Bình luận
0
Tháng 6 năm Bính Ngọ (1786), chủ tướng Tây sơn là Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc diệt nhà Trịnh. Ngày 26 tháng này, Nguyễn Huệ vào bệ kiến vua Lê Hiển Tông.
Nhà vua tiếp đãi ân cần trọng thị, vài ngày sau, ngài thiết lễ đại trào ở điện Kính Thiên chính thức đón tiếp vị tướng Tây sơn giúp triều Lê đánh đổ nhà chúa lộng quyền, biến các vua Lê chỉ là bù nhìn.
Hôm sau, vua ban chiếu phong Nguyễn Huệ làm Nguyên soái, Phù chính dực vận Uy quốc công. Nguyễn Huệ rất bất bình cái chức tước hão trên. Nhưng nhờ mỹ nhân kế của mưu sĩ Nguyễn Hữu Chỉnh nên Nguyễn Huệ rất vui lòng cưới cô công chúa cưng mới 16 tuổi, tài sắc bậc nhất trong số công chúa chưa chồng của vua Lê Hiển Tông.
Nguyễn Huệ không chỉ say mê sắc đẹp, đạo hạnh của công chúa Lê Ngọc Hân mà rất trọng thị tài năng của nàng về văn chương, nhạc họa, những hiểu biết về thời cuộc, về tình hình Bắc Hà mà ông cần nắm vững.
Năm 1789, đánh tan quân xâm lược nhà Thanh, chủ tướng Tôn Sĩ Nghị phải bỏ cả ấn tín trốn về Bắc quốc, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung, phong bà vợ họ Phạm người cùng ấp Quy Nhơn, chị cùng mẹ khác cha của Thượng thư Bùi Văn Nhất và Thái sư Bùi Đắc Tuyên làm chính cung hoàng hậu.
Bà có 3 con trai, Nguyễn Quang Toản được phong Thái tử, sau nối ngôi, tức hoàng đế Cảnh Thịnh, 2 hoàng tử em ruột Quang Toản là Quang Thùy và Quang Bàn đều được phong chức tước cao. Công chúa Ngọc Hân được phong Bắc cung hoàng hậu.
Bắc cung Hoàng hậu nhà Tây Sơn tức công chúa Lê Ngọc Hân sinh cho vua Quang Trung 2 con là Nguyễn Văn Đức và Nguyễn Thị Ngọc.
Đền Ghềnh thờ công chúa Lê Ngọc Hân (Bắc cung Hoàng hậu nhà Tây Sơn) có tên chữ là “Thiên Quang linh từ”, ở ngay mép sông Hồng, gần cầu Chương Dương, trước thuộc thôn Ái Mộ, xã Bồ Đề, huyện Gia Lâm, nay thuộc tổ 2, phường Bồ Đề, quận Long Biên, Hà Nội.
Tuy nhiên, cái chết của bà và 2 người con nhỏ, còn nhiều nghi vấn. Trước kia có một số nhà nghiên cứu cho rằng vua Gia Long sát hại 3 mẹ con Bắc cung Hoàng hậu triều Tây Sơn Lê Ngọc Hân.
Nhưng giáo sư Trần Quốc Vượng phủ nhận hoàn toàn thuyết nà: tại Hội thảo khoa học về nhà Nguyễn tháng 8 - 1996 tại thành phố Hồ Chí Minh, giáo sư căn cứ vào sách Đi tìm lăng mộ Quang Trung của Nguyễn Bắc Xuân, thơ văn Phan Huy ích, Gia phả họ Nguyễn Chiêu nghi Nguyễn Thị Huyền…để khẳng định: sau khi vua Quang Trung mất (1792), để tránh sự kỳ thị của phe Thái sư Bùi Đắc Tuyên, Bắc cung Hoàng hậu Lê Ngọc Hân đã ra ở chùa Tiên gần lăng mộ Quang Trung.
Công chúa Lê Ngọc Hân qua đời năm 1799, hai con bà mất năm 1801. Gia phả còn cho biết, Chiêu nghi Nguyễn Thị Huyền, thông qua con gái thứ Lê Ngọc Bình, trước lấy vua Nguyễn Quang Toản triều Tây Sơn; khi Nguyễn Ánh (Gia Long) hạ thành Phú Xuân say mê sắc đẹp công chúa đã lấy làm vợ, xin di táng mộ công chúa Ngọc Hân và 2 con về quê Phù Ninh an táng và xây mộ phần.
