Thủ tướng kể "hậu trường" 3 lần quyết cắt hàng chục nghìn dự án công nhỏ lẻ, dành vốn cho cao tốc, bến cảng chiến lược

Chiều 30/10 tại Hội trường Diên Hồng, sau hai ngày lắng nghe các ý kiến của đại biểu, cử tri về kinh tế xã hội năm 2025 và 5 năm qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính đăng đàn trả lời các vấn đề lớn về kinh tế vĩ mô, về tăng trưởng, về đầu tư và đặc biệt là mục tiêu trước mắt thực hiện hai chiến lược 100 năm thành lập Đảng và thành lập nước.

Nền kinh tế Việt Nam đủ sức chống chịu các cú sốc bên ngoài

Kiểm điểm lại 5 năm qua, trong đánh giá hàng năm, chúng ta cũng xác định là khó khăn, thách thức nhiều hơn thời cơ, thuận lợi. Thủ tướng khẳng định 5 năm qua các cú sốc từ bên ngoài rất lớn nhưng chúng ta vượt qua và nền kinh tế của chúng ta đủ sức chống chịu với các cú sốc bên ngoài.

Thủ tướng khẳng định, việc này rất quan trọng để thấy rằng khó khăn, thách thức còn nhiều nhưng vẫn phải cố gắng, nỗ lực, chúng ta mới ổn định được kinh tế vĩ mô, mới kiểm soát được lạm phát, mới thúc đẩy được tăng trưởng. Trong khó khăn, chúng ta  đảm bảo được các cân đối lớn, thu đủ chi, xuất đủ nhập, làm đủ ăn, năng lượng đủ cho sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, thị trường lao động đáp ứng được sự chuyển đổi. 

Thủ tướng cho biết, hiện bội chi ngân sách thấp hơn so với Quốc hội giao, thấp hơn so với các nhiệm kỳ trước đây. Nợ công, nợ nước ngoài, nợ Chính phủ đều giảm so với trước đây. Đời sống của nhân dân được nâng lên, chỉ số hạnh phúc của chúng ta tăng 39 bậc, tiềm lực quốc phòng, an ninh được tăng cường.

Về an sinh xã hội, Thủ tướng khẳng định chưa bao giờ chúng ta đầu tư và phải làm an sinh xã hội nhiều như thế. Hơn 68 triệu lượt người được hỗ trợ khi đại dịch Covid-19, ngân sách phải chi 1,1 triệu tỷ đồng bằng 17% GDP của đất nước cho an sinh xã hội.

Những điều kiện như vậy và chúng ta làm được như thế, đây là một sự nỗ lực rất lớn của hệ thống chính trị của chúng ta, của nhân dân ta, của doanh nghiệp của chúng ta. Kết quả có được dưới sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam, mà thường xuyên, trực tiếp là Ban Chấp hành Trung ương, là Bộ Chính trị, là Ban Bí thư, là đồng chí Tổng Bí thư. Trước đây là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, bây giờ là đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm, có sự giúp đỡ của bạn bè quốc tế, có sự đồng hành của Quốc hội và sự nỗ lực của Chính phủ.

Thành quả của chúng ta rất đáng trân trọng trong bối cảnh khó khăn và Việt Nam có tự lực, tự cường, tự chủ chiến lược để tự tin, để chúng ta bước vào kỷ nguyên mới với tạo thế, tạo đà, tạo lực, tạo niềm tin cho nhân dân, cho đất nước tiến vào kỷ nguyên mới.

Tuy nhiên, người đứng đầu Chính phủ cho rằng, nền kinh tế còn rất nhiều khó khăn, vướng mắc, bất cập mà Chính phủ đã nhận ra và các đại biểu phát biểu rất đúng, rất trúng và rất trách nhiệm. 

Thủ tướng cho rằng, nhiệm kỳ 5 năm qua Chính phủ đã nỗ lực giải quyết rất nhiều thứ tồn đọng, chỉ một vấn đề điện thôi, đã giải quyết được một số rồi, bây giờ phải tiếp tục. Nhưng quan trọng nhất là 12 dự án thua lỗ kéo dài mấy chục năm. 

“Chúng ta đã giải quyết cơ bản xong và nhiều dự án có hiệu quả, có lãi. Bốn ngân hàng và thêm một ngân hàng SCB nữa, chúng ta cũng giải quyết trong nhiệm kỳ này”, Thủ tướng nói.

Theo Thủ tướng, hiện có gần 3.000 dự án (dự án tồn đọng với hàng triệu tỷ đồng - PV) phải giải quyết tiếp, đã được Chính phủ phân loại. Trong đó thuộc thẩm quyền của Chính phủ, bộ, ngành, địa phương khoảng hơn 2.000 dự án phải giải quyết. Còn lại 500 - 600 dự án phải báo cáo các cấp có thẩm quyền, trong đó có Quốc hội, mới giải quyết được.

