Xe máy chạy xăng dầu, đặc biệt xe cũ nát được coi là “nguồn phát thải di động” khó kiểm soát?

Tại tọa đàm "Cấm xe máy, hạn chế ô tô chạy xăng dầu ở Hà Nội: Biện pháp mạnh, hỗ trợ gì để giảm phát thải?", với mục tiêu cùng nhìn nhận thẳng thắn các chính sách giao thông xanh và các giải pháp khả thi cho Hà Nội trong bối cảnh ô nhiễm không khí ở Thủ đô đáng báo động diễn ra sáng 18/7, TS Khương Kim Tạo, nguyên phó chánh Văn phòng UBATGT Quốc gia đã có những phân tích về thực trạng sử dụng xe máy xăng, đặc biệt là xe cũ nát.

Xe máy chạy xăng dầu, đặc biệt xe cũ nát được coi là “nguồn phát thải di động” khó kiểm soát?

Trước câu hỏi, "theo thống kê, tại Hà Nội tỷ lệ xe máy xăng cũ, không đạt tiêu chuẩn khí thải ước tính khoảng 40% xe đang lưu hành. Quan điểm của ông ra sao về việc xe máy chạy xăng dầu, đặc biệt xe cũ được coi là “nguồn phát thải di động” khó kiểm soát?", TS Khương Kim Tạo cho rằng việc sử dụng xe máy, đặc biệt là những xe đã qua sử dụng lâu năm, đang trở thành một trong những nguồn phát thải chính gây ô nhiễm không khí tại các thành phố lớn.

TS Khương Kim Tạo, nguyên phó chánh Văn phòng UBATGT Quốc gia.

"Tôi cho rằng hiện nay, một trong những vấn đề cần được tập trung giải quyết một cách nghiêm túc là kiểm định và sử dụng xe máy tại Việt Nam. Bởi xe máy không chỉ là phương tiện di chuyển phổ biến nhất, mà còn gắn liền với đời sống kinh tế - xã hội của đại đa số người dân.

Ai cũng có thể thấy rằng, nếu không có xe máy, sự phát triển kinh tế của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đặc biệt là ở các đô thị đông dân và vùng nông thôn, nơi giao thông công cộng chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu đi lại. Tuy nhiên, đi kèm với tầm quan trọng đó là những hệ lụy môi trường không thể xem nhẹ", TS Khương Kim Tạo nói.

Theo ông Tạo, công tác kiểm định xe máy hiện nay vẫn còn nhiều bất cập. Quy trình kiểm định chưa đầy đủ, chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn về khí thải, an toàn kỹ thuật, cũng như các yêu cầu vận hành khác. Hệ quả là có không ít phương tiện không đạt chất lượng nhưng vẫn được phép lưu hành, tạo ra nguy cơ tiềm tàng cho cả môi trường và an toàn giao thông.

Để cải thiện tình trạng này, TS Tạo cho rằng cần một lộ trình hoàn thiện toàn diện hệ thống kiểm định xe máy.

"Trước hết, chúng ta cần xây dựng và cập nhật các quy chuẩn kỹ thuật mới, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững và thực tiễn sử dụng tại Việt Nam.

Thứ hai, cần nâng cao năng lực kiểm định, cả về trang thiết bị, nhân lực và quy trình thực thi. Đồng thời, phải tăng cường công tác quản lý, giám sát và xử lý vi phạm một cách minh bạch và hiệu quả.

Bên cạnh đó, chúng ta cần khuyến khích phát triển và sử dụng các phương tiện giao thông thân thiện với môi trường, như xe máy điện, xe lai hybrid, cũng như áp dụng các công nghệ hiện đại trong quy trình kiểm định – chẳng hạn như kiểm định di động, theo dõi phát thải theo thời gian thực, hay tích hợp dữ liệu số hóa để quản lý vòng đời của phương tiện", TS Tạo gợi mở.

Vị nguyên phó chánh Văn phòng UBATGT Quốc gia cũng cho rằng: "Không thể không nhấn mạnh vai trò của Chính phủ và các cơ quan chức năng trong việc định hướng và triển khai các giải pháp nêu trên. Tôi tin rằng, nếu có sự chỉ đạo rõ ràng và hỗ trợ chính sách từ cấp trung ương, thì việc cải thiện hệ thống kiểm định xe máy là hoàn toàn khả thi, và sẽ mang lại lợi ích lâu dài cho xã hội".

