"Vua tiêu" Phan Minh Thông đến từ Phúc Sinh: Nhiều dự án mới về hạt tiêu, cà phê của tôi, người ta kêu là "viển vông"

Ông Phan Minh Thông, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Phúc Sinh cho biết như vậy khi xuất hiện trong chương trình Have a Sip (Vietcetera), kể về hành trình xuất khẩu nông sản, đặc biệt là những sáng tạo, đổi mới có phần liều lĩnh trong việc ông xây dựng thương hiệu cà phê, hồ tiêu Việt Nam trên "chợ" nông sản toàn cầu.

Thành công từ những dự án về cà phê, hạt tiêu từng bị kêu là "viển vông"

Khởi nghiệp tại TP.HCM ở tuổi 26 với số vốn vỏn vẹn 60 triệu đồng, gần 30 năm qua, ông Thông đã dẫn dắt Công ty CP Phúc Sinh đi theo con đường riêng, trở thành doanh nghiệp số 1 Việt Nam về xuất khẩu hạt tiêu; top 5 xuất khẩu cà phê. Phúc Sinh cũng là doanh nghiệp hiếm hoi trong ngành nông nghiệp được định giá 320 triệu USD.

Bí quyết của "vua tiêu", đó là không ngừng đổi mới và dấn thân vào những thách thức mà người khác cho là viển vông hay khó thành công. Tư duy này xuất phát từ niềm tin rằng, việc sao chép người khác sẽ chỉ dẫn đến sự vật lộn, vất vả vì không thể có được sự chăm chỉ hay kỹ năng vượt trội bằng đối thủ.

"Bởi vì thứ nhất là mình không chăm chỉ được như người ta, hai là mình không có kỹ năng được như người ta. Làm như vậy thì mình sẽ thua trên thị trường và như thế thì mình chỉ đủ sống. Còn nếu muốn một cái gì đó tốt hơn, thì mình phải làm những cái khác với người ta", ông Thông lí giải.

Đơn cử, từ 20 năm trước, khi công nghệ còn chưa phát triển, nguồn lực hạn chế, song ông Thông đã đầu tư vào phát triển phần mềm và số hóa (ERP).

"Nhiều người bây giờ vẫn thắc mắc với tôi rằng tại sao 20 năm trước lại lựa chọn làm phát triển phần mềm và số? Lúc đó hầu hết mọi người không biết phần mềm và số là gì đâu, nhất là một công ty tư nhân như Phúc Sinh thì lấy đâu ra tiền? Song tôi đã sớm nhận thức rõ tầm quan trọng của thống kê và hệ thống trong việc giải quyết khối lượng công việc khổng lồ.

Tương tự, hơn chục năm trước, tôi đã thuê các công ty kiểm toán Big Four - một quyết định táo bạo cho một startup, nhằm tạo dựng sự minh bạch và uy tín, giúp Phúc Sinh dễ dàng thuyết phục các ngân hàng cấp tín dụng", ông Thông chia sẻ.

Ông Thông kể một câu chuyện vui: Đó là trong những bữa ăn cùng bạn bè, đối tác, mình rất ít khi gọi trùng món với họ. Họ gọi cơm sườn, mình sẽ gọi cơm gà, và điều này xảy ra hoàn toàn vô thức, cho đến khi bạn bè nhận xét thì mình mới nhận ra. Đấy cũng là triết lý của Phúc Sinh trong kinh doanh, không đánh giá cao sự sao chép, dù là từ trong nước hay nước ngoài. Mình tin rằng sự khác biệt và đa dạng chính là yếu tố sống còn trong kinh doanh.

Trong ngành hồ tiêu, Phúc Sinh không chỉ là công ty đầu tiên xuất khẩu tiêu trắng bằng container ở Việt Nam, học hỏi từ Indonesia, mà còn tiên phong trong các sản phẩm như tiêu hạt lớn (jumbo) hay tiêu xanh.

"Những sáng tạo trong ngành hồ tiêu đã giúp Phúc Sinh khẳng định rằng, một công ty tư nhân nhỏ bé ở Việt Nam vẫn có thể vươn lên số 1 thế giới, cạnh tranh sòng phẳng không chỉ với các tập đoàn đa quốc gia mà cả những doanh nghiệp hùng mạnh nhất ngay tại thị trường Việt Nam", ông Thông tự hào nói.

