Vì sao TP.HCM quyết định xoá bỏ tổ dân phố, tổ nhân dân?

Gần 40 năm, TP tồn tại cả khu phố, ấp và tổ dân phố

Tại buổi tiếp xúc cử tri sau kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XV, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi đã báo cáo với cử tri về đề án xóa bỏ cấp trung gian dưới phường - xã. Việc lược bỏ các tổ dân phố, tổ nhân dân sẽ giúp TP.HCM tinh giản số người hoạt động không chuyên trách từ 64.000 người xuống còn khoảng 26.000 người.

Theo Sở Nội vụ TP.HCM, từ năm 1985 đến nay, tại TP.HCM áp dụng mô hình dưới phường (xã, thị trấn) có khu phố - ấp và tổ dân phố. Cụ thể, khu phố - ấp là cấp triển khai, phía dưới còn có tổ dân phố - tổ nhân dân là cấp thực hiện. Trong khi đó, các địa phương khác trên cả nước đều thực hiện mô hình một cấp dưới phường, xã, thị trấn và lấy tên gọi chung theo các văn bản của Trung ương là thôn - tổ dân phố.

Hiện tại, TP.HCM đã có quy định về quy mô của ấp phải từ 500 hộ gia đình trở lên, quy mô khu phố phải từ 700 hộ gia đình trở lên. Đối với cấp thứ 2, mỗi tổ nhân dân phải từ 50 hộ gia đình trở lên và tổ dân phố phải có từ 100 hộ gia đình trở lên.

Mô hình tổ chức thêm tổ dân phố bên dưới khu phố - ấp này không phù hợp với quy định của Bộ Nội vụ hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của thôn, tổ dân phố nên TP.HCM phải sắp xếp lại, xóa bỏ cấp tổ dân phố.

Về tên gọi sau khi sắp xếp, TP.HCM gọi tổ dân phố (theo quy định của Bộ Nội vụ) là khu phố và thôn (theo quy định) là ấp.

Trong thực tế, đề án sắp xếp các tổ chức cấp dưới phường, xã đã được TP.HCM lên kế hoạch từ nhiều năm qua. Tuy nhiên, do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 và tập trung phục hồi, phát triển kinh tế, dự định này mới được tái khởi động thời gian gần đây.

Mô hình khu phố - ấp, tổ dân phố - tổ nhân dân thuộc 249 phường, 58 xã, 5 thị trấn trên địa bàn TP tồn tại gần 40 năm đã thể hiện những bất cập trong tổ chức của mô hình này. Thực tế về việc nhập cư, dân số tăng, có những khu phố - ấp trên 4.000 hộ dân.

Từ đó, nhân sự cấp khu phố, ấp và tổ dân phố đã phải tăng lên do tốc độ đô thị hóa và tăng dân số cơ học. Nhiều nơi hoạt động không đúng nhiệm vụ, quyền hạn, quá tải công việc. Đã có rất nhiều ý kiến đưa ra về việc mô hình hoạt động chưa đúng theo quy định.

Ban lãnh đạo UBND TP.HCM đã trình xin ý kiến Ban Thường vụ Thành ủy đề án xóa bỏ tổ dân phố - tổ nhân dân. Sau khi sắp xếp, TP.HCM chỉ còn 5.242 khu phố - ấp thay vì hơn 27.000 tổ chức như hiện nay. Việc này cũng giúp TP.HCM giảm kinh phí hoạt động hàng năm từ 527 tỷ đồng xuống còn khoảng 482 tỷ đồng.

Theo UBND TP, để thực hiện việc "sáp nhập" này, bước đầu sẽ gặp nhiều khó khăn, lúng túng bởi số lượng người tham gia điều hành khu phố - ấp, tổ trưởng, tổ phó tổ dân phố - tổ nhân dân giảm đột ngột quá lớn (từ khoảng 64.293 người giảm còn 26.210 người). Giảm số lượng chức danh hưởng phụ cấp hằng tháng từ 13 chức danh xuống còn 3 chức danh.

Và khi sắp xếp lại chỉ có 5 chức danh người hoạt động không chuyên trách với số hộ dân ở mức 450 hộ/khu phố và 350 hộ/ấp là tương đối cao và áp lực. Do đó, Chủ tịch UBND TP Phan Văn Mãi cho biết: "TP sẽ thực hiện đề án này có kế hoạch, lộ trình và có chính sách thỏa đáng cho các cán bộ".

Ý kiến nhiều hướng từ cơ sở

Lãnh đạo UBND xã Tân Nhựt (huyện Bình Chánh) cho biết, xã có diện tích rộng hơn 2.300 ha với khoảng 31.000 người, chia thành 5 ấp và 74 tổ nhân dân. Với diện tích rộng, các tổ nhân dân giúp hoạt động tuyên truyền được sâu rộng hơn đến người dân. Nếu gom các tổ nhân dân lại thành ấp thì cần tăng thêm nhân sự cũng như phụ cấp để đảm bảo một phần cuộc sống. Hiện phụ cấp và hỗ trợ thêm đối với bí thư chi bộ và trưởng ban nhân dân chỉ 1,3 triệu đồng, trong khi với địa bàn rộng thì không thể nào nắm bắt sát tình hình.

Còn tại nhiều toà chung cư, vai trò tổ dân phố rất mờ nhạt, gần như không đóng góp được gì. Anh Thanh Sơn, ngụ một chung cư tại quận 3 cho biết, chung cư có tổ dân phố và khu phố nhưng sống tại đây 5 năm, anh không biết ai là tổ trưởng vì tất cả các thủ tục hành chính đều thực hiện tại UBND và công an phường.

Theo ông Trần Mạnh Dũng, Phó Chủ tịch Uỷ ban MTTQ phường Tân Phong (quận 7), việc sắp xếp lại mô hình dưới phường, xã, thị trấn chỉ có một cấp khu phố - ấp rất phù hợp vì thời gian qua ở một số nơi, mô hình tổ dân phố được thành lập theo chỉ tiêu cho đủ chứ hiệu quả hoạt động chưa thật sự rõ ràng.

Lấy ví dụ ở phường Tân Phong có 6 khu phố, mỗi khu phố có hơn 10 tổ dân phố, trong đó có 28 chung cư nhưng công việc chủ yếu do trưởng khu phố thực hiện. Đây không chỉ là thực trạng của phường Tân Phong mà của hầu hết các phường khác trên địa bàn quận, số lượng tổ dân phố rất đông đúc, nhưng trách nhiệm của tổ trưởng chưa được quy định rõ ràng.

Cùng ý kiến, ông Nguyễn Thành Nam (khu phố 4, phường 5, quận Bình Thạnh) cho rằng, nhiều tổ trưởng, tổ phó dân phố hàng tháng nhận phụ cấp nhưng hầu như không tham gia hoạt động gì. Chưa kể, các chi hội cựu chiến binh, người cao tuổi, phụ nữ, đoàn thanh niên, khuyến học… cũng nhận phụ cấp nhưng hoạt động lại mờ nhạt.

Vì thế, việc sắp xếp lại theo đề án của UBND TP là rất cần thiết, không chỉ tinh gọn bộ máy mà còn tránh được việc trùng lắp hoạt động, giảm kinh phí của nhà nước. Tuy nhiên, khi tinh gọn tổ chức, cần có lộ trình và điều chỉnh phụ cấp cho phù hợp.

×