Vua Gia Long đồng ý. Mãi đến thời Thiệu Trị (1840 - 1847), có tên cường hào tranh giành ngôi thứ với họ Nguyễn đem tố cáo với quan trên nên ngôi “mả ngụy” Ngọc Hân bị đào lên quẳng xuống sông Hòng, rồi dạt vào làng Ghềnh, huyện Gia Lâm. Dân làng vớt lên mai táng, lại lập đền thờ. Tương truyền rất thiêng.
Quỳnh Cư - Đỗ Đức Hùng đồng tác giả sách Các triều đại Việt Nam(tái bản lần thứ 8, Nxb Thanh niên, 2005), Nguyễn Quang Toản lên nối ngôi, họ ngoại chuyên quyền, nội bộ triều Tây sơn lục dục rồi mất. Công chúa Ngọc Hân và 2 con phải đổi tính danh sống lẫn với dân chúng ở Quảng Nam.
Không lâu sau, bị phát hiện và bị bắt, Ngọc Hân uống thuốc độc quyên sinh, 2 con bị thắt cổ chết, đó là năm Kỷ Mùi (1799) khi bà mới 29 tuổi…
Được tin…. Chiêu nghi Nguyễn Thị Huyền thuê người vào Quảng Nam lấy trộm được xác 2 con và 2 cháu ngoại đem về mai táng tại làng, rồi dựng miếu thờ.
Gần 50 năm sau, dưới thời Thiệu Trị miếu bị đổ nát. Một ông tú người làng Nành nhớ công ơn Chiêu nghi họ Nguyễn đó quyên tiền tu sửa ngôi miếu. Không ngờ có tên phó tổng cùng làng vốn thù riêng với ông tú đã cất công vào Huế tâu vua về việc thờ “ngụy Huệ”.
Chùa Kim Tiên ở Huế xưa là phủ của công chúa Lê Ngọc Hân – Bắc cung Hoàng hậu nhà Tây Sơn.
Triều đình Huế liền hạ lệnh triệt phá ngôi miếu, quật 3 ngôi mộ, vứt hài cốt xuống sông. Ông tú kia bị trọng tội, Tổng đốc Bắc Ninh Nguyễn Đăng Giai cũng bị giáng chức. Phần chú thích về năm mất của công chúa Ngọc Hân, hai soạn giả có dẫn Quốc sử di biêncủa Phan Thúc Trực (1): Lê Ngọc Hân mất năm Giáp Tý (1804) tại quê mẹ làng Phù Ninh.
Nguyễn Q. Thắng - Nguyễn Bá Thế trong Từ điển nhân vật Việt Nam cũng cho rằng công chúa Ngọc Hân mất năm 1799, được vua Nguyễn Quang Toản nhà Tây Sơn “truy tôn miếu hiệu là Như ý trang thận trinh nhất Võ hoàng hậu”.
Chúng tôi đối chiếu với Quốc sử di biên thấy, Phan Thúc Trực chép khác:
“Năm Bính Dần (1806) tháng 5: Công chúa nhà cựu Lê là Ngọc Hân tạ thế - Nguyên năm Bính Ngọc (1786) niên hiệu Cảnh Hưng, vua Lê gả công chúa Ngọc Hân cho Nguyễn Huệ. Đến khi nhà Tây Sơn mất, công chúa lui về ở quê mẹ là làng Phù Ninh. Tại đây, công chúa từ trần. Kẻ hàng thần nhận chức quan tại huyện Đông Ngàn xin làm tang lễ cho cố công chúa, nhà vua chấp thuận. Dân làng Phù Ninh làm từ đường thờ cố công chúa”.
Như vậy, công chúa Ngọc Hân mất năm 1806, chứ không phải 1799 như cố giáo sư Trần Quốc Vượng và Quỳnh Cư - Nguyễn Đức Hùng ghi công chúa mất tại quê mẹ, chứ không phải ở Phù Xuân hay Quảng Nam.
Còn việc tổng đốc Nguyễn Đăng Giai bị giáng chức do trong hạt mình có “mả ngụy” Tây Sơn cũng không phù hợp với truyện Nguyễn Đăng Giai trong Đại Nam liệt truyện,quyển 13, mục thứ III.
Ông là con cả công thần Nguyễn Đăng Tuân, năm 1820 đỗ cử nhân làm quan trong triều ngoài trấn: Thanh Hóa, Ninh Bình, Bắc Ninh, năm 1840 làm quyền tổng đốc Ninh Thái. Năm 1848, thăng Hiệp biện Đại học sỹ về kinh giữ chức Thượng thư Bộ Hình.
Suốt thời gian Thiệu Trị, Nguyễn Đăng Giai không hề bị kỷ luật, trái lại năm 1844, vua cho ông thực thụ chức tổng đốc Sơn Hưng Tuyên.
