Vở kịch "Quân khu Nam Đồng": Khi ký ức sống lại và những "đứa trẻ" lớn tuổi bật khóc

Vở kịch “Quân khu Nam Đồng” - Ký ức sống động về một khu gia binh giữa lòng Hà Nội

Truyện dài “Quân khu Nam Đồng” của tác giả Bình Ca từng là “hiện tượng” của làng sách năm 2015 khi vừa xuất bản đã hết vèo. Từ khóa “Quân khu Nam Đồng” thời điểm đó trở thành từ khóa được tìm kiếm nhiều nhất trên mạng xã hội thời điểm đó.

“Quân khu Nam Đồng” chính là cách gọi của nhiều người trẻ ở thập niên 70 của thế kỷ trước về khu tập thể Nam Đồng – một trong những khu gia binh, hậu phương quân đội trong thời chiến giữa lòng Hà Nội.

Hầu hết những người cha ở đây đều khoác áo lính, chiến đấu ở khắp các mặt trận. Họ gửi lại nơi này những người vợ tảo tần, những đứa con trẻ dại, cùng bao nỗi lo toan thường nhật khi vắng bóng người đàn ông trụ cột. Nhưng vì là khu gia binh, mọi gia đình đều chung hoàn cảnh cùng chờ tin chồng, tin cha, cùng nương tựa, san sẻ, tạo thành một cộng đồng gắn bó giữa bom đạn và gian khó.

Con em những người lính lớn lên giữa tiếng còi báo động, giữa những đêm chạy xuống hầm trú ẩn hay những ngày sơ tán xa nhà khắp mọi nơi, xa trường lớp, xa thầy cô. Nhưng xen giữa khói lửa chiến tranh vẫn là tuổi trẻ chan hòa tiếng cười, những trò nghịch ngợm và tiếng hò reo trên sân khu tập thể.

Chính trong những năm tháng dữ dội ấy, họ đã học được bài học đầu tiên về nghị lực, về tình đồng đội, sự sẻ chia, biết sống có tình, có nghĩa và hơn hết, biết tự hào khi được là con của lính.

Với nhiều người, những năm tháng cuối cấp ba, khi đất nước bước vào những ngày cuối của cuộc chiến vẫn trôi qua như bao mùa hè khác. Vẫn là tiếng ve râm ran, vẫn là nắng như đổ lửa trên những con đường rợp hoa phượng, và những giọt nước nhỏ tong tỏng từ các vòi công cộng nơi góc sân khu tập thể.

Nhưng riêng ở Nam Đồng, bọn trẻ con cảm nhận được một điều khác lạ – một không khí khẩn trương và gấp gáp hơn. Con nhà lính bao giờ cũng nhạy cảm với những âm hưởng từ chiến trường vọng về...

Từ những trang văn thấm đẫm hoài niệm của tác giả Bình Ca, với tất cả sự tinh tế trong cảm nhận và chiều sâu ký ức, truyện dài “Quân khu Nam Đồng” đã được nhà văn – nhà viết kịch Phạm Ngọc Tiến chuyển thể thành một kịch bản sân khấu sinh động và được Nghệ sĩ Ưu tú Sĩ Tiến dàn dựng thành vở kịch đầy sự xúc động.

Vở kịch “Quân khu Nam Đồng” là câu chuyện về một nhóm bạn trẻ cùng lớn lên trong khu tập thể Nam Đồng, trưởng thành trong thiếu thốn nhưng đoàn kết và đầy yêu thương. Họ phải đối diện với những kỷ luật khắt khe của nhà trường nhưng lại chan chứa sự tự do trong tâm hồn. Ở tuổi niên thiếu, họ đầy những hoài bão và lý tưởng sống nhưng cũng rất lãng mạn với tình yêu tuổi học trò.

Vở diễn không hướng tới những xung đột gay gắt mà nhấn vào tình người, ký ức và sự trong trẻo của tuổi trẻ. Những giá trị như trách nhiệm với quê hương, lòng trung thực, can đảm và tình cảm gia đình – nơi bắt đầu của yêu thương và hy sinh được truyền tải giản dị nhưng sâu sắc, hun đúc lý tưởng và niềm tin cho thế hệ trẻ.

Đặc biệt, việc tái hiện ký ức về khu tập thể Nam Đồng thông qua những dãy nhà tập thể, mảng tường cũ, khoảng sân chung đầy gió và tiếng cười, cả lớp học cũ kỹ trên tầng hai của trường Đống Đa… được Nghệ sĩ Nhân dân Đỗ Doãn Bằng thiết kế đầy những sáng tạo mởi mẻ. Một không gian vừa mang tính ước lệ, vừa mang tính tả thực… và chỉ cần nhìn sân khấu thôi là cả một khoảng trời ký ức đã ùa về.

Phần âm âm nhạc của vở diễn qua bàn tay “phù thủy” của nhạc sĩ – Nghệ sĩ Ưu tú Phùng Tiến Minh cũng đã mở ra một không gian đầy sâu lắng và chất chứa bao hoài niệm. Âm nhạc trở thành một thứ âm thanh ký ức, nâng đỡ cảm xúc nhân vật và dẫn dắt khán giả trở về với Hà Nội thân quen của 50 năm trước.

Những đứa trẻ lớn lên ở quân khu Nam Đồng bật khóc khi nhìn thấy mình trên sân khấu

Chia sẻ với Dân Việt, nhà văn Phạm Ngọc Tiến cho biết: “Khi đọc tác phẩm “Quân khu Nam Đồng” của Bình Ca, tôi rất thích. Nam Đồng là một khu gia binh rất đặc thù, có một thế hệ con em quân đội lớn lên ở đó và họ kế tục được cha ông mình trong lý tưởng bảo vệ tổ quốc.

