Sẽ phân bổ hạn ngạch carbon miễn phí cho khoảng 150 doanh nghiệp nhóm ngành phát thải lớn trong giai đoạn thí điểm

Trong 2 ngày 25-26/11, dự án Carbon For Good, do CARE, CIFOR và Đại học British Columbia (UBC) triển khai, phối hợp cùng Trường Đại học Kinh tế – Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU–UEB) và Đại học Flinders, đã tổ chức Tọa đàm Chính sách với chủ đề “Định hướng Thị trường Carbon Toàn cầu và Việt Nam: Những nhận định sau COP30 và Hướng đi tiếp theo”.

Tham dự tọa đàm có gần 200 đại biểu tham dự từ Việt Nam, Canada và các khu vực khác, quy tụ chuyên gia trong nước, quốc tế cùng các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và tổ chức phát triển để bàn về tương lai thị trường carbon trong bối cảnh toàn cầu mới.

Thị trường tín chỉ carbon toàn cầu đã đạt giá trị hơn 100 tỷ USD

Được thiết kế như một nền tảng trao đổi đa chiều, Tọa đàm Chính sách tập trung vào hai chủ đề chính: (i) các khía cạnh chính sách liên quan đến định giá các-bon rừng, tiêu chuẩn, các biện pháp bảo vệ, bình đẳng giới và hòa nhập xã hội; và (ii) sự phát triển của thị trường carbon Việt Nam, với mục tiêu xúc tác đầu tư tư nhân từ Canada và toàn cầu, cũng như tăng cường quan hệ đối tác thương mại trong lĩnh vực các-bon và lâm nghiệp.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, theo PGS. TS. Lê Trung Thành, Hiệu trường Trường Đại học Kinh tế (UEB) - Đại học Quốc gia Hà Nội (VNU), thế giới hiện đang chứng kiến những chuyển biến mạnh mẽ trong nỗ lực ứng phó với biến đổi khí hậu.

Sau khi Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) vừa diễn ra tại Brazil, các thỏa thuận toàn cầu, đặc biệt là các quy định liên quan đến Thỏa thuận Paris, đều đang mở ra một giai đoạn mới cho thị trường carbon, nơi các quốc gia, trong đó có Việt Nam, cũng như cộng đồng doanh nghiệp và cộng đồng khoa học cùng chung tay thúc đẩy mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero). 

“Vì vậy, việc cập nhật tri thức, chia sẻ kinh nghiệm và đối thoại chính sách trở thành yêu cầu cấp thiết không chỉ đối với các nhà hoạch định chính sách mà còn đối với doanh nghiệp, các tổ chức phát triển cũng như các cơ sở đào tạo và nghiên cứu”, ông Thành nhấn mạnh.

Ngoài ra, những quyết định liên quan đến thị trường carbon không chỉ điều chỉnh “cuộc chơi” tài chính khí hậu toàn cầu mà còn mở ra cả cơ hội lẫn thách thức cho thị trường carbon thế giới nói chung và cho Việt Nam trong giai đoạn tới.

Phát biểu tại Tọa đàm, Đại sứ Canada tại Việt Nam, ngài Jim Nickel khẳng định Canada cam kết hỗ trợ Việt Nam trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thị trường carbon là một công cụ kinh tế then chốt để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng không. Canada đang hỗ trợ Dự án Carbon For Good (2024–2028), một sáng kiến do CARE Canada, CARE tại Việt Nam, CIFOR và UBC triển khai. Dự án huy động chuyên môn kỹ thuật của Canada và đầu tư bổ sung để mở rộng các sáng kiến các-bon rừng nhằm tăng cường khả năng chống chịu với khí hậu của các cộng đồng phụ thuộc vào hệ sinh thái rừng - đặc biệt là phụ nữ và dân tộc thiểu số.

