Vùi đời trẻ vào bãi vàng sa khoáng

Không thích chữ bằng vàng

12 giờ trưa, trời hầm hập nóng, nhưng A lăng Thị Nước (13 tuổi, xã Tư, Đông Giang) vẫn cùng chục em nhỏ mò mẫm dưới dòng sông đục ngầu bởi bùn đất và các loại hóa chất đãi vàng xả xuống. “Đói bụng lắm rồi nhưng vẫn phải làm tiếp thôi, sáng giờ chưa kiếm được tí vàng nào” - Nước nói.

A lăng Thị Nước (xã Tư) đang cùng người lớn ngụp lặn đãi vàng

Cách nhóm của Nước không xa là nhóm của Briu Thị Hiếu (12 tuổi). Hiếu đang cùng các bạn nhặt những viên đá cuội trên boong (mâm đãi) vứt ra ngoài, rồi bê cái boong nặng trĩu chao qua chao lại trên mặt nước. Lớp đất cát vừa trôi, các em dán mắt vào chiếc mâm cố tìm những hạt cám vàng ít ỏi. 12 tuổi nhưng Hiếu đã có 3 năm trong “nghề” đào đãi vàng. Dưới cái nắng hắt xuống dòng sông cạn kiệt, khuôn mặt em như cháy sạm hơn. Hỏi chuyện đi học, Hiếu thỏ thẻ: “Con chữ không thích bằng vàng đâu. Đi học không ra vàng, không có cái ăn...”.

Không có con sông nào ở miền núi Quảng Nam không có trẻ em đãi vàng sa khoáng. Số lượng này không giảm đi mà tăng thêm hàng năm. Ngày nào các em cũng ra sông, đều đặn còn hơn đến trường.

BNước Nôi (12 tuổi, huyện Tây Giang) cho biết: “Cả xóm em, trẻ em ai cũng đi làm nghề này, bụi vàng li ti vậy mà mỗi ngày cũng kiếm được cả trăm ngàn. Tụi em phải tranh thủ làm chứ để sang mùa lũ là phải nghỉ. Mùa nắng vất vả những không nguy hiểm bằng mùa lũ. Đang làm dưới sông mà lũ ập về, không chạy kịp là bị cuốn chết ngay”.

Bhnướch Nôi với những vật dụng đãi vàng.

Khi Nôi 8 tuổi, em đã theo mẹ đi làm nghề này. Gần đây, mẹ em bị nước ăn chân, tay, không đi được, em đành đi một mình. Cái máng đãi nặng trịch ngày trước mẹ bê bây giờ em phải bê. “Em còn đi học cái chữ, nhưng dốt lắm. Làm ở đây cả ngày, tối về buồn ngủ lắm, chỉ ngủ thôi, không học bài được. Đi đãi vàng ở đây, không bạn nào học giỏi đâu” - Nôi thành thật nói.

Hệ lụy trước mắt

Theo Phòng GDĐT huyện Đông Giang, tình trạng học sinh bỏ học để đi làm, trong đó có cả đi đãi vàng, năm nào cũng xảy ra. Năm học 2010-2011, có đến 400 em từ 11 - 18 tuổi bỏ học. Riêng xã Tư của huyện này, số học sinh đi đãi vàng nhiều hơn học sinh đến lớp. Trong số này có trên 100 em bị các bệnh ngoài da có nguyên nhân từ việc ngâm mình cả ngày dưới các dòng sông ô nhiễm.

Theo ông Nguyễn Văn Phải - Chủ tịch UBND xã, ngoài bỏ học, tình trạng trẻ em đổ xô ra sông đãi vàng còn gây ra hậu quả trẻ em bệnh tật, tảo hôn, bị lạm dụng, bị hiếp dâm, nghiện ma túy, giết người cướp của...

Tại xã này, mới đây (tháng 4.2011) xảy ra vụ việc hai học sinh lớp 11 là Hồ Văn Hải (SN 1993) và Nguyễn Xuân Trường (SN 1994) đã giết người để trộm cắp tài sản. “Không biết đến trường học chỉ biết vàng, ngày ngày giành giật nhau tìm vàng trên sông đã góp phần hình thành nên tính cách hung hãn, côn đồ của các em”- ông Phải phân tích.

Cũng vì phải sớm mưu sinh trên các dòng sông mà mới đây, em A Lăng Thị N (1997, trú thôn Ka Noonh 3, xã Axan, Tây Giang) đã bị Bling Mười và Pơlong Mứi (cùng sinh 1991) cưỡng hiếp.

Vũ Vân Anh