Đại dịch cúm năm 1918 đã ảnh hưởng lễ Halloween ở Mỹ như thế nào?

Đại dịch cúm 1918

Đại dịch cúm năm 1918 là đại dịch nghiêm trọng nhất trong lịch sử hiện đại, được gây ra bởi một loại virus H1N1 với các gen có nguồn gốc từ gia cầm (tương tự dịch cúm gà năm 2009). Không có sự đồng thuận chung về nguồn gốc của virus, nhưng dịch đã lây lan trên toàn thế giới trong giai đoạn từ tháng 2/1918 đến tháng 4/1920, với 4 làn sóng. Tại Mỹ, nó được ghi nhận xuất hiện lần đầu tiên trong giới quân nhân, vào mùa xuân năm 1918.

Người ta ước tính khoảng 500 triệu người, tương đương một phần ba dân số thế giới lúc đó đã bị nhiễm virus này; trên toàn thế giới, số người chết ước tính lên tới ít nhất 50 triệu (Wikipedia đưa số liệu 100 triệu) với khoảng 675.000 người ở Mỹ, khiến nó trở thành một trong những đại dịch chết chóc nhất trong lịch sử loài người. Tỷ lệ tử vong cao quan sát thấy ở những người dưới 5 tuổi, 20-40 tuổi và 65 tuổi trở lên. Tỷ lệ tử vong cao ở những người khỏe mạnh, bao gồm cả những người trong độ tuổi 20-40, là một đặc điểm riêng của đại dịch này.

Đáng nói, một phân tích năm 2007 khảo sát các tạp chí y khoa thời kỳ đại dịch đã phát hiện thấy rằng, virus có khả năng lây nhiễm không mạnh hơn các chủng cúm trước đó. Thay vào đó, tình trạng suy dinh dưỡng, các trại y tế và bệnh viện quá tải, và vệ sinh kém, tất cả đều trở nên trầm trọng hơn bởi Thế chiến I, đã thúc đẩy bội nhiễm vi khuẩn. Sự bội nhiễm này đã giết hại hầu hết các nạn nhân sau một thời gian dài nằm trên giường bệnh.

Lễ hội Halloween

Halloween hoặc Hallowe'en (một sự rút ngắn của Hallows 'Even hoặc Hallows' Evening) là một lễ được kỷ niệm tại nhiều quốc gia vào ngày 31/10, đêm trước ngày lễ của Cơ đốc giáo phương Tây, để tưởng nhớ những người đã khuất, bao gồm các vị thánh (hallows), các vị tử vì đạo và tất cả các tín hữu đã ra đi.

Các hoạt động trong lễ hội Halloween bao gồm các trò chơi, các bữa tiệc hóa trang, biến quả bí ngô thành đèn lồng, đốt lửa, …, tham quan các điểm nhiều ma, kể chuyện rùng rợn, và xem phim kinh dị. Ở nhiều nơi trên thế giới, các hoạt động tôn giáo của Cơ đốc giáo trong đêm All Hallows bao gồm việc tham dự các buổi lễ nhà thờ và thắp nến trên mộ của người đã khuất vẫn còn phổ biến, mặc dù ở những nơi khác, nó mang tính thương mại hơn.

Vào đầu thế kỷ 20, những người thích nô đùa không gõ cửa để chơi trò lừa hoặc nghịch và Halloween nói chung, không phải là ngày lễ lấy trẻ em làm trung tâm như ngày nay. Người lớn mặc quần áo và tổ chức các bữa tiệc riêng tư hoặc tham gia các lễ kỷ niệm trên đường phố. Trong khi đó, những người trẻ tuổi - đặc biệt là trẻ em trai và thanh niên - đã dành cả đêm để đùa tai quái và chơi những trò lố lăng, thậm chí phá hoại tài sản của hàng xóm.

Trick-or-treat là một phong tục Halloween truyền thống của trẻ em và người lớn ở một số quốc gia. Những đứa trẻ trong trang phục đi từ nhà này sang nhà khác, yêu cầu được tặng đồ ăn vặt, thường là một số loại kẹo, mặc dù ở một số nền văn hóa, người ta cho tiền để thay thế. Nếu không được cho, các bạn trẻ gõ cửa thường diễn các trò nghịch ngợm, hoặc quậy phá…, có thể là ăn trộm cổng nhà hàng xóm để đốt lửa trại, hoặc dừng một đoàn tàu bằng cách đặt một "người nộm" nhồi bông trên đường ray...

Các lệnh cấm được ban hành do lo sợ về sự lây lan của virus và tôn trọng nạn nhân cúm

Cuối tháng 10/1918, quan chức phụ trách y tế của thành phố Baltimore (Maryland) đã ra lệnh cấm tổ chức các sự kiện Halloween nơi công cộng, chỉ thị cảnh sát trưởng ngăn cấm mọi người tổ chức “lễ hội hóa trang và các hình thức ăn mừng khác nơi công cộng”. Mỹ đang ở giữa làn sóng thứ hai và gây chết người nhiều nhất của đại dịch cúm năm 1918, người Mỹ phải hạn chế trò vui Halloween thông thường của họ.