Đặc biệt, dự án nhà máy cà phê đặc sản (specialty coffee) tại Sơn La của Phúc Sinh đã thành công rực rỡ, nơi nhiều tập đoàn đa quốc gia khác đã thất bại. Phúc Sinh đã chứng minh khả năng sản xuất cà phê đặc sản ở quy mô lớn - điều mà cả ngành cà phê Việt Nam khó có thể sánh kịp.

Tuy nhiên ông Thông cũng cho biết, sáng tạo đôi khi mang đến khủng hoảng và thất bại. Song những lúc mệt mỏi nhất, ông lại cố gắng nhìn mọi thứ thật đơn giản để "gỡ" từng khâu.

"Khi bị công ty cũ "kích" ra khỏi vị trí, thay vì nản lòng, tôi chỉ đơn giản nghĩ "ok không có vấn đề gì, mình sẽ mở công ty bởi không thể không có thu nhập được", ông Thông cười nói.

Ngay cả khi công ty đứng trước bờ vực phá sản, âm vốn, cạn tiền mua nguyên liệu, ông Thông cho biết từng cảm thấy "cực kỳ tuyệt vọng" và "muốn ngủ luôn đi cho nó xong".

Nhưng sau khi ngủ dậy, ông lại tiếp tục quay trở lại thị trường, tìm cách thuyết phục đối tác. Triết lý của ông là "thất bại chỉ đứng lên thôi". Thất bại không đáng sợ bằng việc thiếu tự tin trước mặt đối tác, khách hàng, vì lúc đó mình đã đánh mất cả cơ hội ít nhất được thử, dù có thể thất bại.

Doanh nhân có "máu" kinh doanh thừa hưởng từ mẹ

Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group cho biết, ông thừa hưởng "máu" kinh doanh từ mẹ. "Trong nhà chỉ có mẹ và mình thích buôn bán. Ngày bé, nhà có cửa hàng khô trước cổng, khách đến nếu mẹ không bán thì mình bán, và ngược lại. Có lẽ từ năm 10 tuổi mình đã thấy mình hợp với chuyện kinh doanh", ông Thông chia sẻ.

Điều này cũng lí giải một phần cho việc 8 năm trước, ông Thông quay về làm thị trường nội địa, bất chấp những khó khăn đầy rẫy nhìn thấy trước về một thị trường đồ uống đã bão hòa, cũng như phải cạnh tranh gay gắt với cà phê trộn hương liệu, đậu nành với bắp rang cháy giá rẻ.

"Phúc Sinh đã xuất khẩu cà phê sang hơn 100 quốc gia, với những sản phẩm thơm ngon đạt các tiêu chuẩn quốc tế khắt khe nhất, nhưng tôi luôn canh cánh trong lòng một chuyện, đó là Việt Nam trồng nhiều cà phê nhất nhì thế giới, song người tiêu dùng lại phải uống những loại cà phê thua xa hàng nhập khẩu. Tôi muốn thay đổi nghịch lí đó. Vì vậy, Phúc Sinh đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, xây dựng quy trình sản xuất và kiểm soát chất lượng nghiêm ngặt theo tiêu chuẩn châu Âu, để mỗi ly cà phê đến tay người Việt đều ngon, sạch và minh bạch về nguồn gốc", ông Thông chia sẻ.

Sau 8 năm thành lập Công ty CP Phúc Sinh Consumer, đến nay ông Thông vẫn đang bị lỗ. Thực tế, nếu chỉ để kiếm tiền thì làm xuất khẩu rất dễ dàng. Tuy nhiên, ông Thông vẫn kiên nhẫn đi theo con đường chỉ làm cà phê nguyên chất.

"Chúng tôi muốn chứng minh rằng nông sản Việt Nam không chỉ xuất khẩu đi thế giới, mà còn có thể nâng chuẩn tiêu dùng ngay tại thị trường nội địa. K COFFEE không chỉ là một thương hiệu hay một chuỗi bán lẻ. Đây là hành trình dài hạn để thay đổi văn hóa tiêu dùng, nâng chuẩn chất lượng và xây dựng niềm tin. Nếu chúng ta không làm cho người Việt hiểu, trân trọng và thưởng thức sản phẩm tốt của chính mình, thì nông sản Việt sẽ mãi chỉ mạnh về xuất khẩu thô mà khó tạo ra thương hiệu bền vững trên toàn cầu", "vua tiêu" Phan Minh Thông khẳng định.

×