Câu hỏi lớn về trách nhiệm sau bản báo cáo "bị chỉnh" của Sở Y tế Đồng Nai trong vụ bắt tạm giam ông Nguyễn Quốc Vũ

Ngày 5/11, Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Đồng Nai, đã khởi tố bị can Nguyễn Quốc Vũ (47 tuổi, ngụ TPHCM) và đồng phạm về tội Sản xuất, buôn bán hàng giả, xảy ra tại Công ty Cổ phần Nhà máy y tế EBC Đồng Nai.

Trước đó, vào chiều 23/5, ông Lê Quang Trung – Giám đốc Sở Y tế Đồng Nai – đã ký văn bản gửi Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đề nghị điều chỉnh nội dung báo cáo liên quan vụ thu hồi và tiêu hủy mỹ phẩm vi phạm do Công ty Cổ phần Nhà máy Y tế EBC Đồng Nai sản xuất, thay thế cho báo cáo mà Sở đã gửi trước đó.

Cụ thể, trong báo cáo số 2677 ngày 22/5, Sở Y tế Đồng Nai nêu: “Đoàn kiểm tra nhận thấy vụ việc không có dấu hiệu hình sự. Vì vậy, đoàn kiểm tra đã lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt theo quy định.”

Tuy nhiên, trong báo cáo mới gửi Cục Quản lý Dược sau đó 1 ngày (23/5), nội dung này đã được điều chỉnh thành: “Đoàn kiểm tra nhận thấy vụ việc chưa phát hiện sai phạm phải chuyển cơ quan Cảnh sát điều tra. Vì vậy, đoàn kiểm tra đã lập biên bản vi phạm hành chính, xử phạt theo quy định.”

Động thái thay đổi này của Sở Y tế Đồng Nai diễn ra sau khi dư luận đặt câu hỏi về kết luận của đoàn thanh tra rằng việc khẳng định “không có dấu hiệu hình sự” liệu có quá vội vàng. Đáng chú ý, việc Sở xin điều chỉnh câu chữ trong báo cáo chỉ diễn ra ngay sau khi Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai ban hành văn bản hỏa tốc, chỉ đạo công an vào cuộc điều tra vụ việc.

Từ một vụ việc tưởng chừng “chỉ là quảng cáo mỹ phẩm sai lệch”, đến nay, Cơ quan Cảnh sát điều tra đã khởi tố vụ án và bắt tạm giam ông Nguyễn Quốc Vũ — chồng ca sĩ Đoàn Di Băng — về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả.”

Trong bối cảnh đó, việc Sở Y tế Đồng Nai ban đầu khẳng định “không có dấu hiệu hình sự”, rồi sau đó phải xin điều chỉnh lại thành “chưa phát hiện sai phạm phải chuyển cơ quan điều tra”, đang làm dấy lên nhiều câu hỏi: Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước ở đâu khi để một hành vi có dấu hiệu tội phạm nghiêm trọng lọt qua vòng kiểm soát?

Từ “không có dấu hiệu hình sự” đến “điều chỉnh câu chữ”: Vấn đề không chỉ là câu từ

Trao đổi với PV Dân Việt, luật sư Đặng Xuân Cường, luật sư hình sự cấp cao thuộc TAT Law Firm cho rằng, sự “điều chỉnh câu chữ” này không chỉ là lỗi kỹ thuật hành chính, mà thể hiện vấn đề nghiêm trọng trong đánh giá, nhận định pháp lý của cơ quan quản lý nhà nước.

“Một khi sản phẩm có dấu hiệu vi phạm về chất lượng như chỉ số chống nắng SPF chỉ đạt 2,4 so với công bố SPF 50, hay chứa chất bảo quản không ghi trên nhãn. Đây là dấu hiệu rõ ràng của hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả. Không thể chỉ nói là “chưa phát hiện sai phạm hình sự" nếu cơ quan có thẩm quyền chưa chủ động rà soát và phối hợp điều tra,” luật sư Cường chia sẻ.

