Cả làng ở Nghệ An giữ đoạn suối, khi phát lệnh, dân ào xuống bắt hàng tạ loài cá đặc sản bán đắt tiền

Đặc sản cá mát miền Tây Nghệ An

Mới đây, clip, ảnh thu hoạch cá mát – loài cá suối đặc sản do anh Vũ Ngọc Hoài – cán bộ văn phòng UBND xã Bắc Lý, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An đăng tải trên Facebook Nhân dân Bắc Lý đã thu hút rất nhiều lượt xem.

Trao đổi với PV Báo điện tử Dân Việt, anh Vũ Ngọc Hoài, cán bộ Văn phòng xã Bắc Lý (huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An) cho biết: Tại bản Huồi Cáng 1, xã Bắc Lý, chỉ sau vài giờ lội suối, bà con dân bản đã quăng chài bắt được khoảng 2 tạ cá mát đặc sản. 

Đây là thành quả của bà con dân bản sau thời gian cùng nhau khoanh nuôi bảo vệ đàn cá mát. 2 tạ cá này sau đó được chia đều cho các hộ dân trong bản Huồi Cáng 1.

"Cá mát được gọi là cá đặc sản vì chúng rất ngon và sạch. Cá mát sống ở khe suối, thức ăn chính là rong, rêu bám trên mặt đá. Giống như tên gọi, thịt cá mát rất lành, ngon ngọt; xương cá mát mềm, rán giòn ăn được cả xương rất ngon. 

Những món ngon chế biến từ cá mát như: cá mát nấu canh rau rừng, cá mát nấu canh lá lốt, gỏi cá mát, cá mát chiên giòn, cá mát nướng than…"- anh Hoài nói.

Anh Hoài cho biết thêm: Bản Huồi Cáng 1 là bản trung tâm của xã Bắc Lý, huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An. Bản có 205 hộ dân đều là người dân tộc Khơ Mú. 

Đây là 1 trong 11 bản người dân tộc Khơ Mú của xã (xã Bắc Lý có 13 bản: 1 bản người Thái, 1 bản người Mông, 11 bản người Khơ Mú với 944 hộ, 4.925 khẩu).

Đời sống người dân tộc Khơ Mú ở xã Bắc Lý chủ yếu dựa vào nương rẫy. Tuy nhiên những năm gần đây nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương, bức tranh kinh tế, xã hội của xã đã có nhiều chuyển biến tích cực; đặc biệt là phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư.

Từ đó các bản có khe suối đi qua đã xây dựng hương ước để bảo vệ nguồn cá tự nhiên, trong đó có loài cá mát đặc sản.

Các bản: Huồi Cáng 1, Bản Buộc, Phia Khăm 2, Na Kho có gần 10km đương khe suối được quản lý, bảo vệ; trong đó, Bản Huồi Cáng 1 có 2km bảo vệ-gọi là Khe Tắm, đầu nguồn thủy điện bản Vẽ Tương Dương.

Đưa việc bảo vệ loài cá mát vào hương ước bản làng

Theo anh Hoài, cá mát đặc sản không to như các loại cá khác. Loài cá suối này lớn nhất cũng chỉ bằng khoảng 3 ngón tay nhưng lại rất được giới nhà giàu ưa chuộng do thịt cá mát ngon và sạch.

Loại cá mát bé bằng ngón tay đã có giá từ 200.000 – 300.000 đồng/kg. Cá mát to bằng 3 ngón tay có giá từ 350.000 – 400.000 đồng/kg. Giá cá mát khá đắt đỏ nên có thời gian bị khai thác đánh bắt quá mức và trở nên khan hiếm.

Ông Cụt Văn Long – Chủ tịch UBND xã Bắc Lý cho biết: "Để bảo tồn và phát triển cá mát, từ năm 2019 đến nay, địa phương đã đưa việc bảo vệ cá mát vào hương ước. Bà con cùng khoanh nuôi bảo vệ đàn cá suối. 

Theo ông Long, bên cạnh đó, Ban Quản lý bản phối hợp cùng lực lượng công an xã thường xuyên kiểm tra, tuần tra và sẽ xử lý nghiêm những trường hợp khai thác, đánh bắt trái phép. Từ khi có hương ước, đàn cá mát phát triển rất nhanh.

Cũng theo Chủ tịch UBND xã Bắc Lý-ông Cụt Văn Long: Người dân vùng cao xã Bắc Lý thường đánh bắt cá mát bằng quăng chài. 

Theo quy định của hương ước, hằng năm, vào dịp trước tết Nguyên đán, UBND xã sẽ phối hợp với các bản tiến hành tổ chức lễ hội bắt cá để phân chia cho nhân dân làm lễ Tết theo phong tục, tập quán. 

Ngoài ra, trong trường hợp đặc biệt quan trọng cần vận dụng nguồn cá để giải quyết nhiệm vụ công việc thì có văn bản trình UBND xã xem xét. Tuy nhiên chỉ được đánh bắt cá suối khi chính quyền địa phương cho phép.