TS Đào Đức Minh - Tổng Giám đốc Công ty VinBigdata và câu chuyện của những sự trở về

Cuộc trò chuyện của chúng tôi với TS Đào Đức Minh, Tổng Giám đốc Công ty VinBigdata (thuộc Tập đoàn Vingroup) phải dời lịch tới 2 lần bởi những ngày cuối năm anh có các lịch trình làm việc dày đặc. Hơn 11h trưa, TS Đào Đức Minh xuất hiện ở phòng làm việc và ái ngại nói với chúng tôi sau cuộc phỏng vấn này, anh lại có một cuộc hẹn khác...

Với phong thái lịch lãm của một lãnh đạo trẻ tuổi từng nhiều năm làm việc ở nước ngoài, và với sự điềm đạm vốn có của một người làm khoa học, nghiên cứu, TS Đào Đức Minh chia sẻ với phóng viên Dân Việt về những ngày mới về Việt Nam, trở thành lãnh đạo chủ chốt trong VinBigdata.

Trong suốt câu chuyện, anh ít (và thậm chí không muốn) nói về mình mà chủ yếu tập trung vào sự phát triển nhanh chóng của công nghệ như Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data) đang tác động đến mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội ở Việt Nam, những khát khao được cống hiến.

Bởi theo anh "chỉ có chúng ta mới thấu hiểu được đặc tính của dữ liệu Việt, nhu cầu và đặc điểm của người Việt. Vì vậy làm chủ được dữ liệu Việt sẽ là chìa khóa để năm giữ công nghệ lõi".

Vừa rồi chúng ta nói về "sự trở về". Và như chúng tôi được biết, anh tốt nghiệp thạc sĩ kép tại 2 trường đại học về công nghệ nổi tiếng ở Ý và Đức, sau đó lấy bằng tiến sĩ tại Mỹ. Tại sao anh quyết định trở về Việt Nam trong khi đã sống nhiều năm ở nước ngoài và đang làm việc cho một tổ chức về trí tuệ nhân tạo ở Mỹ, tham gia khá nhiều dự án lớn của Chính phủ Mỹ?

- Câu chuyện của VinBigdata từ những ngày đầu là câu chuyện của những người trở về, với sự bắt đầu từ GS Vũ Hà Văn. Trước đây tôi có nhiều năm làm việc ở nước ngoài, hơn 10 năm ở Mỹ, tôi về Việt Nam sau khi GS Vũ Hà Văn bắt đầu thành lập VinBigdata. Không chỉ GS Vũ Hà Văn và tôi, trong VinBigdata, rất nhiều nhân sự chủ chốt cũng đều là những chuyên gia, tiến sĩ đã có thời gian tu nghiệp tại các trường Đại học MIT, Đại học Johns Hopkins, Đại học Chicago hay các công ty hàng đầu như Microsoft, Amazon...

Tôi nghĩ không chỉ GS Vũ Hà Văn và tôi, các nhân sự trong VinBigdata - những người đến từ khắp nơi thế giới khi quyết định quay trở về Việt Nam đều mang trong mình một khát vọng chung là được cống hiến, được dùng đôi bàn tay, khối óc của người Việt để làm chủ dữ liệu Việt, từ đó tạo ra các sản phẩm và giải pháp thuần Việt, nhằm phục vụ và góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người Việt. Thậm chí lớn hơn thế nữa, chúng tôi cũng muốn đưa nền công nghệ Việt Nam bắt kịp với thế giới, nâng cao vị thế trên trường quốc tế.

Tại Vingroup, chúng tôi có cơ hội để phát triển và làm những bài toán ý nghĩa. Tất nhiên cũng có nhiều thách thức và áp lực rất lớn, nhưng quan trọng mình tận dụng cơ hội đó như thế nào. Vingroup cho chúng tôi cả ngàn bài toán lớn, có những bài toán tôi từng chia sẻ với các đồng nghiệp là chỉ có ở đây, tại thời điểm này mới được làm những bài toán như thế.

Anh vừa đề cập đến việc được trao cơ hội, nhưng kèm với đó chắc chắn là trách nhiệm lớn, là sức ép lớn đến từ kỳ vọng của lãnh đạo tập đoàn. Vậy với vai trò Tổng Giám đốc của đơn vị đang trên đà được kỳ vọng, anh phải đối mặt với áp lực đó như thế nào?

