Từ loài cá đặc sản chạy đàn mùa nước nổi, một phụ nữ An Giang làm ra thứ nước mắm đạt 3 sao OCOP, cả làng khen thơm

Cá linh non, cá đặc sản chạy đàn mùa nước nổi - Món quà vô giá của miền Tây

Cứ độ tháng 8 hàng năm, khi những cơn mưa dầm dề báo hiệu con nước đầu nguồn sông Mê Kông cuồn cuộn đổ về, miền Tây Nam Bộ lại bước vào mùa nước nổi, một nét văn hóa, một thời điểm trù phú của thiên nhiên. Khắp đồng bằng, nước ngập trắng bờ, mang theo phù sa bồi đắp và vô vàn sản vật quý giá.

Trong số đó, cá linh là "món quà" đặc trưng và được mong chờ nhất. Cá linh non đầu mùa với thân hình nhỏ nhắn, thịt mềm, ngọt thanh, tan trong miệng đã trở thành linh hồn của ẩm thực mùa nổi ở miền Tây.

Nó có mặt trong các món ăn dân dã mà tinh túy như: lẩu mắm, canh chua bông điên điển, cá linh kho lạt hay chiên giòn chấm mắm me... Với người miền Tây, cá linh không chỉ là món ăn mà còn là ký ức, là hương vị gắn bó suốt bao mùa lũ.

Từ sản vật bình dị mùa nước nổi

Giữa sự trù phú ấy, câu chuyện khởi nghiệp của chị Lê Thị Ngọc Tuyền (ấp Trung Phú 4, xã Định Mỹ, An Giang) là một minh chứng sống động cho tinh thần sáng tạo và tận dụng tài nguyên bản địa.

Năm 2016, khi công việc đồng áng thất bát, cuộc sống gia đình gặp nhiều khó khăn, chị Tuyền phải xoay xở với nghề bán bánh mì dạo. Cái duyên với nghề làm nước mắm cá linh đến trong một ngày tháng 9.

Một lần cá linh được dỡ lên từ dớn quá nhiều, ăn không hết, chị Tuyền chợt nảy ra ý tưởng tận dụng nguồn cá linh dồi dào, giá rẻ (khoảng 12.000 đồng/kg) để ủ nước mắm ăn dần cho cả nhà.

Ban đầu, chị Tuyền chỉ mua vài chục ký cá linh non từ bà con. Quy trình ủ mắm của chị hoàn toàn thủ công và tuân thủ phương pháp truyền thống của cha ông: cá linh tươi được rửa sạch, phối trộn theo tỉ lệ 70% cá và 30% muối, rồi cho vào những chiếc lu sành sứ đặt trước hiên nhà.

Để cho ra những giọt nước mắm nhỉ tinh túy, chị Tuyền đã phải chờ đợi một cách kiên nhẫn. Cứ 5 – 10 ngày, chị lại thực hiện công đoạn đảo, xới trộn tỉ mỉ để cá thấm muối, "chín" dần. Sau 12 tháng ròng ủ trong lu sành, những giọt mắm cá linh đầu tiên ra đời với màu cánh gián sánh đặc, hương thơm dìu dịu, vị mặn thanh đậm đà đặc trưng.

"Ủ nước mắm truyền thống phải cần thời gian, không thể nóng vội. Đó là nước mắm nguyên bản, sạch, không phối trộn thêm chất phụ gia nên an toàn cho sức khoẻ", chị Tuyền chia sẻ.

Đến thương hiệu nước mắm cá linh đạt 3 sao OCOP

Hương vị truyền thống ấy nhanh chóng chinh phục những người hàng xóm và bà con trong xóm, tạo nên một "cầu nối" tự nhiên để sản phẩm lan rộng.

Từ chỗ chỉ ủ ăn trong nhà, đến nay, cơ sở của chị Tuyền đã phát triển với hơn 50 lu sứ lớn dùng để ủ mắm, sản lượng mỗi năm đạt khoảng 1.000 lít nước mắm nhĩ loại 1 (loại nguyên bản, chất lượng cao nhất). Ngoài ra, chị còn sản xuất nước mắm loại 2 với giá mềm hơn để phục vụ khách hàng bình dân ở nông thôn.

Để chuyên nghiệp hóa sản phẩm, chị Tuyền đầu tư vào việc đóng chai thủy tinh theo quy cách chuẩn, với hai loại dung tích 650ml và 1 lít. Với giá bán lẻ chỉ 40.000 đồng/lít cho loại 1, nước mắm cá linh của chị Tuyền nhanh chóng tìm được chỗ đứng trên thị trường. Đặc biệt, năm 2025, chị đã mạnh dạn thu mua tới 2 tấn cá linh để dự trữ và sản xuất.

Thành công lớn nhất đến vào năm 2025, khi sản phẩm nước mắm cá linh An Giang của chị Tuyền được công nhận OCOP 3 sao. Đây là chứng chỉ vàng khẳng định chất lượng và giá trị của sản phẩm, mở ra cơ hội lớn cho chị tham gia vào hệ thống cửa hàng nông sản sạch, các siêu thị và sàn thương mại điện tử.

"Khách hàng tin chọn nước mắm cá linh của tôi ngày càng nhiều vì 2 chữ "sạch – ngon – truyền thống'", chị Tuyền tự hào.

Giữ hồn quê trong từng giọt nước mắm cá linh An Giang

Nghề làm nước mắm truyền thống luôn gắn liền với sự công phu, tỉ mỉ và không ít thử thách, đặc biệt với nguyên liệu cá linh. Khác với các loại cá khác, cá linh là loài cá theo mùa, chỉ xuất hiện vài tháng trong năm. Điều này buộc chị Tuyền phải tính toán kỹ lưỡng việc thu mua, bảo quản và dự trữ nguyên liệu để duy trì sản xuất quanh năm.

Khó khăn khác đến từ chính sự "sạch" của sản phẩm. Nước mắm cá linh của chị Tuyền được làm hoàn toàn tự nhiên, không thêm hương liệu, không chất bảo quản, nên mùi mắm nhẹ, không nồng đậm và màu không bắt mắt như các loại mắm công nghiệp. Điều này đôi khi khiến sản phẩm kén người tiêu dùng đã quen với các loại nước mắm màu đẹp, mùi mạnh.

Tuy nhiên, chính sự mộc mạc, tinh khiết đó lại là điểm mạnh, hợp với xu hướng tiêu dùng sạch, an toàn đang lên ngôi.

Từ căn bếp nhỏ ven dòng kênh Ngang Huệ Đức, chị Tuyền đã không chỉ đổi đời mà còn góp phần nâng tầm một món ăn dân dã, theo mùa thành sản phẩm thương mại có thương hiệu. Mỗi giọt nước mắm không chỉ đậm đà hương vị đồng quê mà còn chứa đựng khát vọng vươn lên mạnh mẽ.

"Điều tôi mong nhất là người tiêu dùng hiểu hơn giá trị của nước mắm truyền thống. Từ con cá linh tự nhiên của đồng quê, bà con mình có thể làm nên đặc sản. Tôi muốn góp một phần vào việc giữ gìn hương vị quê hương", chị Tuyền tâm sự.

Chị Tuyền biết rằng con đường phía trước còn nhiều thử thách. Để nước mắm cá linh vươn xa hơn, chị cần thêm vốn, bao bì chuyên nghiệp, kênh phân phối ổn định và sự hỗ trợ truyền thông. Nhưng điều chị có thừa, chính là tình yêu quê hương và niềm tin vào giá trị lao động chân thật.

×