Vua Thiệu Trị tặng thêm một cấp trác dị và các hạng kim tiền, nhẫn ngọc, lại cho một tập thơ vua sáng tác có đóng bìa vàng, hộp gấm để làm gia bảo. Các soạn giả liệt truyện ca ngợi công lao, tài cán, đức độ Nguyễn Đăng Giai hết lời, chỉ chê ôgn là nhà nho mà mê đạo Phật dựg chùa lớn Báo Ân (2) ở Hà Nội, phí nhiều của cải, mê hoặc lòng người.
Tóm lại, về ngày mất, nơi mất, lý do mất của công chúa Ngọc Hân còn tồn nghi, nhưng đóng góp cho nền văn học dân tộc của bà thì giới nghiên cứu đều đánh giá cao tác phẩm Ai tư vãnvì bà là nhân chứng lịch sử có điều kiện trực tiếp chứng kiến diễn tiến lịch sử từ khi Nguyễn Huệ đem quân ra Bắc, đại phá quân Thanh, 6 năm ở ngôi hoàng đế, nhất là tài năng đức độ, vị anh hùng dân tộc.
1/ Phan Thúc Trực (1808 - 1852), người huyện Yên Thành, Nghệ An, ông, cụ, cố nội đều đỗ cử nhân triều Lê, ông đỗ Đình Nguyên Thám hoa năm Thiệu Trị thứ 7 (1847) làm quan ở Viện Hàn lâm, Viện tập hiền sung chức Kinh diên khởi cư chú. Năm Tự Đức thứ 4 (1851), vâng lệnh ra Bắc sưu tầm sách cũ còn sót lại. Năm 1852, trên đường về kinh mắc bệnh qua đời, được truy tặng Hàm thị Độc học sĩ. Như vậy, ôgn chuyên làm việc ở Viện Nghiên cứu, có điều kiện tiếp xúc với sử, sách của triều đình lại làm quan suốt thời Thiệu Trị liên quan đến công chúa Ngọc Hân.
2/ Chùa Báo Ân, nay chỉ còn một tháp nhỏ ở Hòa Phong bên bờ Hồ Gươm.
Tài liệu tham khảo:
1/ Phan Thúc Trực , Quốc sử di biên, tập Thượng, Hồng Liên Lê Xuân Giáo dịch, Phủ Quốc vụ khanh đặc trách văn hóa xuất bản, Sài Gòn, 1973.
2/ Quốc sử quán triều Nguyễn Đại Nam chính biên liệt truyện,Bản dịch T3, Viện Sử học, Nxb Thuận Hóa, 1993.
3/ Dương Quảng Hàm, Việt Nam văn học sử yếu và Việt Nam thi văn hợp tuyển, Trung tâm học liệu, Bộ Giáo dục, Sài Gòn 1973.
4/ Phan Huy Ích , Dụ am ngâm lục, Bản dịch của Ban Hán Nôm. UBKHXH, H. 1978.
5/ Hoa Bằng - Hoàng Thúc Trâm, Quang Trung - Anh.
May mà mọi thứ chưa quá muộn..
Chia sẻ
Phim "Mưa đỏ" thắng giải Bông sen vàng, đồng thời giành thêm 4 giải thưởng cá nhân tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 24 vừa khép lại tối 25/11 tại TP.HCM.
Chia sẻ
Lằn ranh đỏ duy nhất trong việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine nằm ở phía Nga và các yêu cầu của họ. Pháp và các nước EU khác muốn hòa bình tại Ukraine, chứ không phải sự đầu hàng của Kiev, theo lời Tổng thống Pháp Emmanuel Macron.
Chia sẻ
Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa quyết định thu hồi toàn bộ số tiếp nhận Phiếu công bố và đình chỉ lưu hành, thu hồi toàn quốc sản phẩm của liên quan đến chuỗi thẩm mỹ viện Mailisa.
Chia sẻ
Mặc dù cứu sống hoàng đế đam mê “xuân dược”, thuốc trường sinh thoát khỏi nạn thích khách, nhưng hoàng hậu nhà Minh không ngờ lại phải hứng chịu một kết cục bi thảm.
Chia sẻ
Việc tiền đạo Alan Grafite sẽ phải nghỉ thi đấu trong hai tháng tới vì chấn thương thực sự là một thông tin kém vui với CLB CAHN trước thềm trận gặp Beijing Guoan tại vòng bảng AFC Champions League Two 2025/2026.
