lẻ vào từng hộ, dù người dân có thể nghĩ rằng họ đang có lãi, nhưng xét tổng thể, phần lớn lại là lãi từ những khoản hỗ trợ giống và vật tư của Nhà nước. Đã đến lúc cần chuyển đổi từ hỗ trợ sang hình thức đầu tư thực chất, bài bản, để tạo ra những bước đột phá mới cho ngành nông nghiệp.

Ông có đề cập đến việc xây dựng các mô hình sản xuất quy mô lớn mang lại nhiều lợi ích. Xin ông chia sẻ rõ hơn về đánh giá của mình đối với hướng phát triển này?

Ông Lê Văn Việt, Chủ tịch Xuyên Việt Coop: Ví dụ như mô hình nuôi trồng thủy sản của Xuyên Việt: ngay từ năm 2022, chúng tôi đã đề xuất xin quỹ đất 62 hecta và được tỉnh chấp thuận. Khi đó, chúng tôi đã đầu tư rất nhiều công sức để quy hoạch và tạo ra mô hình hoàn chỉnh.

Thực tế cho thấy, khi xây dựng một mô hình từ con giống, nhà máy chế biến đến khu trải nghiệm thì quy mô tối thiểu cũng phải từ 50 đến 100 hecta mới đủ sản lượng và tạo ra sự thay đổi về chất. Quy mô lớn giúp chúng ta có điều kiện giới thiệu sản phẩm tốt nhất, để đối tác nhìn thấy cách làm, trực tiếp trải nghiệm tại chỗ. Nhờ vậy, thị trường xúc tiến thương mại được hình thành ngay tại mô hình, tạo sự tin tưởng và được các đối tác trong nước cũng như quốc tế nhanh chóng chấp nhận.

Việc đầu tư lớn nhưng tập trung như vậy không gây dàn trải và tránh được lãng phí. Ngược lại, nếu chúng ta tiếp tục đầu tư nhỏ lẻ vào từng hộ, dù người dân có thể nghĩ rằng họ đang có lãi, nhưng xét tổng thể, phần lớn lại là lãi từ những khoản hỗ trợ giống và vật tư của Nhà nước. Đã đến lúc cần chuyển đổi từ hỗ trợ sang hình thức đầu tư thực chất, bài bản, để tạo ra những bước đột phá mới cho ngành nông nghiệp.

Với vai trò đại biểu HĐND, trong quá trình vận động và tranh cử, tôi đã đặt cho mình nhiệm vụ tập trung tham mưu các giải pháp phát triển nông nghiệp theo chuỗi giá trị, tạo ra những sản phẩm OCOP đặc trưng của địa phương. Hải Phòng cần có những chiến lược dài hạn, trong đó hợp tác xã và doanh nghiệp phải giữ vai trò nòng cốt. là trung tâm tạo ra giá trị. Nhưng để làm được điều đó, các doanh nghiệp này phải ứng dụng khoa học, công nghệ và phát huy sức trẻ, sức sáng tạo.

Thành phố cần coi nông nghiệp là một ngành kinh tế thực sự. Khi chính sách thay đổi, nền kinh tế cũng chuyển động theo, từ đó tạo ra những động lực phát triển mới.

.Trong lĩnh vực rau màu, chăn nuôi đều cần xác định rõ đối tượng cây trồng chủ lực để đầu tư tập trung. Với thủy sản, tôi đã tham mưu để thành phố lựa chọn con rô phi làm đối tượng chủ lực, một loài giàu dinh dưỡng, dễ nuôi, phù hợp với khí hậu và thổ nhưỡng Việt Nam, đồng thời có giá trị tiêu thụ cao. Đây cũng là loài được Bộ Nông nghiệp khuyến nghị phát triển.

Nếu chúng ta không nhanh chóng hình thành những vùng nguyên liệu đủ lớn và tập trung, chúng ta sẽ bỏ lỡ cơ hội xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả và bền vững cho Hải Phòng.