Katie Foss, Giáo sư nghiên cứu truyền thông tại Đại học Middle Tennessee State và là tác giả cuốn “Constructing the Outbreak: Epidemics in Media and Collective Memory” (tạm hiểu là Việc hình thành sự Bùng phát - Dịch bệnh trong Truyền thông và Ký ức Tập thể), cho biết: Trong thời gian đại dịch, các thành phố cấm hoặc không khuyến khích những truyền thống trên để giảm sự lây truyền virus và cũng để “tôn trọng những người có thể đang bị bệnh hoặc mất người thân”.

Alex Navarro, Trợ lý Giám đốc Trung tâm Lịch sử Y khoa tại Đại học Michigan và là một trong những biên tập viên “The American Influenza Epidemic of 1918-1919: A Digital Encyclopedia” (tạm dịch là Đại dịch Cúm năm 1918-1919 ở Mỹ: Bách khoa toàn thư kỹ thuật số), cho biết: Các thành phố đã ra lệnh cấm tụ tập đông người có thể đưa ra các tuyên bố riêng nhắc mọi người không vi phạm vào dịp Halloween. Các quan chức khuyến cáo các bậc cha mẹ thông báo đến con cái của họ rằng, có rất nhiều người đang dưỡng bệnh ở nhà và cố gắng nghỉ ngơi, và mọi người sẽ không thể ra ngoài vào ngày hôm sau để khắc phục tất cả thiệt hại mà những đứa trẻ đã gây ra…

Navarro cho biết, ở Spokane (Washington), cảnh sát phải tịch thu những chiếc mặt nạ Halloween nếu họ thấy mọi người đeo chúng. Trong khi việc đeo khẩu trang phòng chống cúm bằng vải được khuyến khích hoặc bắt buộc ở một số thành phố miền Tây Hoa Kỳ, Navarro cho biết các quan chức có thể thấy mặt nạ Halloween là nguy hiểm vì những người hiếu động thường xuyên mang những chiếc mặt nạ tự chế này đi khắp nơi, chuyền tay và thay phiên nhau đeo chúng.

Chuyện vui và nghịch ngợm lẻ tẻ Halloween

Ở nhiều thành phố, hầu hết mọi người đều chú ý đến các lệnh cấm hoặc cảnh báo của các quan chức liên quan đến Halloween. Các cuộc vui chơi Hallowe’en thiếu đi sự hào hứng của những phần trước: Urchins ảm đạm nỗ lực để [làm sống lại] những trò chơi kinh điển trên thùng tro và hàng rào”, Buffalo Express đưa tin trong một tiêu đề vào ngày sau Halloween năm 1918.

Ngày 3/11, Đảng Dân chủ St. Louis Globe đã thông báo rằng Halloween “năm nay trôi qua mà không có các bữa tiệc đồng tính và vui chơi thông thường giữa những người trẻ tuổi, theo chỉ thị của ủy viên y tế.” Tuy nhiên, vài ngày trước, tờ St. Louis Post-Dispatch đã mô tả một đêm Halloween hoàn toàn khác ở thành phố Missouri.

“Các lệnh cấm vì dịch bệnh cúm dường như không ảnh hưởng đến việc giới trẻ Mỹ chấp nhận ở St. Louis,” Post-Dispatch đưa tin. "Cảnh sát báo cáo rằng số lượng đèn đường bị tắt và số lượng hộp bánh mì vứt bừa bãi nhiều hơn thông thường". Nguy hiểm hơn, có kẻ đã bắn chết một phụ nữ trên ô tô và bắn một viên đạn khác qua cửa sổ phòng ngủ của một phụ nữ khác…

Cư dân bị giam giữ cảm thấy bí bức, ngứa ngáy và muốn ra ngoài

Một ngày sau Halloween, tờ Tin tức Birmingham đăng bài dưới tiêu đề “Những hồn ma Halloween ồn ào nhất từng quấy rầy Birmingham”. Tờ báo Alabama này phỏng đoán cư dân đã muốn ra ngoài sau "gần một tháng bị giam cầm" do đại dịch, và có thể đã được thúc đẩy bởi tin tức rằng Thế chiến I sắp kết thúc. “Đêm Halloween được quan sát thấy rực rỡ hơn và tài sản bị tàn phá nhiều hơn bất kỳ lúc nào kể từ khi Magic City ra quy chế (về trật tự công cộng)”, bài báo đưa tin.

Cùng ngày hôm đó tại Texas, tờ Dallas Evening Journal đã đăng một bài có tiêu đề “Lễ kỷ niệm Halloween ở Dallas khốc liệt và náo nhiệt một cách bất thường”. Đêm hôm đó, một đứa trẻ hai tuổi bị bỏng, một đứa trẻ tám tuổi bị bong gân cổ chân, ai đó dùng mảnh chai đánh vào đầu đứa trẻ 14 tuổi, và có nhiều người bị đa chấn thương vì một tài xế tông xe vào người. Ngoài ra, còn có hành vi trộm cắp: những người trẻ tuổi đã lấy trộm một con ngựa, một chiếc ô tô, một cây đàn piano và nhiều lốp xe ô tô của mọi người. Đại dịch cúm ở Mỹ tiếp tục diễn ra sau Halloween, kéo dài qua Ngày đình chiến (11/11) và sang cả năm 1919.

×