Ngài Jim Nickel bày tỏ mong muốn tọa đàm Chính sách với chủ đề “Định hướng Thị trường Các-bon Toàn cầu và Việt Nam: Những nhận định sau COP30 và Hướng đi tiếp theo” tiếp tục mở ra không gian để chia sẻ kinh nghiệm của Canada và quốc tế, qua đó, xác định các giải pháp thực tiễn phù hợp với điều kiện Việt Nam, đảm bảo rằng tiến bộ kinh tế song hành cùng việc quản lý môi trường và sinh kế bền vững.

Phát biểu đề dẫn Tọa đàm, ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhấn mạnh, các công cụ định giá carbon, như thị trường carbon và thuế carbon, đang trở thành những công cụ chính sách phổ biến và mạnh mẽ nhằm thúc đẩy giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi xanh và thực hiện các mục tiêu của Thỏa thuận Paris.

Theo Báo cáo Thực trạng và Xu hướng định giá carbon năm 2025 của Ngân hàng Thế giới, các công cụ định giá carbon hiện bao phủ khoảng 28% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu, tạo ra hơn 100 tỷ USD trong năm qua, là trở thành nguồn lực tài chính quan trọng cho chuyển đổi phát triển bền vững.

Cũng tại Tọa đàm, ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu khẳng định Việt Nam không chạy theo số lượng tín chỉ carbon giá rẻ mà tập trung vào thị trường carbon chất lượng cao để đảm bảo lợi ích quốc gia và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

Để hiện thực hóa định hướng này, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu đề nghị Tọa đàm tập trung thảo luận sâu vào ba nhóm vấn đề trụ cột: Khung pháp lý của Việt Nam và tính tương thích với các tiêu chuẩn quốc tế; kinh nghiệm huy động nguồn lực tư nhân và mô hình hợp tác hiệu quả; tính minh bạch hóa, công cụ MRV và các giải pháp công nghệ.

Phân bổ hạn ngạch carbon, tín chỉ carbon miễn phí cho khoảng 150 doanh nghiệp nhóm ngành phát thải lớn

Trong ngày 25/11, Tọa đàm đã tập trung thảo luận về chủ đề thị trường carbon và các cơ chế khuyến khích tài chính với 3 phiên nội dung chính: Tổng quan thị trường carbon toàn cầu và Việt Nam; Vận hành thị trường carbon toàn cầu trong bối cảnh chính sách biến động; Gắn kết thị trường carbon với thực tiễn Việt Nam.

Khái quát bức tranh toàn cảnh tại Việt Nam, ông Nguyễn Thành Công - Phó Trưởng phòng thị trường Carbon, Cục Biến đổi khí hậu đã trình bày về khung pháp lý cho việc tổ chức và phát triển thị trường carbon tại Việt Nam và giao dịch tín chỉ carbon quốc tế.

Theo đó, về khung pháp lý, hiện nay Việt Nam đã có Luật Bảo vệ môi trường 2020 đã quy định việc tổ chức và phát triển thị trường carbon ở Việt Nam, Nghị định 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozone và Nghị định 119/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung Nghị định 06, hoàn thiện lộ trình và nguyên tắc vận hành thị trường carbon.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường hiện đang xây dựng thêm 2 nghị định về trao đổi kết quả giảm phát thải theo Điều 6 Thỏa thuận Paris và nghị định về định giá trữ lượng và tín chỉ carbon rừng, phục vụ trao đổi trong nước và quốc tế.

Bộ Tài chính đang hoàn thiện Đề án Sàn giao dịch carbon trong nước, tạo hạ tầng để doanh nghiệp giao dịch hạn ngạch và tín chỉ carbon. Song song, các bộ ngành đã ban hành hệ thống hướng dẫn kỹ thuật đo đạc – báo cáo – thẩm định (MRV) để làm cơ sở dữ liệu vận hành thị trường.

