Dân Việt

Nhà nông

Loài cá ngon "nhức nách" ở miền Tây, xưa ra sông quăng mẻ chài bẻ ngạnh mỏi tay, nay là đặc sản

Việt Anh 03/11/2023 07:52 GMT+7
Ở miền Tây, hồi xưa, cách đây chừng vài mươi năm, cá chốt nhiều đến nỗi khi muốn ăn, ta chỉ cần lấy chài ra sông vãi một mẻ lưới thì sẽ tha hồ mà “bẻ ngạnh”.

Các tỉnh duyên hải ĐBSCL rất phong phú các loài thủy hải sản. Vùng gần các cửa sông lớn thường có cơ chế nước lợ khá sâu vào đất liền. 

Cá chốt là một loại cá có nhiều trên các sông rạch gần biển, thích nghi với môi trường nước lợ. Hồi xưa, cách đây chừng vài mươi năm, cá chốt nhiều đến nỗi khi muốn ăn, ta chỉ cần lấy chài ra sông vãi một mẻ lưới thì sẽ tha hồ mà “bẻ ngạnh”.

Cá chốt có ba ngạnh bén đâm rất đau. Phải bẻ lìa gai mới gỡ chúng ra khỏi chài. Có khi phải gỡ rất lâu vì cá mắc lưới nhiều quá! Một mẻ chài dính vài ký cá chốt là chuyện thường hồi ấy! Cá chốt thường sống ở những nơi nước chảy mạnh, sâu.

Loài cá ngon "nhức nách" ở miền Tây, xưa ra sông quăng mẻ chài bẻ ngạnh mỏi tay, nay là đặc sản - Ảnh 1.

Cá chốt kho-món ngon, là đặc sản.

Khi mưa xuống, cá chốt từ sông lên đồng đẻ trứng. Đến tháng 7– 8 âm lịch, nước ngập đồng bưng, cá chốt con nổi đầu, quơ râu hớp bọt như nước cơm sôi. 

Sau rằm tháng 10 âm lịch, gió chướng thổi mạnh và nước cũng bắt đầu rút. Trên những bờ bãi ven sông, ven ruộng, hay dọc những bờ kinh bông lau “búng” cờ phơ phất, ấy là lúc cá chốt trên đồng rút xuống sông rạch. Nông- ngư dân bắt đầu vào vụ đánh bắt cá chốt.

Có nhiều kiểu bắt cá. Bôn là công cụ đánh bắt làm bằng tre, lợp lá dừa nước, tròn như ống cống. Nước ròng, ngư dân đặc bôn trên bãi và cho vào bôn một ít mồi cám rang để dụ cá. Đến khi nước lớn rồi ròng lại thì họ dỡ bôn. 

Cá chốt vào bôn bị kẹt lại rất nhiều có khi cứng cả bôn! Cũng có thể bắt cá chốt bằng cách dùng đăng tre, lưới mắt nhỏ. Khi nước lớn kéo đăng chặn ngang cửa một nhánh rạch. Sau đó, chờ nước ròng, cạn rạch thì bắt cá.

Một cách bắt cá chốt khác nữa là chất chà dụ cá vào ở. Chà thường được chất ở những nơi nước sâu, cạnh bờ, đất ít bùn. Dùng lưới bao, dỡ rút chà, bắt cá khi nước ròng (cạn) sát. Chài lưới là cách bắt cá chốt đơn giản và thông dụng, phổ biến nhất.

Món cá chốt kho sả ớt đơn giản mà lại ngon đến lạ lùng! Ta sử dụng những con cá chốt mập cỡ ngón tay cái, bụng to đầy trứng để kho. Bỏ đầu, chặt sạch gai, mổ bụng, móc bỏ ruột, rửa sạch, để ráo, xong ướp tiêu tỏi, bột ngọt, nước mắm, đường để chừng mươi phút cho thấm. 

Đổ cá vô nồi hoặc ơ đất kho với nước mắm ngon với ít nước lạnh sem sép. Giữ lửa liu riu. Bằm sả, ớt cho vào nồi cá chốt kho. Khi thấy nước cá kho sắc lại sền sệt ta bắc ơ xuống, cho vào ít mỡ hoặc dầu ăn. Khi cá chín, mùi cá thơm lừng quyện với mùi sả ớt làm ta thấy thèm ăn.

Cá chốt nấu chua với lá me non hoặc bông so đũa rất độc đáo! Dùng cơm mẻ làm chất chua để nấu canh chua cá chốt thì thật tuyệt hảo! 

Nồi canh chua cá chốt rất bình dân với nguyên liệu là cây nhà lá vườn. Bạn có thể ăn cơm hoặc nhậu lai rai để thưởng thức hương vị hấp dẫn, đặc trưng của miền biển.

Về ĐBSCL, thưởng thức món cá chốt kho sả ớt, thêm món canh chua lá me non hoặc bông so đũa nấu với cá chốt trứng, các món ăn ấy tuy dân dã mà ngon, có đặc trưng riêng khiến bạn nhớ hoài và khó lầm lẫn với những món ngon khác.