- Nói về áp lực, trách nhiệm và sự kỳ vọng lớn thì chắc chắn là có, nhưng mình đón nhận áp lực đó như thế nào mới là điểm mấu chốt. Nếu chúng ta coi nó là cơ hội, thử thách được làm việc lớn, được giải quyết bài toán lớn thì nó sẽ có ý nghĩa tích cực hơn, đưa chúng ta đến giới hạn nhiều hơn để thực hiện được điều đó. Còn nghĩ rằng nó là áp lực thì sẽ nặng nề hơn.

Ở VinBigdata, chúng tôi nhìn theo góc nhìn là được trao cơ hội, dù thách thức nhưng cơ hội rất rõ ràng, có những mục tiêu và đó là điểm mà nhiều đồng nghiệp của tôi muốn hướng đến: Được giải những bài toán ý nghĩa cho cộng đồng.

Ở đây mình đặt những giới hạn nhưng không có nghĩa là giới hạn quá xa vời. Mình sẽ có kế hoạch để thực hiện việc đó.

Chúng ta đang nói nhiều đến câu chuyện Việt Nam đang bước vào Kỷ nguyên mới – Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Anh đánh giá thế nào về vai trò của công nghệ trong Kỷ nguyên mới của đất nước?

- Công nghệ đóng một vai trò then chốt và là động lực chính không thể thiếu. Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ như Trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT) không chỉ tác động đến mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội mà còn là yếu tố quan trọng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước.

Về khu vực công, công nghệ có thể giúp đổi mới căn bản, toàn diện hoạt động quản lý, điều hành của khu vực công, góp phần xây dựng Chính phủ số thông minh.

Đối với khu vực tư nhân, công nghệ có thể giúp thay đổi cách thức vận hành và quản lý, từ đó giúp tăng hiệu quả lao động, giảm chi phí sản xuất, tăng năng suất và giá trị hàng hóa, mở rộng thị trường, cải thiện năng lực cạnh tranh.

Về phía xã hội, công nghệ góp phần nâng cao đời sống người dân, xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại, nơi mọi người dễ dàng tiếp cận thông tin, dịch vụ giáo dục, y tế, trở thành cầu nối giữa người dân với tổ chức nhà nước…

Khi nói Việt Nam bước vào kỷ nguyên mới nghĩa là đánh dấu một bước thay đổi hẳn về chất và trước đây, chúng ta không đặt ra định nghĩa về kỷ nguyên mới. Nhưng thực tế hiện nay đòi hỏi các lĩnh vực, các ngành phải có bước đột phá để tạo ra thay đổi cơ bản về chất, vậy VinBigdata đã có thay đổi nào về chất để đáp ứng được trong kỷ nguyên vươn mình này?

- VinBigdata thành lập được 6 năm, trong đó 3 năm đầu tiên là Viện nghiên cứu trong hệ sinh thái của Vingroup, với các hoạt động nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng trong các lĩnh vực về trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big data). Năm 2021, Công ty cổ phần VinBigdata chính thức được thành lập và bắt đầu thương mại hóa sản phẩm đến thị trường.

Xuất phát là một Viện nghiên cứu, bản thân VinBigdata từ ngày đầu thành lập cũng đã có một nền tảng vững chắc cho việc phát triển các ứng dụng AI dựa trên dữ liệu lớn (Big data). Chúng tôi có chiến lược thống nhất về phát triển dữ liệu, từ những ngày đầu tiên đã thu thập, xử lý những nguồn dữ liệu lớn, đặc biệt là nguồn dữ liệu đặc trưng của người Việt. Chúng tôi tự hào sở hữu hệ cơ sở dữ liệu có thể nói lớn nhất ở Việt Nam lên đến 3.500 Terabyte ở nhiều lĩnh vực khác nhau, trong đó có dữ liệu về giọng nói, hệ gen người Việt, ảnh người, ảnh y tế…

Điểm thứ 2,chúng tôi xác định mục tiêu rõ ràng ngay từ đầu đó là phát triển và làm chủ công nghệ lõi thuần Việt,, không lệ thuộc vào công nghệ nào trên thế giới. Việc này mang đến những ưu điểm nhất định, giúp dễ dàng tùy chỉnh công nghệ để giải quyết các bài toán đa dạng của doanh nghiệp một cách phù hợp và tối ưu nhất. Nói như vậy để thấy con đường của VinBigdata rất bài bản ngay từ đầu.