Luật sư Cường phân tích, theo quy định pháp luật, Sở Y tế các tỉnh, thành phố có thẩm quyền quản lý chất lượng mỹ phẩm trên địa bàn từ khâu công bố sản phẩm, kiểm nghiệm, đến thanh tra, thu hồi, xử phạt vi phạm hành chính. Cụ thể, Sở có nghĩa vụ: Kiểm tra hồ sơ công bố sản phẩm, xác nhận năng lực doanh nghiệp sản xuất; Phát hiện, xử lý và báo cáo kịp thời các vi phạm chất lượng sản phẩm; Khi có dấu hiệu nghiêm trọng, phải chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra theo quy định; Thông tin, cảnh báo người tiêu dùng để phòng ngừa rủi ro sức khỏe.

"Thực tế, Sở Y tế Đồng Nai đã lập biên bản, yêu cầu thu hồi và tiêu hủy sản phẩm vi phạm. Tuy nhiên, khi cơ quan điều tra khởi tố hình sự, bắt tạm giam ông Nguyễn Quốc Vũ, Giám đốc Công ty EBC Đồng Nai thì rõ ràng đánh giá ban đầu của Sở là chưa đúng mức. Cơ quan quản lý không thể chỉ dừng lại ở thu hồi hành chính nếu hành vi có dấu hiệu gian dối, cố ý sản xuất hàng kém chất lượng, ảnh hưởng sức khỏe người tiêu dùng. Khi đó, việc không kịp thời chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra là một thiếu sót trong thực thi chức năng giám sát nhà nước,”, luật sư Cường phân tích.

Cần nhìn nhận lại cơ chế quản lý mỹ phẩm hiện nay

Bên cạnh việc chuyển hồ sơ, luật sư Cường cho rằng, Sở Y tế còn có trách nhiệm thông tin kịp thời cho người tiêu dùng. Trong vụ Hanayuki, sản phẩm vi phạm được quảng cáo rộng rãi trên mạng xã hội với hình ảnh của người nổi tiếng, trong khi cảnh báo chính thức của Sở được đưa ra muộn, khi sản phẩm đã lưu hành nhiều tháng.

“Chậm trễ trong cảnh báo là chậm trễ trong bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Cơ quan nhà nước không chỉ làm nhiệm vụ hành chính mà còn là người gác cổng của niềm tin xã hội,” luật sư Cường nhấn mạnh.

Luật sư Cường cho rằng, vụ việc này không chỉ dừng ở trách nhiệm cá nhân của doanh nghiệp hay người nổi tiếng, mà là hồi chuông cảnh báo về cơ chế quản lý mỹ phẩm.

Hiện nay, hầu hết sản phẩm mỹ phẩm chỉ cần “tự công bố” và “lưu hồ sơ tại doanh nghiệp”, cơ quan quản lý không thẩm định trước khi sản phẩm ra thị trường. Điều này dẫn đến khoảng trống kiểm soát, nhất là khi doanh nghiệp cố tình gian dối hoặc lợi dụng quảng cáo. Đây là lúc cần xem xét thiết lập cơ chế hậu kiểm chặt chẽ hơn, đặc biệt với các sản phẩm có yếu tố rủi ro sức khỏe như kem chống nắng, dưỡng trắng, điều trị da… Việc thanh tra chỉ làm sau khi có sự cố là quá muộn.

"Vụ việc đã được khởi tố hình sự. Người tiêu dùng bị ảnh hưởng, niềm tin xã hội bị tổn hại, thương hiệu mỹ phẩm nội địa bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Trong bức tranh ấy, Sở Y tế không thể chỉ dừng ở việc “điều chỉnh câu chữ” trong văn bản báo cáo. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước là phải phát hiện, ngăn chặn và cảnh báo sớm chứ không phải chỉ "xử lý lại sau khi báo chí lên tiếng". Mỗi sai sót trong nhận định đều có thể khiến hàng loạt người tiêu dùng chịu rủi ro", luật sư Cường chia sẻ thêm.

×