Nhiều người khi vừa học xong cấp 2 đã đăng ký lên đường nhập ngũ và họ đã vĩnh viễn nằm lại ở tuổi đôi mươi. Điều đó tạo nên sự khác biệt đối với nhiều khu tập thể khác ở Hà Nội những năm thập niên 70. Đó là lí do tôi dành khoảng 2 tháng để chuyển thể tác phẩm của Bình Ca thành kịch bản sân khấu. Tôi từng viết nhiều kịch bản sân khấu nhưng đây là kịch bản đầu tiên được dựng thành kịch”.

Nhà văn Phạm Ngọc Tiến cho rằng, khi xem sở duyệt và tổng duyệt vở diễn, ông cảm thấy bất ngờ trước tài năng dàn dựng của Nghệ sĩ Ưu tú Sĩ Tiến. Trong 2 tiếng đồng hồ, ông thực sự được chìm trong những ký ức và cảm xúc của một người từng đi qua một thời như thế. Có lẽ vì thế mà không chỉ hài lòng, ông còn dành sự cảm phục đối với Nghệ sĩ Ưu tú Sĩ Tiến và các diễn viên Nhà hát Tuổi trẻ.

“Bước vào lĩnh vực sân khấu rồi tôi mới thấy sân khấu khó “nhằn” hơn phim ảnh nhiều. Một vở kịch chỉ có 7 đến 8 cảnh, không gian lại rất hẹp nên làm sao kể được câu chuyện với chiều dài thời gian, không gian rộng lớn và rất nhiều chi tiết gắn với mỗi nhân vật là vô cùng khó. Tôi rất hài lòng với cách dàn dựng đầy sáng tạo của Nghệ sĩ Ưu tú Sĩ Tiến, lối diễn rất trẻ trung nhưng có nghề của các diễn viên Nhà hát Tuổi trẻ”, nhà văn Phạm Ngọc Tiến bộc bạch.

Ông Nguyễn Ngọc Sơn – Trưởng Ban liên lạc “Quân khu Nam Đồng” chia sẻ với Dân Việt: “Chúng tôi là những đứa trẻ lớn lên ở khu tập thể Nam Đồng – nơi mà chúng tôi vẫn tự hào gọi là “Quân khu Nam Đồng”. Xem vở kịch, chúng tôi như được sống lại thời kỳ đó, nhiều chị em đã khóc. Vở kịch đã lột tả được một cách rất chân thực đặc thù của một khu gia binh giữa lòng Hà Nội ở thập niên 70.

Xem vở kịch, chúng tôi nhớ đến bố mẹ mình, nhớ đến những người hàng xóm và những người bạn từng gấp bút sách xung phong ra chiến trường bảo vệ tổ quốc.

Thời đó, khi bố mẹ đi công tác dài ngày, chỉ cần gửi con cho hàng xóm là yên tâm lên đường làm nhiệm vụ. Điều đó thể hiện sự gắn bó, đoàn kết, đùm bọc và yêu thương lẫn nhau của những người sống trong “quân khu Nam Đồng” thời đó. Và tình nghĩa đó đã được đưa vào vở kịch, thể hiện qua tình bạn bè tuổi trẻ, tình hàng xóm và tình cô trò.

Câu chuyện của những cô cậu học trò trong vở kịch cũng chính là câu chuyện của thế hệ thanh niên chúng tôi thời đó. Dù còn tinh nghịch, non nớt, học dốt… nhưng sẵn sàng đứng lên bảo vệ lẽ phải, chiến đấu để chống lại sự sai trái và tiêu cực ở học đường.

Tôi thấy, vở kịch này không chỉ có giá trị về mặt quá khứ mà cả hiện tại, không những với thế hệ đã trải qua mà cả với thế hệ ngày nay. Thời đại nào thì khi sống trong một tập thể cũng phải luôn biết đùm bọc, yêu thương và biết bảo vệ lẽ phải.

Những nguyên mẫu trong vở kịch đều là những con người có thật và rất nhiều người đều theo binh nghiệp. Họ đều trở thành những tướng tá hoặc nhà quản lý tại các đơn vị quốc phòng. Nhiều người con lớn lên ở Quân khu Nam Đồng sau này cũng trở thành những nhà khoa học, chuyên gia đầu ngành, chính khách hoặc quản lý cơ quan nhà nước… Vở kịch thực sự rất đáng được đón nhận và lan tỏa. Những thông điệp mà vở kịch truyền tải rất gần gũi, chân thực và sống động”.

“Quân khu Nam Đồng” sẽ ra mắt khán giả vào tối các ngày 20, 22, 23 và 29, 30/11/2025 tại Nhà hát Tuổi Trẻ Việt Nam (Hà Nội). Vở diễn có sự tham gia của dàn diễn viên: NSƯT Đức Khuê, NSƯT Thanh Bình, NSƯT Quang Ánh, Nguyễn Tú, Thanh Sơn, Lương Thu Trang, Thu Quỳnh, Huyền Trang, Chí Huy, Bá Anh, Thanh Dương, Nam Việt, Thanh Tuấn, Trọng Minh, Phan Thắng, Mạnh Hoàng, Việt Pháp, Thùy Dung, Nhật Quang, Huy Hoàng, Bá Thành, Thu Hà, Trần Hoàng, Ngọc Ánh, Thanh Tú, Quỳnh Dương, Hoàng Minh, Thanh Phụng, Tiến Đạt....

×