VinBigdata có thế mạnh về giải pháp và công nghệ, vậy VinBigdata đang đứng ở đâu trong nền khoa học công nghệ hiện nay của nước nhà. Và theo ông, phải làm thế nào để tạo ra sản phẩm có tính cạnh tranh trong bối cảnh nền công nghệ ngày càng phát triển, trong khi VinBigdata chỉ là công ty mới được thành lập cách đây vài năm?

- Là một công ty hoàn toàn thuần Việt, đây đã là một điều khác biệt và là "lợi thế cạnh tranh" của VinBigdata so với các công ty khác trên thế giới. Với sứ mệnh "Công nghệ Việt - Vì tương lai Việt", chúng tôi tập trung vào những lợi thế hiểu biết về ngôn ngữ và địa phương, lợi thế về thu thập những dữ liệu đặc trưng của người Việt, từ đó phát triển những ứng dụng vào thực tế để nâng tầm cuộc sống của người Việt.

Thứ 2, chúng tôi có lợi thế về dữ liệu do đã xác định từ ban đầu là lấy dữ liệu làm nền tảng để phát triển các ứng dụng AI. Ngay từ khi mới thành lập, chúng tôi đã có sự đầu tư và chú trọng về thu thập và xử lý dữ liệu thuộc đa lĩnh vực, và hiện tại đang sở hữu hệ cơ sở dữ liệu lớn nhất của người Việt.

Thứ 3, chúng tôi xác định từ đầu là tự phát triển và làm chủ công nghệ lõi thuần Việt thay vì sử dụng công nghệ của nước ngoài.. Điều này mang lại lợi thế cạnh tranh lớn khi giúp triển khai các bài toán thực tế với chi phí phù hợp nhất, hơn nữa là vấn đề đảm bảo về bảo mật thông tin.

Một điểm nữa chúng tôi cũng luôn tìm cách hợp tác với đơn vị hàng đầu thế giới để có thể tận dụng, mình không đi sau, luôn đi cùng về mặt công nghệ, có thể tận dụng được những lợi thế cạnh tranh khác của mình để phát triển công nghệ thuần Việt hơn.

Điều gì ở VinBigdata khiến anh nghĩ rằng tham vọng trở thành công ty về trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn số 1 Việt Nam, top 10 khu vực, đẳng cấp thế giới sẽ trở thành hiện thực?

- 6 năm qua VinBigdata vẫn kiên trì và bền bỉ theo đuổi sứ mệnh đặt ra từ những ngày đầu thành lập. Những ước mơ, tham vọng chúng tôi đặt ra là lớn, nhưng đồng thời chúng cũng song hành cùng với khát vọng được nghiên cứu và phát triển ra những sản phẩm và giải pháp có thể nâng cao chất lượng đời sống Việt, góp một phần nhỏ vào sự phát triển chung của đất nước.

Cụ thể hơn là phát triển sản phẩm công nghệ do người Việt làm chủ, ở Việt Nam, với chất lượng tương đương sản phẩm quốc tế. VinBigdata đã đạt được một vài thành tựu đáng kể như lọt vào Top 10 thế giới tại Bảng xếp hạng Đánh giá Công nghệ Nhận diện khuôn mặt mới nhất do Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Hoa Kỳ (NIST) công bố, phát triển ViGPT – "ChatGPT phiên bản Việt'' đầu tiên dành cho người dùng cuối, cùng các sản phẩm ứng dụng AI như Trợ lý ảo ViVi, Nền tảng VinBase, Bộ giải pháp Vizone, Bộ giải pháp ViFi.

Cả đất nước đang dồn toàn lực vào cuộc cách mạng chuyển đổi số quốc gia, sẵn sàng vươn mình để bứt phá. Chính phủ cũng đã và đang tạo ra một môi trường thuận lợi, tạo điều kiện cho những doanh nghiệp như VinBigdata có thể phát triển.

Và một điểm nữa là sở cứ mà chúng tôi hy vọng, đó là chúng tôi hoàn toàn có cơ hội trong mảng công nghệ theo như kỳ vọng, chính là chiến lược cũng như mục tiêu mà Chính phủ đang đặt ra và có những chính sách thúc đẩy. Hiện tại cả Chính phủ và người dân đều ủng hộ cho những công nghệ mới này.

ViGPT đã được giới thiệu tới công chúng cách đây đúng 1 năm. Đến giờ này, anh có thể nói gì về sản phẩm này? Ngoài ViGPT, những sản phẩm trí tuệ nào của VinBigdata đã được giới khoa học công nghệ đánh giá và ghi nhận?

