Vệ Thanh - Danh tướng của Hán Vũ Đế 7 lần đánh bại quân Hung Nô

Dưới thời Hán Vũ Đế – vị hoàng đế có tham vọng mở rộng bờ cõi và đánh dẹp các dân tộc du mục phương bắc, cái tên Vệ Thanh đã trở thành nỗi ám ảnh lớn đối với Hung Nô và là biểu tượng quân sự sáng chói của nhà Hán. Là người từng 7 lần đại phá Hung Nô, Vệ Thanh không chỉ nổi danh với chiến công hiển hách mà còn với hành trình đi từ một thị vệ cung đình lên ngôi vị Đại tướng quân nắm toàn bộ binh quyền triều Hán.

Xuất thân thấp kém của Vệ Thanh và bước ngoặt định mệnh

Vệ Thanh tên gốc là Trịnh Thanh, vốn không rõ năm sinh, nhưng được biết là em trai của Vệ Tử Phu – người sau này trở thành Hoàng hậu của Hán Vũ Đế. Mẹ ông, Vệ Ấp, từng là nữ tỳ trong phủ Bình Dương công chúa, một người chị ruột rất được sủng ái của Hán Vũ Đế. Vệ Thanh từ nhỏ đã bị đối xử bạc đãi, sống cuộc đời hèn kém, làm những công việc thấp hèn trong phủ công chúa. Tuy nhiên, số phận ông thay đổi hoàn toàn sau khi Vệ Tử Phu được Hán Vũ Đế sủng hạnh và trở thành hoàng hậu.

Với sự nâng đỡ từ chị gái và Bình Dương công chúa, Vệ Thanh bước vào triều đình với vị trí thị vệ. Nhờ tính cách trung hậu, mẫn cán và tài năng vượt trội trong võ nghệ, ông nhanh chóng được Hán Vũ Đế trọng dụng, phong làm Kiến Chương giám, rồi dần thăng tiến qua các chức vụ Thị trung, Thái trung đại phu và cuối cùng là Đại tư mã kiêm Đại tướng quân – vị trí quyền lực chỉ sau hoàng đế.

Trong bối cảnh người Hung Nô thường xuyên quấy nhiễu biên cương phía bắc, cướp bóc dân chúng và làm suy yếu chính quyền trung ương, Hán Vũ Đế quyết tâm phát động các cuộc chinh phạt lớn. Vệ Thanh được giao trọng trách chỉ huy các chiến dịch này từ năm 129 TCN.

Lần đầu ra quân (129 TCN): Vệ Thanh dẫn đầu một trong bốn cánh quân tiến công Hung Nô. Trong khi ba cánh quân còn lại đều thất bại, Vệ Thanh là người duy nhất giành được thắng lợi, tiêu diệt và bắt sống hàng nghìn quân Hung Nô. Chiến công này lập tức đưa ông lên hàng đầu trong số các tướng lĩnh triều đình.

Các chiến dịch tiếp theo: Từ năm 127 đến 119 TCN, Vệ Thanh bảy lần chỉ huy đại quân tiến đánh Hung Nô, thường xuyên dẫn quân sâu vào thảo nguyên. Ông sử dụng chiến thuật cơ động cao, tận dụng kỵ binh Hán để tập kích bất ngờ, kết hợp khả năng tổ chức hậu cần vững vàng. Nhờ đó, quân Hán do ông chỉ huy tiêu diệt hàng vạn quân địch, thu phục nhiều vùng đất như Hà Sáo, Thượng Cốc, Ngũ Nguyên và chọc sâu vào lãnh thổ Hung Nô ở phía bắc sa mạc Gobi.

Đỉnh cao là trận chiến năm 119 TCN, khi Vệ Thanh cùng Phó tướng Hoắc Khứ Bệnh mỗi người dẫn 5 vạn kỵ binh chia hai hướng tấn công Hung Nô. Vệ Thanh tuy không trực tiếp bắt được Thiền vu Hung Nô nhưng đã tiêu diệt lực lượng chính của địch, làm suy yếu sức mạnh quân sự Hung Nô một cách trầm trọng. Sau trận này, nhà Hán giành thế chủ động hoàn toàn ở phương Bắc.

