Dương Quốc Trung – Nịnh thần số 1 lịch sử Trung Hoa, khiến nhà Đường suy vong vì loạn An Sử

Dương Quốc Trung là một cái tên khá đặc biệt trong lịch sử Trung Hoa: ông ta không phải vua chúa, không là danh tướng, nhưng quyền lực ngang thiên tử, giàu sang bậc nhất và cũng bị khắc ghi muôn đời như một gian thần số một, kẻ châm ngòi cho loạn An Sử – biến cố kinh thiên khiến nhà Đường từ cực thịnh trượt dốc không phanh.

Dương Quốc Trung - Từ kẻ vô danh đến đại quyền khuynh triều

Dương Quốc Trung, tên thật là Dương Chiêu, quê ở Vĩnh Lạc, Bồ Châu (nay là Vận Thành, Sơn Tây), vốn chẳng có xuất thân hay học vấn gì nổi bật. Khi còn trẻ, ông ta chỉ là kẻ lêu lổng, không chí tiến thủ, suốt ngày say rượu, bị người cùng thời coi thường. Thậm chí, một số nguồn còn cho rằng ông ta là con nuôi của Trương Dịch Chi – sủng thần dưới thời Võ Tắc Thiên.

Tuy nhiên, vận mệnh Dương Chiêu đổi thay từ năm Thiên Bảo thứ 4 (745), khi cô em họ Dương Thái Chân được Đường Huyền Tông sủng ái và phong làm Quý phi – tức Dương Quý phi nổi tiếng trong lịch sử. Nhờ là anh họ của Dương Quý phi, Dương Chiêu được đưa vào triều làm quan, đổi tên thành Dương Quốc Trung theo sắc phong của Đường Huyền Tông.

Từ đó, con đường thăng tiến của Dương Quốc Trung lên như diều gặp gió. Chỉ trong vài năm, ông ta được giao hàng chục chức vụ: từ Kim Ngô binh tào Tham quân, đến Phủ doãn Kinh Triệu, rồi Thị lang bộ Binh, Tiết độ sứ Kiếm Nam, Ngự sử đại phu, lãnh bộ Lại… Đến năm 752, khi Tể tướng Lý Lâm Phủ qua đời, Đường Huyền Tông lập tức phong Dương Quốc Trung làm Hữu tướng – tức Tướng quốc, nắm trọn quyền hành triều đình.

Đỉnh điểm quyền lực của Dương Quốc Trung là kiêm hơn 40 chức vụ, được phong Vệ Quốc công, sách phong Tư không, trở thành nhân vật “một tay che trời” dưới triều Đường Huyền Tông.

Dương Quốc Trung không chỉ quyền cao chức trọng mà còn kết bè cánh, nâng đỡ thân tộc, thao túng toàn bộ guồng máy chính quyền. Họ Dương hoành hành khắp nơi, từ trong cung đến ngoài trấn. Dương Quý phi thì giữ hậu cung, còn Dương Quốc Trung nắm quyền triều chính, khiến hoàng đế Đường Huyền Tông gần như bị thao túng hoàn toàn, chỉ lo hưởng lạc cùng mỹ nữ, bỏ bê chính sự.

Là người đứng đầu triều đình, nhưng Dương Quốc Trung lại nổi tiếng tham nhũng tàn bạo. Ông ta lợi dụng quyền lực để vơ vét của cải, bóc lột dân chúng, khiến dân tình oán thán khắp nơi. Các quan lại chính trực đều bị ông ta tìm cách loại trừ. Một triều đình từng hưng thịnh như nhà Đường, nhờ công lao của các đời hoàng đế trước và tướng giỏi như Quách Tử Nghi, Lý Quang Bật… dần rơi vào tay một kẻ bất tài nhưng xảo quyệt, chỉ biết vì lợi ích cá nhân.

Đẩy An Lộc Sơn vào con đường binh biến, châm ngòi cho loạn An Sử

Không chỉ tàn độc với nội triều, Dương Quốc Trung còn có mối thâm thù sâu sắc với An Lộc Sơn – một Tiết độ sứ trấn thủ Phạm Dương, nắm giữ lực lượng hùng hậu ở phương Bắc. Nhận thấy An Lộc Sơn ngày càng được Đường Huyền Tông sủng ái, Dương Quốc Trung lo sợ mất vị thế nên không ngừng dèm pha, buộc tội An Lộc Sơn có ý phản nghịch.