Về hạ tầng, Thủ tướng khẳng định hạ tầng 5 năm qua bám sát mục tiêu của Đại hội Đảng toàn quốc, trong đó có 2 mục tiêu rất quan trọng là 3.000 km đường cao tốc, hiện nay đã vượt, 3.000 km. Hơn 1.700 km đường ven biển thì cũng đã hoàn thành.

Theo Thủ tướng, đại biểu Quốc hội quan tâm là hệ số hiệu quả sử dụng đầu tư vốn (ICOR) của chúng ta cao, trước đây là hơn 10 - 11-12 đồng/ 1 đồng tăng trưởng thì bây giờ giảm xuống còn 6 - 7 đồng/ 1 đồng tăng trưởng. 

Ông chỉ rõ nguyên nhân ICOR cao là đầu tư không có hiệu quả, dàn trải, kéo dài, và không đúng tiến độ.

“Tôi nói ví dụ như một loạt các dự án về năng lượng, toàn những dự án vài tỷ đô trở lên, có những dự án 10 tỷ đô như là mỏ khí Lô B, như Sông Hậu 1, Thái Bình 2, Nghi Sơn - Thanh Hóa phải tái cơ cấu lại nguyên liệu đầu vào, vốn, rồi tổ chức nhân sự… mới được như Nghi Sơn như ngày nay. Mỏ khí Lô B 20 năm nay rồi, dừng lại đó nhưng với sự quyết tâm của các cơ quan có liên quan và đặc biệt là PVN đã khôi phục, một loạt mỏ nữa phải đầu tư, tái cơ cấu lại”, Thủ tướng điểm lại.

Về giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng tán đồng với các ý kiến của đại biểu Quốc hội là đúng có một số điều dai dẳng, một băn khoăn trăn trở của tất cả chúng ta trong hệ thống chính trị.

Hé lộ "hậu trường" cắt dự án manh mún, dành tiền cho dự án chiến lược quốc gia

Người đứng đầu Chính phủ cho rằng nguyên nhân là nhiệm kỳ này chúng ta đầu tư 3,4 triệu tỷ đồng dành cho đầu tư công, tăng 55% so với nhiệm kỳ trước. Dự án đầu tư nhiệm kỳ trước là trên 10.000 dự án, nhưng nhiệm kỳ này chúng ta kiềm chế xuống khoảng 4.760 dự án, cắt đi 1/3.

Lúc đầu, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính) trình Chính phủ 12.000 dự án, quan điểm của tôi chỉ dưới 5.000 dự án thôi; trình lần hai cắt xuống là 7.800 dự án, lần 3 là 5.300-5.400, tôi không đồng ý và phải rút xuống 4.700 dự án như hiện nay

Người đứng đầu Chính phủ khẳng định, việc rút các dự án nhỏ mới có nguồn lực cho các dự án lớn, chiến lược mới làm được hệ thống đường cao tốc của đồng bằng sông Cửu Long bây giờ.

Ông nói tiếp: “Đầu nhiệm kỳ, tôi đến các tỉnh nói với các đồng chí Bí Thư tỉnh ủy chỉ bàn làm và có quyết tâm làm nhưng tiền đâu? Rồi chúng ta thu xếp được tiền để đầu tư các hệ thống đường cao tốc ở phía Bắc, ở các tỉnh miền núi; sắp xếp lại các tuyến đường cao tốc ở miền Trung, mở rộng các tuyến đường cao tốc đã làm trước đây, rồi đầu tư cho các bến cảng, sân bay mở rộng. Tới đây, chúng ta chuẩn bị đầu tư cho đường sắt cao tốc, trong đó đang giải phóng mặt bằng như Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng dự kiến khởi công ngày 19/12/2025”.

Về giải pháp tháo gỡ, Thủ tướng nêu hàng loạt khó khăn, vướng mắc trong đó có đất đai, có phân cấp, phân quyền và chuyển vốn. Thủ tướng cho biết, nhiều quy định khiến điều chỉnh vốn đầu tư từ dự án này sang dự án kia cũng không được và phải chờ Quốc hội sửa luật, cho cơ chế mới xử lý được.

Lấy ví dụ cụ thể về tư duy vốn địa phương thì không được làm đường của Trung ương, người đứng đầu Chính phủ phân tích: “Đường là của quốc gia chứ không phải đường đi qua Bắc Ninh là đường của Bắc Ninh. Chúng ta nhận thức chỗ này nó không đúng. Cho nên khi đầu tư vốn của địa phương muốn đầu tư vào Trung ương cũng không được. Vốn muốn chuyển cũng không được”.

