Từ phiên chợ truyền thống đến sàn online: Bước chuyển mình nhờ Internet, thiết bị thông minh

Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu, việc đưa Internet và thiết bị thông minh đến với người dân vùng sâu, vùng xa không chỉ là nhiệm vụ về hạ tầng, mà còn là chìa khóa mở ra cơ hội phát triển kinh tế, xã hội cho hàng triệu hộ gia đình.

Ở những nơi mà trước đây thông tin đến chậm, thương mại chủ yếu dựa vào chợ truyền thống và giao dịch trực tiếp, nay người dân đã có thể quảng bá nông sản, tìm kiếm khách hàng, thậm chí kết nối với thị trường quốc tế chỉ qua một chiếc điện thoại thông minh.

Phổ cập Internet và thiết bị số vì thế không chỉ giúp bà con nắm bắt chính sách, kiến thức sản xuất, mà còn tạo điều kiện để họ hòa nhập vào nền kinh tế số đang phát triển nhanh chóng.

Toạ đàm trực tuyến "Phổ cập internet và thiết bị thông minh để kết nối giao thương, buôn bán tại vùng sâu, vùng xa" do Báo Nông thôn Ngày nay/Báo điện tử Dân Việt tổ chức. Ảnh Khổng Chí

Tuy vậy, bên cạnh cơ hội lớn, vẫn còn không ít thách thức về hạ tầng, kỹ năng số và cơ chế hỗ trợ để biến tiềm năng thành hiện thực. Đây cũng chính là vấn đề được các chuyên gia, nhà quản lý đặc biệt quan tâm khi bàn về con đường bứt phá cho giao thương ở vùng sâu, vùng xa.

Nhóm kỹ năng số cần ưu tiên cho người dân vùng sâu, vùng xa giao thương, buôn bán

Tại toạ đàm "Phổ cập internet và thiết bị thông minh để kết nối giao thương, buôn bán tại vùng sâu, vùng xa" do Báo Nông thôn Ngày nay/Báo điện tử Dân Việt tổ chức, ông Vũ Hoàng Liên - Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam cho biết, việc phổ cập hạ tầng số và kỹ năng công nghệ được xem là chìa khóa để nông sản địa phương bứt phá, thu hẹp khoảng cách phát triển và mở ra cơ hội hội nhập kinh tế toàn cầu.

Ông Vũ Hoàng Liên khẳng định hạ tầng viễn thông, nay là hạ tầng số, giữ vai trò nền tảng trong phát triển kinh tế – xã hội. Không chỉ đưa thông tin đến với bà con, giá trị thực sự của hạ tầng số nằm ở việc biến thông tin thành tri thức, từ đó nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh và cải thiện đời sống.

Có khoảng 5,2 triệu hộ sản xuất nông nghiệp được tạo tài khoản trên các sàn TMĐT, trong đó khoảng 1,1 triệu tài khoản đủ điều kiện giao dịch mua bán. Đồng thời có gần 58.000 sản phẩm nông nghiệp lên sàn Postmart và Voso.

“Hạ tầng Internet, thiết bị thông minh giúp bà con không chỉ nắm bắt chủ trương, chính sách mà còn tham gia đóng góp vào sự phát triển của địa phương, gắn liền với xu hướng chuyển đổi số quốc gia. Xa hơn, đây còn là điều kiện để người dân hội nhập quốc tế một cách tự tin và bền vững”, ông Liên nhấn mạnh.

Ông Vũ Hoàng Liên - Chủ tịch Hiệp hội Internet Việt Nam.

Để hạ tầng số phát huy hiệu quả, bà con vùng nông thôn, miền núi cần được trang bị kỹ năng công nghệ phù hợp. Theo ông Liên, ưu tiên hàng đầu là kỹ năng khai thác công nghệ: sử dụng thiết bị di động, ứng dụng trực tuyến, tận dụng dữ liệu và theo kịp các xu hướng mới như AI.

Đi liền với đó là chuỗi kỹ năng thương mại điện tử: tiếp thị sản phẩm, bán hàng, thanh toán điện tử và tổ chức vận chuyển. Đây là những bước then chốt để nông sản địa phương được thương mại hóa thành giá trị kinh tế.

Ông Liên cũng nhấn mạnh vai trò của khả năng lựa chọn nền tảng. “Nền tảng phổ biến chưa chắc đã phù hợp. Quan trọng là nền tảng ấy phải tương thích với sản phẩm, khách hàng mục tiêu và thị trường ngách. Đồng thời, bà con cần kỹ năng chọn đối tác tin cậy trong phân phối, logistics để bảo đảm tính bền vững,” ông Liên phân tích.