Dù chưa có bằng chứng xác thực, Dương Quốc Trung vẫn nhiều lần yêu cầun Đường Huyền Tông triệu An Lộc Sơn vào triều để kiểm soát, thậm chí toan bắt giết. Điều này khiến An Lộc Sơn phẫn nộ tột độ, quyết định phát động binh biến.

Cuối năm 755, An Lộc Sơn lấy danh nghĩa “tru Dương Quốc Trung, thanh quân trắc” (diệt gian thần, làm trong sạch triều đình), khởi binh tạo phản. Cuộc khởi nghĩa nhanh chóng lan rộng, quân của An Lộc Sơn tiến thẳng về Trường An. Loạn An Sử bùng nổ và đây cũng một trong những cuộc nội chiến thảm khốc nhất lịch sử Trung Hoa.

Trong tình thế nguy cấp, Dương Quốc Trung dâng một kế “thiếu suy nghĩ”: mở cổng Đồng Quan nghênh chiến, thay vì cố thủ ở vị trí hiểm yếu để bảo vệ Trường An. Kết quả, quân triều đình thất bại, Đồng Quan thất thủ, tướng trấn thủ Ca Thư Hàn bị bắt, và Trường An rúng động.

Đường Huyền Tông phải bỏ ngôi chạy trốn, dự định nhường ngôi cho Thái tử Lý Hanh và dời đô về Tứ Xuyên. Nhưng khi đến Mã Ngôi Dịch, binh lính và tướng sĩ mệt mỏi, đói khát, lòng oán giận dâng cao. Tất cả đều đổ lỗi cho Dương Quốc Trung – kẻ bị xem là “ngu trung và tham tàn”, kẻ đã đẩy nhà Đường vào thảm họa.

Trước áp lực của quần thần, Thái tử Lý Hanh cùng tướng Trần Huyền Lễ đã kiến nghị với Đường Huyền Tông xin chém Dương Quốc Trung cùng toàn bộ thân thích để “tạ tội với thiên hạ”. Dù Đường Huyền Tông do dự, nhưng trước cơn giận sôi sục của binh lính, ông phải chấp thuận.

Dương Quốc Trung bị truy sát ngay tại Tây môn. Binh lính chen lấn tranh nhau giết ông ta. Cả vợ là Bùi Nhu, con trai Dương Hi và hàng loạt thân thích họ Dương – bao gồm Dương Quý phi, Quắc Quốc phu nhân, Hàn Quốc phu nhân – đều bị giết hoặc buộc tự sát. Dòng họ từng quyền thế bậc nhất triều Đường, chỉ sau một đêm, bị diệt tuyệt.

Loạn An Sử kéo dài suốt 8 năm (755–763), khiến hàng chục triệu người thiệt mạng, đất nước kiệt quệ, triều Đường từ cực thịnh rơi vào suy thoái, không bao giờ phục hồi được như xưa. Dù sau đó các đời vua tiếp theo cố gắng khôi phục, nhưng cục diện đã thay đổi vĩnh viễn. Trung ương mất dần kiểm soát với địa phương, chính quyền rơi vào tay các Tiết độ sứ, tạo tiền đề cho loạn lạc cát cứ kéo dài hàng trăm năm sau.

Trong lịch sử Trung Hoa, Dương Quốc Trung được liệt vào hàng “tứ đại gian thần”, cùng với Tần Cối, Lý Lâm Phủ, Ngụy Trung Hiền – những kẻ vì tư lợi mà gây họa cho quốc gia. Nhưng so với những tên tuổi kia, Dương Quốc Trung là kẻ duy nhất khiến một đế chế hùng mạnh như Đường triều sụp đổ ngay giữa thời kỳ thịnh trị.

Cái chết của Dương Quốc Trung không thể gột rửa được tội lỗi. Hậu thế mãi khắc ghi ông ta như một biểu tượng của sự tha hóa, lạm quyền và tham tàn. Lịch sử luôn khắt khe với những kẻ bất tài nhưng leo lên đỉnh cao quyền lực nhờ thân tộc, rồi dùng quyền ấy để vơ vét, đẩy dân chúng vào cảnh binh đao.

×