Lãng phí do thể chế là nghiêm trọng nhất, “điểm nghẽn của mọi điểm nghẽn”

Ngày 7/8, tại Hà Nội, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam tổ chức Hội nghị phản biện xã hội đối với dự án Luật tiết kiệm, chống lãng phí nhằm góp phần hoàn thiện dự thảo Luật trước khi trình Quốc hội.

"Tiết kiệm phải là chiến lược quốc gia"

Từ góc độ của người làm pháp chế, TS. Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ cho rằng, cần tiếp cận dự thảo Luật trên tinh thần chú trọng giải pháp thực hành tiết kiệm, chống lãng phí một cách hiệu quả, vì lĩnh vực nào cũng tiềm ẩn nguy cơ lãng phí.

Ông Minh đề nghị bỏ phần “phạm vi điều chỉnh” và “đối tượng áp dụng” bởi đây là trách nhiệm chung của mọi tổ chức, cá nhân, không cần tách biệt.

Theo ông Đinh Văn Minh, dự thảo đưa ra quá nhiều nguyên tắc, nên tinh gọn, dễ hiểu, bảo đảm yêu cầu “tiết kiệm nhưng không ảnh hưởng hiệu quả công việc”. Một số quy định về kiến nghị hiện còn cứng nhắc, chưa rõ cách thức xử lý khi kiến nghị được đưa ra.

Ông nhấn mạnh, tiết kiệm phải là chiến lược quốc gia, trong đó công khai, minh bạch là biện pháp then chốt; lãng phí do thể chế là nghiêm trọng nhất, là “điểm nghẽn của mọi điểm nghẽn”. Do đó, cần tìm biện pháp giải quyết triệt để.

GS.TS Trần Ngọc Đường, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Dân chủ và pháp luật cho rằng, Dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí tuy đã thể chế hoá được phần lớn quan điểm, chủ trương của Đảng và nhà nước, nhưng vẫn còn một số hạn chế về nội dung, phương thức, phương tiện, công cụ thực hiện và cơ chế xác định trách nhiệm.

Trong đó, dự thảo Luật quy định chưa đầy đủ, chưa bao quát hết các lĩnh vực dễ phát sinh lãng phí trong thực tế. Ví dụ một số lĩnh vực mới, nhạy cảm rất dễ gây lãng phí chưa được quy định như lãng phí trong chuyển đổi số (đầu tư dàn trải phần mềm, đầu tư xây dựng hạ tầng không hiệu quả).

Cũng theo GS.TS Trần Ngọc Đường, quy định về vai trò trách nhiệm của MTTQ Việt Nam trong giám sát thực hành tiết kiệm, chống lãng phí còn rất chung chung, thiếu cụ thể, thiếu các điều kiện đảm bảo thực hiện. Vai trò giám sát xã hội của báo chí, phương tiện thông tin đại chúng và người dân trong thực hành tiết kiệm, chống lãng phí thiếu cụ thể. Chưa thể chế được quan điểm của Đảng và nhà nước về “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Cùng với đó, mối quan hệ giữa Dự thảo Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí với các Luật có liên quan như Luật đầu tư công, Luật ngân sách, Luật quản lý tài sản công, Luật công chức … cần được rà soát để đảm bảo sự thống nhất chặt chẽ nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả của việc thực thi Luật tiết kiệm, chống lãng phí.

GS.TS Trần Ngọc Đường đề nghị cần rà soát đảm bảo tính đồng bộ giữa luật này với các luật có liên quan; Xây dựng một bộ tiêu chí chung thống nhất về đánh giá hiệu quả tiết kiệm và chống lãng phí; Xây dựng cơ chế liên thông trong giám sát thanh tra và xử lý vi phạm giữa các cơ quan chức năng trong tiết kiệm và chống lãng phí.

Quy định trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác phòng, chống lãng phí

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Hoàng Công Thủy nhấn mạnh, trong quá trình xây dựng dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí, cơ quan soạn thảo dự thảo Luật đã tập trung làm rõ những nội dung cần sửa đổi, hoàn thiện.

