TP.HCM bứt phá đầu tư mạng lưới metro, kiến tạo diện mạo đô thị mới

Chiến lược metro không chỉ là dự án giao thông trọng điểm mà còn là động lực thúc đẩy đô thị TP.HCM bứt phá, chuyển mình toàn diện, từ quy hoạch, quản lý, đến chất lượng sống của người dân. Khi các tuyến metro đi vào vận hành đồng bộ, thành phố sẽ hình thành 11 khu đô thị TOD chiến lược, trở thành hạt nhân phát triển của siêu đô thị thông minh, bền vững.

TP.HCM bứt phá phát triển metro mở rộng, kết nối liên vùng

Sau sáp nhập TP.HCM với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, nhu cầu phát triển hệ thống đường sắt đô thị tăng mạnh. Mạng lưới metro được xem là “xương sống” để kết nối các đô thị vệ tinh, giảm áp lực giao thông và tạo động lực cho phát triển không gian đô thị vùng Đông Nam Bộ.

Tại phiên họp Ban Chỉ đạo phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị TP.HCM hồi tháng 5/2025, nguyên Bí thư Thành ủy Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh, Thành phố cần cập nhật, điều chỉnh hướng tuyến và quy hoạch bổ sung để mở rộng liên kết vùng, hình thành trục giao thông chiến lược giữa TP.HCM với Bình Dương, Đồng Nai và Bà Rịa - Vũng Tàu.

Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được cho biết, việc đầu tư metro không thể chỉ dựa vào ngân sách nhà nước. Thành phố sẽ huy động các nguồn lực xã hội, kết hợp vốn ODA và vốn tư nhân, đồng thời khắc phục những bất cập trong các dự án trước đây. TP.HCM cũng tính toán phát hành trái phiếu chính quyền địa phương và đấu thầu dự án có sử dụng đất để chỉnh trang đô thị, tạo nguồn lực phát triển hệ thống metro.

Đặc biệt, thành phố đang nghiên cứu mô hình công ty vận hành đường sắt đô thị theo hướng chuyên nghiệp, bền vững, tương tự nhiều đô thị lớn trên thế giới, để đảm bảo quản lý và khai thác hiệu quả lâu dài.

Theo Sở Xây dựng TP.HCM, thành phố đang điều chỉnh quy hoạch mạng lưới metro theo Đề án 49 và Nghị quyết 188 của Quốc hội, hướng đến phát triển bền vững, lấy giao thông công cộng làm trụ cột. Mục tiêu đến năm 2035, hệ thống vận tải công cộng sẽ đáp ứng 40–50% nhu cầu đi lại; đến năm 2045, nâng lên 50–60%.

Cụ thể, từ nay đến 2035, TP.HCM sẽ đầu tư khoảng 355 km đường sắt đô thị, tương đương 7 tuyến, với tổng vốn ước tính 40,2 tỷ USD. Đến năm 2045, bổ sung thêm 155 km tuyến mới, chưa kể tuyến Trung tâm TP – Cần Giờ (48,7 km) và Thủ Thiêm – Long Thành (41 km).

Các tuyến metro trong quy hoạch mới bao gồm:

Tuyến số 1 (Bến Thành – An Hạ).

Tuyến số 2 (Củ Chi – Bến Thành – Thủ Thiêm).

Tuyến số 3 (Hiệp Phước – Bình Triệu – Tân Kiên – An Hạ).

Tuyến số 4 (Đông Thạnh – Tân Sơn Nhất – Hiệp Phước).

Tuyến số 5 (Long Trường – Đa Phước).

Tuyến số 6 (Vành đai trong).

Tuyến số 7 (Tân Kiên – Thủ Thiêm – Khu Công nghệ cao – Vinhomes Grand Park).

Trong năm 2025, TP.HCM dự kiến khởi công tuyến metro số 2 – tuyến đầu tiên áp dụng Nghị quyết 188, hiện đã có mặt bằng sạch. Cùng lúc, sáu tuyến còn lại đang được lập, thẩm định và phê duyệt báo cáo khả thi.

Ban Chỉ đạo do Bí thư Thành ủy làm Trưởng ban có nhiệm vụ triển khai Kết luận 49 của Bộ Chính trị, Nghị quyết 24 của Thành ủy TP.HCM, đảm bảo tiến độ và hiệu quả của toàn bộ mạng lưới metro. Đây được xem là bước đi mang tính đột phá, tạo nền tảng để hình thành các đô thị nén, đa chức năng dọc các tuyến metro, thúc đẩy hình thành các khu TOD trong giai đoạn tiếp theo.