Theo lộ trình, năm 2025-2028 là giai đoạn thí điểm sàn giao dịch carbon trong nước. Chính phủ sẽ phân bổ hạn ngạch carbon, tín chỉ carbon miễn phí cho khoảng 150 doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất sắt, thép, xi măng, nhiệt điện - nhóm ngành phát thải lớn tại Việt Nam hiện nay. Sau năm 2029, Sàn giao dịch carbon trong nước sẽ chính thức vận hành, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong nước tham gia thị trường carbon.

Ở góc nhìn quốc tế, TS. Beria Leimona, Trung tâm Nghiên cứu lâm nghiệp quốc tế - CIFOR cho biết, sau COP 30, thị trường carbon toàn cầu dự báo có nhiều thay đổi.

Chuyên gia khuyến nghị cần có những cách tiếp cận mới để huy động tài chính cho phát triển bền vững. Theo đó, thế giới đang cần lượng vốn khổng lồ để thúc đẩy giảm phát thải, thích ứng biến đổi khí hậu và bảo tồn đa dạng sinh học. Giai đoạn đến năm 2030 cần đầu tư 6.300-6.700 tỷ USD mỗi năm, trong đó Chính phủ cần bổ sung 800-900 tỷ USD, doanh nghiệp cần 1.000-1.200 tỷ USD và các nguồn quốc tế đóng góp 490-610 tỷ USD.

Cũng theo TS. Beria Leimona, thị trường carbon được đánh giá là kênh quan trọng huy động vốn tư nhân, bổ trợ nguồn lực công. Chỉ riêng giai đoạn quý I - quý III năm 2024, thế giới đã huy động khoảng 14 tỷ USD cho các dự án tín chỉ carbon mới. Tín chỉ loại bỏ carbon dựa vào thiên nhiên đang là nhóm thu hút mạnh nhất.

Trong thời gian qua, thị trường carbon đã có một xu hướng đáng chú ý: chất lượng tín chỉ ngày càng gắn chặt với giá cả. Các tổ chức xếp hạng độc lập đang thể hiện vai trò lớn trong việc đánh giá chất lượng dự án. Tín chỉ thuộc nhóm xếp hạng cao thường đạt mức giá tốt hơn, cho thấy thị trường đang chuyển sang chú trọng tính toàn vẹn và hiệu quả.

Thị hiếu của bên mua tín chỉ carbon tự nguyện cũng thay đổi: họ ưu tiên tín chỉ loại bỏ carbon (removal) hơn so với tín chỉ tránh phát thải (reduction). Giá tín chỉ carbon xanh tiếp tục tăng mạnh trong năm 2024-2025. Cùng lúc đó, thị trường toàn cầu ngày càng phức tạp, với sự mở rộng của các sản phẩm bảo hiểm tín chỉ và các mô hình tái bảo hiểm nhằm giảm rủi ro và tăng quy mô đầu tư.

COP30 ghi nhận nhiều quyết định quan trọng, trong đó có việc ra mắt "Cơ chế Rừng nhiệt đới Vĩnh cửu", “Liên minh mở về thị trường carbon bắt buộc”, khẳng định vai trò điều phối của các Chính phủ trong xây dựng thị trường carbon minh bạch và có khả năng kết nối xuyên biên giới. Đồng thời, các quy tắc của Điều 6 Thỏa thuận Paris tiếp tục được thúc đẩy với kỳ vọng thống nhất các tiêu chuẩn về MRV, rò rỉ carbon, tính bền vững và phương pháp đo lường tín chỉ rừng, đất đai.

Trong ngày mai, Tọa đàm sẽ tiếp tục diễn ra với các phiên thảo luận tập trung vào kinh nghiệm thực tiễn và quy hoạch dài hạn. Các chuyên gia và doanh nghiệp sẽ thảo luận về thị trường các-bon rừng của Việt Nam trong bối cảnh xu hướng toàn cầu, các nghiên cứu điển hình quốc tế từ Canada, Châu Phi, Indonesia, Philippines và Úc...

×