Không chỉ là một chiến binh thiện chiến, Vệ Thanh còn được đánh giá cao ở khả năng dùng người. Ông từng tiến cử và nâng đỡ Hoắc Khứ Bệnh – cháu ngoại mình – trở thành một trong những danh tướng vĩ đại nhất của nhà Hán. Dưới trướng Vệ Thanh, nhiều tướng lĩnh tài năng được trọng dụng, tạo nên một lực lượng quân đội tinh nhuệ và có kỷ luật bậc nhất trong lịch sử Trung Hoa cổ đại.

Vệ Thanh nổi tiếng nghiêm minh nhưng không hà khắc. Ông biết khoan dung với thuộc hạ có tài, trừng trị nghiêm khắc kẻ bất tuân quân lệnh, nhờ đó giữ vững lòng trung thành của quân sĩ. Đối với người Hung Nô, ông thực hiện chính sách vừa cứng rắn về quân sự vừa có lúc mềm dẻo để củng cố vùng đất chiếm được, thiết lập hệ thống phòng thủ lâu dài ở các vùng biên cương.

Danh vọng, cẩn trọng và cái chết thanh thản

Khác với nhiều công thần thời Hán bị nghi kỵ hoặc sát hại, Vệ Thanh được Hán Vũ Đế hết lòng tin cậy. Sau mỗi chiến thắng, ông đều được phong thưởng hậu hĩnh, ấp phong lên tới 16.700 hộ, giữ tước Trường Bình hầu. Đặc biệt, Hán Vũ Đế còn gả Bình Dương công chúa – người chị thân thiết nhất của mình – cho ông. Đây là biểu tượng rõ nét nhất cho thấy sự tín nhiệm tuyệt đối mà hoàng đế dành cho ông.

Tuy vậy, Vệ Thanh luôn giữ mình khiêm nhường, không can dự sâu vào chính trị triều đình, tránh đối đầu với các phe cánh như tộc Cửu Lê hoặc hoạn quan trong cung. Ông cũng không vướng vào các tranh chấp quyền lực với các quan lại như Giang Trọng, Công Tôn Hồng... Chính nhờ sự khéo léo ấy, ông không chỉ bảo toàn địa vị mà còn giúp hậu duệ của mình tiếp tục được trọng dụng sau khi ông qua đời.

Năm 106 TCN, Vệ Thanh qua đời. Triều đình truy tôn ông là Trường Bình Liệt hầu, cho an táng trọng thể, con cháu được kế tập tước vị. Lúc sinh thời, ông từng viết di chúc căn dặn con cháu không được ỷ vào công trạng để làm càn, đủ cho thấy tính cách cẩn trọng, mẫu mực đến tận cuối đời.

Vệ Thanh được đánh giá là một trong sáu đại danh tướng vĩ đại nhất của Trung Hoa cổ đại, bên cạnh Bạch Khởi, Hàn Tín, Nhạc Phi, Lý Tĩnh và Từ Đạt. Ông là hình mẫu lý tưởng cho tầng lớp tướng lĩnh đời sau về cả tài năng, đức độ lẫn sự trung thành tuyệt đối với hoàng đế.

Chiến lược quân sự của ông – đặc biệt là cách vận dụng kỵ binh và tổ chức hậu cần trong điều kiện thảo nguyên – đã trở thành khuôn mẫu để nhà Hán và các triều đại sau này tiếp tục áp dụng. Chính ông và những tướng lĩnh dưới trướng đã đặt nền móng cho thế trận biên giới vững chắc của nhà Hán trong hàng thập kỷ.

Trên tất cả, Vệ Thanh là minh chứng cho một sự thật trong lịch sử: không cần xuất thân cao quý hay tài năng bẩm sinh, mà với ý chí, sự trung thành và trí tuệ kiên định, một người có thể trở thành trụ cột của cả một triều đại.

Trong sử sách, ông được mô tả là người “trầm tĩnh, cẩn trọng, biết tiến biết lùi, không ham danh tiếng, chỉ trọng kết quả”, xứng đáng là cột trụ quân sự vĩ đại nhất dưới triều Hán Vũ Đế và là danh tướng lẫy lừng khiến kẻ thù như Hung Nô cũng phải e sợ.

×