- Đến hiện tại, ViGPT vẫn là một niềm tự hào của VinBigdata, thể hiện cho một ý chí, khát khao, tinh thần làm chủ những công nghệ tiên tiến nhất trên thế giới của một tập thể người Việt. Quá trình thần tốc 9 tháng nghiên cứu và phát triển ViGPT của VinBigdata cũng là minh chứng cho thấy sự thức thời trong việc nắm bắt xu hướng mới trên thế giới; sự nỗ lực không ngừng nghỉ để sáng tạo ra những sản phẩm và giải pháp phục vụ người Việt và năng lực của người Việt không hề thua kém bất kỳ đất nước nào.

Hiện tại, với mô hình ngôn ngữ lớn Tiếng Việt là ViGPT, VinBigdata đã ứng dụng và phát triển các giải pháp khác nhau, được ứng dụng và triển khai cho các cơ quan chính phủ cũng như doanh nghiệp tư nhân thuộc đa lĩnh vực bao gồm ngân hàng, bảo hiểm, khách sạn du lịch, hàng không vận tải… góp phần thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.

VinBigdata cũng có một số những sản phẩm đạt chứng nhận NIST về chống giả mạo giọng nói, Top 10 thế giới giải pháp nhận diện khuôn mặt theo đánh giá của NIST, Chứng chỉ iBeta về chống giả mạo khuôn mặt, Chứng nhận FDA ở hạng mục phân tích ảnh X-quang tuyến vú...

Chúng ta thường nhìn thấy những thành công nhưng không nhìn thấy thất bại phía sau. Anh có từng thất bại không và anh đối mặt với việc đó thế nào?

- Tất nhiên sẽ có những sản phẩm quá thách thức và thất bại là chuyện bình thường. Chúng tôi không nghĩ rằng làm mọi thứ thì sẽ thành công, nên ở VinBigdata mới có văn hóa dám thử, dám thất bại, văn hóa thử sai. Cứ thử nhiều, sai nhiều sẽ rút ra được kinh nghiệm.

Chúng tôi có những dự án không đạt được kỳ vọng như ban đầu nhưng chúng tôi tin rằng có thể đúc rút được rất nhiều kinh nghiệm, tích lũy về kiến thức giúp hoàn thiện các sản phẩm khác.

VinBigdata với vai trò vừa nghiên cứu, vừa cho ra sản phẩm trên thị trường, nghĩa là có sự kết hợp giữa người làm khoa học thuần tuý và người làm kinh doanh. Vậy làm thế nào giữ hai vai trò này cho hài hòa, tránh những rủi ro và trong quá trình đó anh học hỏi được kinh nghiệm gì?

- Ngay từ đầu chúng tôi đã đi theo chiến lược như vậy, nghĩa là đặt ra mục tiêu phát triển công nghệ và thương mại hóa sản phẩm. Cho nên việc chuyển hóa đó không nằm ngoài chiến lược ban đầu nhưng giai đoạn chuyển giao cũng có sự thay đổi.

Trong 3 năm vừa qua khi chuyển sang giai đoạn là một công ty độc lập, phát triển kinh doanh, một trong những điểm chúng tôi làm nhiều nhất là thay đổi mindset (tư duy) để mọi người hướng đến khách hàng nhiều hơn, làm sản phẩm theo nhu cầu, mong muốn của khách hàng nhiều hơn là làm sản phẩm theo hướng mà chúng tôi có thể làm được.

Chúng tôi đều coi đó là thứ mới mẻ cần học hỏi và thay đổi. Đó cũng là thử thách và khi tiếp cận chủ động thì hoàn toàn có thể thích ứng được. Hiện tại chúng tôi khá tự tin đã có sự chuyển hóa tích cực. Có nhiều sản phẩm đã được thương mại hóa trên thị trường và đưa vào ứng dụng thực tế. Tại Vingroup một số đơn vị trong tập đoàn cũng đã ứng dụng sản phẩm AI của chúng tôi và đã thương mại hóa ra bên ngoài với các doanh nghiệp trong lĩnh vực hàng không, ngân hàng... và được đón nhận.

Anh thích được gọi là nhà khoa học hay doanh nhân hơn?