Trong đó, xác định đầy đủ, cụ thể trách nhiệm, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, tập thể, cá nhân trong quản lý, sử dụng các nguồn lực của nền kinh tế, nhất là trách nhiệm của người đứng đầu trong công tác phòng, chống lãng phí; Cụ thể hóa Chỉ thị của Bộ Chính trị, Hướng dẫn của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Cùng với đó, dự thảo đã thể chế hóa nội dung Quyết định của Bộ Chính trị về bảo vệ người đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để bổ, sung, hoàn thiện các quy định về khen thưởng trong công tác tiết kiệm, chống lãng phí; phát hiện lãng phí và trách nhiệm xử lý thông tin phát hiện lãng phí, bảo vệ người đấu tranh chống lãng phí để khuyến khích mọi cá nhân, tổ chức tích cực tham gia vào công tác tiết kiệm, chống lãng phí.

Đồng thời cụ thể hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về bổ sung các quy định để tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, đồng bộ cho việc giám sát, kiểm tra, thanh tra, phát hiện, xử lý mạnh, có tính chất răn đe đối với các hành vi lãnh phí.

Ông Hoàng Công Thủy đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, làm rõ hơn một số nội dung để tiếp tục hoàn thiện dự án Luật trình Quốc hội.

Trong đó cần tập trung đánh giá mức độ thể chế hóa các quan điểm của Đảng, chỉ đạo của Tổng Bí thư về xây dựng văn hóa tiết kiệm; đưa thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trở thành “tự giác”, “tự nguyện”, “cơm ăn nước uống, áo mặc hàng ngày”; tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lấy đây là một trong những giải pháp căn cơ, góp phần xây dựng văn hóa tiết kiệm; thực hiện nguyên tắc “Tiết kiệm, chống lãng phí được thực hiện ngay từ khâu xây dựng chính sách, soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật” nhằm xác định rõ vai trò của xây dựng, hoàn thiện chính sách pháp luật trong việc thực thi, gây thất thoát, lãng phí các nguồn lực.

Ông Hoàng Công Thủy cũng đề nghị cần nhận xét, đánh giá về sự phù hợp, toàn diện của việc sửa đổi, bổ sung các khái niệm “tiết kiệm”, “lãng phí”; về phạm vi, đối tượng điều chỉnh của Luật; về quy định các nhóm hành vi gây lãng phí và các nhóm hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí; việc bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong các quy định về nội dung và hình thức công khai để tiết kiệm, chống lãng phí của dự thảo Luật với các luật chuyên ngành khác như: Luật Tiếp cận thông tin; Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đất đai, Luật thực hiện dân chủ ở cơ sở…

“Cần đánh giá các quy định tại dự thảo Luật về công tác công khai giám sát; bảo đảm vai trò giám sát của Quốc hội, Hội đồng Nhân dân, MTTQ Việt Nam, các tổ chức thành viên của MTTQ Việt Nam các cấp và nhân dân trong việc tiết kiệm, chống lãng phí; có cơ chế khuyến khích các tổ chức, cá nhân tham gia phát hiện và cung cấp kịp thời các thông tin về hành vi lãng phí”, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam nêu rõ.

Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 26/11/2013, có hiệu lực kể từ ngày 1/7/2014. Qua 10 năm thực hiện Luật, lãng phí còn diễn ra khá phổ biến, dưới nhiều dạng thức khác nhau, đã và đang gây ra nhiều hệ lụy cho phát triển.
Dự án Luật tiết kiệm, chống lãng phí nhằm xây dựng khung pháp lý về tiết kiệm, chống lãng phí rõ ràng, hiệu quả, đảm bảo các tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc quản lý, sử dụng các nguồn lực của đất nước nhận thức rõ hơn vai trò, tầm quan trọng của công tác tiết kiệm, chống lãng phí, thực sự tham gia có trách nhiệm vào công tác này.

×