Nghệ An: Đàn hương là loài cây gì, gỗ đàn hương quý hiếm thế nào mà “kéo” giàu có về vùng đất này?

Cây đàn hương "bén duyên" vùng đất khô cằn

Năm 1996 sau khi tốt nghiệp Trường ĐH Huế chuyên ngành nông lâm nghiệp, ông Bạch Hưng Nam (SN 1968, trú tại xóm Quang Sú, xã Nghĩa Đức, huyện Nghĩa Đàn, Nghệ An) lại không làm đúng chuyên môn mà mình đã học. 

Nhưng với niềm đam mê với ngành nông, lâm nghiệp từ lúc đang ngồi trên ghế nhà trường, ông Bạch Hưng Nam đã mày mò, nghiên cứu và trồng thử nghiệm thành công cây đàn hương xen trong vườn bưởi.

Ông kể, khi đó ông muốn tìm một giống cây có giá trị kinh tế cao, có thể trồng xen trong vườn cây ăn quả trong thời gian chờ thu hoạch để góp phần tăng thu nhập cho gia đình. Sau một thời gian nghiên cứu, tìm hiểu, ông thấy giống cây đàn hương được ví là "vàng" của rừng xanh bởi giá trị kinh tế cao.

Theo tài liệu và kinh nghiệm của ông Nam, phải từ 10 năm trở lên, đàn hương mới là cây trưởng thành, chiều cao đạt 12 - 15m, chu vi gốc khoảng 0,9 - 2,4m. Nhưng ở Nghĩa Đàn, sau 7 - 8 tháng trồng, cây đã lúp xúp xanh um cho hái lá làm trà, sau hơn 1 năm đã ra hoa kết trái cho lấy hạt ép tinh dầu. 

Điều đặc biệt, hơn 2 năm tuổi, cây đã bắt đầu hình thành lõi gỗ.Năm 2015, ông Bạch Hưng Nam ra Viện Nghiên cứu cây đàn hương và thực vật quý hiếm (ISAF) ở Hà Nội học hỏi kinh nghiệm và mua giống về trồng xen thử nghiệm trong vườn bưởi. Nhờ khí hậu và thổ nhưỡng thích hợp, cây đàn hương phát triển rất tốt, đã cho thu lá làm trà cao cấp và hạt dùng để chiết xuất tinh dầu.

Theo ISAF, từ lâu con người đã sử dụng các sản phẩm đàn hương như một mỹ phẩm tự nhiên (natural spa). Bột đàn hương có tác dụng kháng khuẩn cho da và se khít lỗ chân lông. 

Tinh dầu đàn hương là thành phần sản xuất nước hoa. Trong đông y, đàn hương dùng để chữa các chứng đau bụng vùng dạ dày, bụng dưới, chữa phong thấp đau nhức xương, thuốc điều khí chữa đau tim.

Đàn hương là cây gỗ bán ký sinh nên có thể trồng xen canh, cây dễ trồng, ít phải chăm sóc, mật độ trồng 1.000 - 1.500 cây/ha, lõi thu được 30kg/cây, có giá bán 500 - 1.000USD/kg, tùy thời điểm. 

Ông Bạch Hưng Nam chia sẻ: "Sau khi xem xét ở trên mạng cũng như các thông tin của Viện Nghiên cứu ở Việt Nam, tôi thấy cây này rất phù hợp trồng ở vùng khô cằn như Nghĩa Đàn. Năm 2015 tôi trồng thử nghiệm, thấy cây dễ trồng, phát triển tự nhiên như các cây trồng khác. 1 năm cây cho thu 2 vụ quả, mỗi vụ 2kg/cây, tính ra 1 năm mỗi cây cũng cho thu mấy triệu tiền quả".

Đàn hương với lợi thế là có thể trồng xen, từ lá đến thân, rễ đều có thể sử dụng các mục đích khác nhau, từ đó có nhiều người dân xã Nghĩa Đức quan tâm, tìm hiểu và bắt đầu mua giống về trồng thử nghiệm trong vườn cam, quýt.

Giúp xóa đói giảm nghèo

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Văn Tôn - Chủ tịch Hội Nông dân xã Nghĩa Đức cho biết thêm: "Trong điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng ở xã Nghĩa Đức rất khắc nghiệt, nghèo kiệt, chúng tôi đã hướng dẫn bà con trồng rất nhiều loại cây khác nhau nhưng lợi nhuận còn thấp. 

Sau 1 năm, ông Nam trồng thử nghiệm cây đàn hương, đã thu hoạch 2 - 3kg quả/cây. Tính về kinh tế, cây keo, cây lát và một số loại cây ăn quả vẫn thua cây đàn hương rất nhiều. 

Nhằm giúp người dân của xã làm giàu trên mảnh đất của mình, Hội Nông dân đã động viên, khuyến khích nông dân trồng xen cây đàn hương trong vườn cây khác hoặc trên đất sỏi đá cằn cỗi, bước đầu thấy phát triển rất tốt".

Nắm bắt nhu cầu về cây giống đàn hương của bà con nông dân huyện Nghĩa Đàn, anh Nguyễn Đình Hải (ở xã Nghĩa Thọ) cũng đã liên kết với Viện Nghiên cứu cây đàn hương và thực vật quý hiếm chuyển giao kỹ thuật và ươm thành công hơn 6.000 cây đàn hương. Ngoài ra, gia đình anh Hải cũng mạnh dạn trồng 200 cây đàn hương xen trong vườn quýt.

"Theo tôi tìm hiểu thì giá trị của cây đàn hương rất lớn, mình có thể trồng xen trong vườn bưởi, cam, quýt, mà cây đàn hương không ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây khác. Thời gian thu hoạch từ 1 - 12 năm trở đi, so với các cây lấy gỗ khác cũng nhanh đem lại hiệu quả kinh tế hơn" - anh Nguyễn Đình Hải cho hay.

Nói về loại cây đàn hương, theo anh Hải, đây là loại cây gần như không có khuyết điểm nào. Về đặc tính tự nhiên, cây xanh lá quanh năm giúp bảo vệ môi trường; chịu hạn thuộc hàng "vô địch", chỉ cần một lần bón phân hữu cơ dưới hố khi trồng, sau đó "bỏ mặc" gần như không cần tưới tắm; cây rất kỵ với các loại chất hóa học...

Cây đàn hương cũng được một số nông dân trên địa bàn xã Nghĩa Thọ quan tâm, tìm hiểu và bắt đầu trồng thử nghiệm. 

Ông Lê Xuân Giang - Chủ tịch Hội Nông dân xã Nghĩa Thọ, huyện Nghĩa Đàn (tỉnh Nghệ An) cho biết: "Bà con nông dân xã Nghĩa Thọ có đất vườn khá rộng, ban đầu có thể trồng xen đàn hương với cây ăn quả, hiệu quả kinh tế cao, thị trường tiêu thụ khá rộng lớn. Trước mắt, chúng tôi vận động mỗi gia đình trong xã trồng thử nghiệm 10 - 15 cây đàn hương".