Việc triển khai hạ tầng viễn thông ở vùng sâu, vùng xa vẫn là bài toán khó do chi phí lớn, lợi nhuận thấp. Theo ông Liên, Nhà nước cần có cơ chế đặc thù để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư.

Ngoài ưu đãi về thuế, cần chú trọng đất đai, điện lực, hạ tầng cơ sở cũng như cơ chế huy động tài chính và nhân lực tại địa phương. Quan trọng hơn, chính quyền không chỉ là cơ quan quản lý mà còn cần trở thành “khách hàng lớn”, gắn bó lâu dài với doanh nghiệp viễn thông. Điều này tạo động lực để doanh nghiệp duy trì hạ tầng, cung cấp dịch vụ ổn định cho bà con.

Hỗ trợ quảng bá nông sản qua nền tảng số

Nhiều địa phương đã chủ động đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử, xây dựng website, hoặc phát triển chương trình OCOP trực tuyến. Các cộng đồng, câu lạc bộ trực tuyến cũng hình thành để kết nối sản phẩm đặc thù địa phương với thị trường.

Ông Liên ghi nhận: “Nhiều doanh nghiệp công nghệ đã hỗ trợ miễn phí hoặc cung cấp dịch vụ giá rẻ để bà con tiếp cận. Đây là sự hỗ trợ mang tính cộng đồng, trách nhiệm xã hội rất đáng trân trọng.”

Nhờ đó, nhiều sản phẩm nông nghiệp địa phương đã tìm được đầu ra ổn định, góp phần nâng cao thương hiệu và thu nhập cho nông dân.

Một vấn đề then chốt trong giao thương trực tuyến là hạ tầng kết nối. Theo ông Liên, mô hình kết hợp 5G – vệ tinh quỹ đạo thấp – cáp quang được coi là giải pháp tối ưu cho vùng sâu, vùng xa.

Vệ tinh có lợi thế phủ sóng rộng nhưng chi phí cao và băng thông hạn chế, do đó cáp quang vẫn là hạ tầng cốt lõi về lâu dài. “Di động mà không có cáp quang thì cũng không phát triển được. Vệ tinh chỉ nên coi là giải pháp bổ sung,” ông phân tích.

Ông Liên đánh giá cao nỗ lực của các nhà mạng trong việc đầu tư mở rộng vùng phủ sóng, đồng thời tin tưởng rằng những “vùng lõm” sẽ sớm được xóa bỏ nhờ sự đồng hành giữa Nhà nước và doanh nghiệp.

Các thành viên của dự án “Sản vật Tây Bắc” livestream bán hàng tại vườn lê của HTX Kiên Cường (xã Phiêng Khoài, tỉnh Sơn La).

Cùng với thương mại điện tử, thanh toán không tiền mặt đang trở thành xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, thói quen dùng tiền mặt ở nông thôn vẫn phổ biến.

Để người dân dễ tiếp cận, dịch vụ thanh toán cần đơn giản, dễ sử dụng nhưng an toàn. Ông Liên cho rằng, định danh điện tử và thanh toán qua di động sẽ là chìa khóa để vừa mở rộng giao dịch, vừa kiểm soát rủi ro.

“Nguyên tắc càng đơn giản càng tốt, nhưng đơn giản không đồng nghĩa buông lỏng quản lý. Nếu có cơ chế kiểm soát định danh và độ tin cậy của người tham gia, việc thanh toán di động hoàn toàn có thể phổ biến an toàn tại vùng sâu, vùng xa,” ông nói.

Dù công nghệ hiện đại đến đâu, yếu tố con người vẫn quyết định thành bại. Theo ông Liên, niềm tin và sự tin cậy trong giao thương là nền tảng lâu dài.

“Công nghệ giúp tạo ra môi trường kết nối, nhưng niềm tin của con người – từ cách làm ăn đến chất lượng sản phẩm – mới là yếu tố quyết định. Khi có sự kết hợp giữa hạ tầng số và niềm tin xã hội, bà con vùng sâu, vùng xa mới thật sự khai thác hiệu quả công nghệ,” ông nhấn mạnh.

Trong ngắn hạn, ưu tiên số một là xây dựng hạ tầng kết nối ổn định, xóa bỏ vùng lõm sóng, đồng thời trang bị kỹ năng số cơ bản cho bà con. Về lâu dài, cần tạo dựng môi trường số an toàn, minh bạch và đáng tin cậy, khuyến khích cộng đồng cùng tham gia.

Khi được trao cơ hội, người dân vùng sâu, vùng xa không chỉ cải thiện thu nhập và đời sống mà còn góp phần thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số quốc gia, xây dựng một nền kinh tế số toàn diện và bao trùm.

×