Chọn 11 vị trí hình thành khu TOD dọc tuyến metro TP.HCM

Song song với phát triển mạng lưới metro, TP.HCM đang triển khai chiến lược phát triển đô thị định hướng giao thông công cộng (TOD). Đây là hướng đi được kỳ vọng tạo cú hích lớn cho đô thị hóa bền vững, vừa khai thác hiệu quả hạ tầng giao thông, vừa hình thành các trung tâm kinh tế - dịch vụ mới.

Theo Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM, Thành phố đã chọn 11 vị trí dọc theo các tuyến Metro số 1, Metro số 2 và Vành đai 3 để phát triển theo mô hình TOD.

Các khu vực này nằm tại Tân Bình, Tân Phú, TP.Thủ Đức và huyện Hóc Môn, Bình Chánh (tên các địa phương trước sáp nhập), được chia thành hai giai đoạn triển khai từ 2024 đến 2028.

Cụ thể: Tuyến Metro số 1: khu vực quanh ga Phước Long (TP.Thủ Đức cũ), quy mô hơn 160 ha, được định hướng phát triển thành khu đô thị đa chức năng, kết hợp nhà ở, thương mại và văn phòng, gắn với giao thông công cộng hiện đại.

Tuyến Metro số 2: gồm 3 vị trí trọng điểm:

Ô phố I/82a, Tây Thạnh (Tân Phú cũ) – hơn 26,6 ha, định hướng phát triển khu thương mại – dịch vụ và nhà ở cao tầng.

Trung tâm Triển lãm – Trung tâm Thể dục thể thao Tân Bình (5,1 ha) – quy hoạch thành tổ hợp thể thao, văn hóa kết hợp thương mại.

Khu C30 (gần ga Lê Thị Riêng, 40,9 ha) – hướng tới khu đô thị hỗn hợp, trung tâm sáng tạo và khởi nghiệp.

Tuyến Vành đai 3: quy hoạch các khu đất lớn gồm Nông trường Dừa (152,6 ha) và khu đất Long Bình (29 ha) tại TP.Thủ Đức; khu số 8 (198,4 ha) ở Tân Hiệp, khu số 6 (389,3 ha) và khu 104,9 ha ở Xuân Thới Sơn (Hóc Môn cũ). Những khu vực này sẽ trở thành “hạt nhân” phát triển mới ở cửa ngõ phía Tây và Đông Bắc thành phố.

Quá trình triển khai chia làm hai giai đoạn:

Giai đoạn 1 (2024 – 2025): hoàn tất xác định ranh giới, quy hoạch, pháp lý và lựa chọn nhà đầu tư cho 9 vị trí.

Giai đoạn 2 (2026 – 2028): triển khai thêm 2 khu TOD còn lại, đồng thời đánh giá hiệu quả để mở rộng mô hình cho các tuyến metro mới.

Các chuyên gia nhận định, phát triển TOD dọc tuyến metro không chỉ giúp giảm áp lực dân cư khu trung tâm, mà còn tạo ra “vành đai phát triển mới” – nơi giao thoa giữa hạ tầng giao thông và không gian kinh tế đô thị. Khi metro vận hành, người dân có thể tiếp cận dễ dàng các khu thương mại, dịch vụ, trường học, khu vui chơi chỉ trong vài phút di chuyển.

TP.HCM cũng đang nghiên cứu cơ chế ưu tiên về chuyển đổi mục đích sử dụng đất, quy hoạch không gian ngầm, và chính sách thu hút đầu tư linh hoạt, nhằm khuyến khích các doanh nghiệp tham gia phát triển các khu TOD theo hình thức đối tác công tư (PPP).

Đây được xem là bước đi chiến lược để TP.HCM không chỉ phát triển metro đơn thuần, mà còn kiến tạo những cực tăng trưởng mới, gắn giao thông với đô thị hóa thông minh, hướng đến mục tiêu “thành phố 15 phút” – mọi tiện ích trong tầm di chuyển bằng phương tiện công cộng.

Sau sáp nhập, TP.HCM không chỉ mở rộng về địa giới, mà còn mở rộng tầm nhìn phát triển đô thị. Việc song hành phát triển mạng lưới metro với mô hình TOD chính là lời khẳng định cho chiến lược “phát triển theo trục giao thông”, hướng đến một đô thị đa cực, thông minh và đáng sống bậc nhất khu vực.

×