Thủ tướng chia sẻ những yếu tố khách quan như mưa bão, lũ lụt gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế xã hội và các dự án đầu tư công, trong đó đặc biệt là diễn ra ở cả ba miền. Công tác phòng tránh, khắc phục đều phải công sức cả, đều phải thời gian cả, đều phải trí tuệ cả. Tuy nhiên, người đứng đầu Chính phủ khẳng định “không lấy lý do vì khách quan” để đổ lỗi.

Về vấn đề an ninh tài chính, Thủ tướng khẳng định Chính phủ vẫn giữ được an ninh tài chính tốt, trong đó nợ công, nợ chính phủ, nợ nước ngoài đều giảm, bội chi ngân sách giảm; trong khi chi cho đầu tư phát triển, an sinh xã hội tăng lên.

“Chúng ta chi 1,1 triệu tỷ đồng chiếm 17% tổng GDP cho an sinh xã hội và chi đầu tư phát triển tăng 55% so với nhiệm kỳ trước. Tất cả khoản tăng thu để chi dành cho hai lĩnh vực trên”, Thủ tướng nêu.

“Các cháu bây giờ được miễn học phí, miễn tiền ăn trưa, rồi chúng ta đang triển khai xây dựng 200 trường phổ thông liên cấp nội trú ở biên giới. Tất cả đều từ tăng thu và giảm chi. Chúng ta giảm chi mỗi năm 10% để chi an sinh xã hội, trong đó 6 tháng năm 2024, đã dùng số giảm 5% để đưa ngay vào chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Năm nay, chúng ta giảm chi 6 tháng cuối năm để đưa vào xây dựng các trường học cho các cháu học sinh".

Thủ tướng nhấn mạnh: Các đồng vốn tăng thu, giảm chi được sử dụng rất có hiệu quả. Nếu không tăng thu, không tiết kiệm chi thì chúng ta không có được điều này.

Về phương hướng, nhiệm vụ của năm 2026, Thủ tướng cho rằng Quốc hội đã biểu quyết thông qua nghị quyết tăng trưởng 8% trở lên. Đến nay, hết ba quý, nền kinh tế đạt 7,85%, quý IV cố gắng sẽ đạt được mục tiêu, dù lụt bão nhưng chúng ta vẫn có thể đạt được mục tiêu Quốc hội đề ra.

Thủ tướng khẳng định: Dân tộc ta gặp càng áp lực sẽ càng nỗ lực. Trong cái khó, "ló cái khôn". Với tư tưởng biến không thành có, biến khó thành dễ, biến không thể thành có thể, chúng ta toàn toàn làm được và trên thực tế, đã chứng minh được điều này.

Thủ tướng cho biết: Chính phủ đề xuất mục tiêu tăng trưởng, nếu muốn đạt hai mục tiêu chiến lược 100 năm mà cứ tăng trưởng bình bình là rất khó, phải có đột phá.

"Đột phá tăng trưởng trên 10% là rất khó, rất thách thức nhưng không làm thì không đạt được hai mục tiêu chiến lược", Thủ tướng nhấn mạnh.

Người đứng đầu Chính phủ cho biết: "Chúng ta có cơ sở là sức mạnh của dân tộc. Tôi đã từng phân tích sáu điểm tựa của dân tộc, nếu phát huy tốt thì dân tộc ta sẽ đi lên, trong đó có việc đảm bảo tăng trưởng. Bên cạnh đó, tăng trưởng và phát triển dựa vào ba yếu tố quan trọng: con người, thiên nhiên và truyền thống văn hóa lịch sử.

Thủ tướng khẳng định, chúng ta dựa vào nguồn lực con người là số một. Chính sách là ta, đường lối cũng là ta, và do con người thực hiện. Về thiên nhiên, Thủ tướng nói dư địa khai thác trên mặt đất còn hạn chế, nhưng vươn ra biển khơi, biển xa thì cơ hội còn rất lớn.

"Chúng ta phải bay cao lên trời. Hiện nay chúng ta đã khai thác không gian vũ trụ qua Internet, Starlink, Vinasat-1, Vinasat-2 và bây giờ phải khai thác hiệu quả hơn nữa", Thủ tướng nêu.

Lãnh đạo Chính phủ cho biết để tăng trưởng vấn đề cốt lõi vẫn là khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. “Chúng ta làm chủ được những yếu tố này thì mới có thể vươn ra biển lớn, bay vào vũ trụ và tiến sâu vào lòng đất. Tất cả bây giờ phải dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, như đã xác định trong Nghị quyết 57”, Thủ tướng nhấn mạnh.

×