- Việc này khó có thể nói thích hay không thích được vì bản chất tôi xuất phát từ nhà khoa học, đó cũng là lợi thế của tôi khi chuyển sang phát triển sản phẩm ứng dụng khi tôi có thể suy nghĩ, nghiên cứu sâu, hiểu sản phẩm sâu hơn… Ngoài ra bản thân tôi cũng luôn được đổi mới khi thay đổi.

Mọi người thường nghĩ về lĩnh vực công nghệ thì có tính đóng hơn, nhưng với xu hướng phát triển về mặt công nghệ như hiện nay thì cần mở hơn rất nhiều. Người làm công nghệ không những chỉ nên biết sâu về công nghệ mà cần có kỹ năng khác mới có thể thành công được. Có sự hiểu biết đủ rộng về các lĩnh vực khác nhau mới có thể phát triển sản phẩm phù hợp, mang lại trải nghiệm tốt nhất cho người dùng.

Người ta thường nghĩ những người làm công nghệ thông tin thường khô khan, cứng nhắc bởi họ làm việc trong môi trường máy móc, tính toán… Nếu để hình dung về một người làm công nghệ, chúng tôi có thể hình dung một TGĐ Đào Đức Minh như thế nào? Là người đứng đầu VinBigdata, anh thường truyền cảm hứng thế nào cho nhân viên?

- Hình dung thì rõ ràng chúng tôi là công ty công nghệ. Chúng tôi hướng tới và có những tố chất khác nhau để vừa nghiên cứu và phát triển sâu về công nghệ, vừa đưa công nghệ vào sản phẩm để thương mại hóa, giúp các doanh nghiệp giải quyết bài toán của họ. Bản thân tôi không tự đánh giá quá sâu nhưng tôi thấy có điểm nào cần cải thiện thì luôn sẵn sàng tiếp thu, thay đổi. Tại VinBigdata, chúng tôi tạo dựng một môi trường có tính sôi nổi, trẻ trung, đề cao sự sáng tạo.

Tôi theo đuổi sứ mệnh lớn và luôn cho các nhân sự tại VinBigdata thấy rằng họ là cũng là một phần quan trọng trong hành trình theo đuổi những sứ mệnh lớn lao đó. Tôi muốn tạo ra một môi trường làm việc cởi mở và khuyến khích đổi mới sáng tạo: coi trọng tri thức và nhân tài, đồng thời khuyến khích nhân viên đưa ra và trao đổi những ý tưởng mới tối ưu hiệu quả trong công việc.

Sau Al, Big Data, xu hướng công nghệ sẽ theo hướng nào, theo dự đoán của anh?

- Việt Nam có nhiều lợi thế để phát triển công nghệ, xếp thứ 5 Đông Nam Á và đứng thứ 59/193 quốc gia/vùng lãnh thổ về chỉ số sẵn sàng AI toàn cầu năm 2023 theo báo cáo của "Chỉ số sẵn sàng AI của chính phủ" (Government AI Readiness Index) do Oxford Insights (Vương quốc Anh) thực hiện.

Nền công nghệ Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong những năm gần đây, tuy nhiên, so với các quốc gia hàng đầu về công nghệ như Mỹ, Trung Quốc, hay các nước trong khu vực như Singapore, chúng ta vẫn còn một khoảng cách nhất định. Để xóa nhòa đi khoảng cách này và tạo động lực cho nền công nghệ phát triển, Việt Nam cần chú trọng phát triển 3 trụ cột đó là:

Con người: cần đào tạo và phát triển nguồn nhân lực công nghệ có chất lượng cao, đặc biệt trong lĩnh vực AI và Big Data. Việc nâng cao trình độ học vấn, kỹ năng và đổi mới tư duy sáng tạo của lực lượng lao động là cực kỳ quan trọng.

Tài nguyên ở đây không chỉ bao gồm nguồn lực tài chính mà còn là các tài nguyên tự nhiên, cơ sở hạ tầng công nghệ và các nền tảng dữ liệu. Việt Nam cần đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển (R&D), xây dựng các khu công nghệ cao, các trung tâm nghiên cứu sáng tạo, và cải thiện hạ tầng mạng internet, viễn thông để hỗ trợ sự phát triển công nghệ.

Về công cụ, theo tôi cần tập trung vào việc phát triển và áp dụng các công cụ, phần mềm, nền tảng công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT), và các công nghệ số khác để nâng cao năng suất và đổi mới sáng tạo.

Cảm ơn TS Đào Đức Minh về cuộc trò chuyện!

×