Vấn đề kiểm định và sử dụng xe máy tại Việt Nam không chỉ là câu chuyện về kỹ thuật, mà là một phần thiết yếu trong chiến lược bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sống và phát triển giao thông bền vững. Việc thực hiện đồng bộ các giải pháp này sẽ góp phần giảm thiểu tác động tiêu cực từ xe máy, đồng thời bảo đảm an toàn và quyền lợi chính đáng cho người dân.

Hà Nội đặt ra nhiều lộ trình nhưng chưa đạt được thành công thực chất, Chỉ thị 20 sẽ tạo hướng đi cụ thể

Theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 12/7/2025, TP Hà Nội được giao phát triển mạng lưới giao thông công cộng, ưu tiên sử dụng xe buýt điện, tàu điện, đồng thời ban hành cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất, lắp ráp phương tiện sử dụng năng lượng sạch. Ngoài ra còn phải nghiên cứu tăng lệ phí trước bạ, lệ phí đăng ký, cấp biển số phương tiện giao thông cơ giới, xe máy chuyên dùng, giá dịch vụ trông giữ phương tiện trong khu vực trung tâm đối với phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch.

TS Tạo tin tưởng Hà Nội sẽ có những hành động quyết liệt nhằm giảm ô nhiễm môi trường.

Nói về điều này, ông Khương Kim Tạo nhấn mạnh, Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ không phải là ra lệnh cấm xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch, mà là chỉ đạo việc thay thế dần các phương tiện này bằng những phương tiện sử dụng năng lượng sạch hơn – cụ thể là xe điện. Đây là một sự khác biệt rất quan trọng, và tôi cho rằng cách tiếp cận này là phù hợp, mang tính thực tiễn cao hơn rất nhiều so với các đề xuất cứng nhắc trước đây.

"Tôi đã theo dõi các chương trình của Hà Nội về việc cấm xe máy trong nhiều năm qua, và có thể nói rằng, thành phố đã đặt ra nhiều lộ trình nhưng chưa đạt được thành công thực chất. Lý do chính là vì xe mô tô, xe gắn máy gắn bó mật thiết với đời sống người dân, đặc biệt là người lao động, người có thu nhập trung bình và thấp. Nếu nói đến cấm xe máy, thì chẳng khác nào “khâu dạ dày" của người ta lại”, TS Tạo nói.

"Mục tiêu tối thượng của Đảng và Nhà nước ta là nâng cao chất lượng sống, hướng tới một xã hội ấm no, hạnh phúc hơn. Vậy thì tại sao lại cấm đi một phương tiện mà người dân đang phụ thuộc để mưu sinh hằng ngày? Tôi cho rằng, thay vì cấm, điều quan trọng là tạo ra một lựa chọn tốt hơn – khi người dân thấy rõ lợi ích, thấy phương tiện xanh thân thiện, tiết kiệm và thuận tiện hơn, họ sẽ tự nguyện chuyển đổi. Đó là cách làm bền vững và văn minh".

TS Khương Kim Tạo chỉ rõ rằng, vấn đề mấu chốt ở đây là quản lý hoạt động của phương tiện trong phạm vi lãnh thổ cụ thể, chứ không phải cấm tuyệt đối phương tiện. Nếu khu vực vành đai 1 được quy hoạch là vùng không phát thải, thì mọi xe lưu thông vào đó – bất kể được đăng ký ở đâu – cũng phải tuân thủ tiêu chuẩn môi trường. Như vậy là công bằng, đồng bộ và phù hợp với tinh thần của chỉ đạo từ Thủ tướng Chính phủ.

"Để thực hiện thành công chuyển đổi này, Thủ tướng cũng đã gợi ý một số giải pháp rất cụ thể – bao gồm hạ tầng hỗ trợ, cơ chế tài chính, và chính sách chuyển đổi phương tiện một cách có lộ trình. Tôi tin rằng, nếu chúng ta đi đúng hướng, tập trung vào giải pháp thay vì mệnh lệnh, và đặt người dân vào trung tâm của quá trình chuyển đổi, thì sự đồng thuận xã hội sẽ tự nhiên được hình thành", TS Tạo bày tỏ.

×