Chia sẻ
1.000 phần quà của bạn đọc Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt gửi tặng bà con vùng lũ tại các tỉnh Nam Trung Bộ, sẽ được hãng hàng không Vietjet vận chuyển miễn phí.
Chia sẻ
Các binh sĩ Mỹ mong chờ được về nhà dịp Lễ Tạ ơn và Giáng sinh có lẽ sẽ kém vui hơn khi Nhà Trắng đang chuẩn bị cho các hoạt động quân sự tại Venezuela, theo Mirror.
Chia sẻ
Đó chính là đồng chí Nguyễn Chí Diểu, Ủy viên Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương, có một thời là người phụ trách lãnh đạo Đảng ở Trung kỳ.
Chia sẻ
Tin bão mới nhất hôm nay, ngày 25/11, áp thấp trên biển Philippines đã mạnh lên thành bão đang tiếp tục di chuyển theo hướng Tây Tây Bắc, với tốc độ nhanh 30km/h. Dự báo ngày mai 26/11, áp thấp sẽ tăng cấp, đổ bộ vào biển Đông, thành cơn bão số 15.
Chia sẻ
Trong bức tranh điện ảnh Việt đang dần trẻ hóa và đón nhận nhiều gương mặt mới, mẫu nhí Vũ Ngọc Trọng Phương (sinh năm 2011) nổi lên như một nhân tố đặc biệt.
Chia sẻ
Ông Dương Văn Lương, cựu Phó Viện trưởng Viện Pháp y tâm thần Trung ương, bị khởi tố, tạm giam, bị cáo buộc nhận hối lộ để làm sai lệch kết luận giám định trong vụ "chạy" bệnh án tâm thần, giúp một bị can né trách nhiệm hình sự và tiếp tục điều hành đường dây ma túy.
Chia sẻ
Thép xanh Nam Định ký hợp đồng với HLV người Argentina?; Công Vinh hoàn thành khoá học bằng HLV hạng B; HLV Martinez lên tiếng về vai trò của Ronaldo ở World Cup 2026; nhiều cầu thủ Real chống đối HLV Alonso; Barca đàm phán mua Julian Alvarez.
Chia sẻ
Nếu Điện Kremlin thành công trong việc thuyết phục Tổng thống Donald Trump bỏ qua quan ngại của Kiev và các đồng minh châu Âu về việc áp đặt một kế hoạch hòa bình bất lợi cho Ukraine, Tổng thống Zelensky sẽ phải đối mặt với lựa chọn khắc nghiệt: Gật đầu với đề xuất của Mỹ hoặc mạo hiểm tương lai đất nước để tiếp tục chiến đấu với hy vọng một ngày nào đó nhận đủ hỗ trợ từ các đồng minh châu Âu.
Chia sẻ
Theo GS.TS Nguyễn Thị Lan, Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Đoàn Đại biểu Quốc hội Hà Nội, cần làm rõ vai trò của khoa học – công nghệ trong nông nghiệp vì nông nghiệp vẫn là trụ đỡ của nền kinh tế và là khu vực chịu tác động mạnh nhất của biến đổi khí hậu.
Chia sẻ
Nghệ sĩ Nhân dân Minh Hòa là giai nhân nổi tiếng ở thập niên 90 của thế kỷ trước, với nhan sắc kiêu sa, đài các.
Chia sẻ
Thực hiện các nhiệm vụ trong Kế hoạch số 165 – KH/HNDTW, Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt tổ chức tọa đàm trực tuyến, với chủ đề: Vai trò của Hội Nông dân, nông dân trong giám sát thực hiện xây dựng nông thôn mới.
Chia sẻ
Tử vi ngày mai cho rằng, trong tháng 12, tài sản của 3 con giáp này sẽ tích tụ như quả cầu tuyết và những ngày tươi sáng đang đến rất gần.
Chia sẻ
Bất chấp các cuộc đàm phán đang diễn ra, Liên minh châu Âu vẫn chưa đạt được tiến triển nào trong việc tịch thu tài sản bị đóng băng của Nga - tạp chí Mỹ Politico dẫn một số nguồn tin cho biết.
Chia sẻ
Trước việc công ty doạ phạt hay trừ ngày phép... nếu nhân viên không đạt KPI chạy bộ/tuần, bác sĩ Đoàn Dư Mạnh cho rằng, đây là việc áp dụng các hình thức vận động một cách ép buộc và thiếu cá thể hóa.
Chia sẻ
Trước tình hình bão lũ gây thiệt hại nặng nề tại các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên, đặc biệt là tỉnh Đắk Lắk, người dân tỉnh Đồng Nai ủng hộ đồng bào vùng lũ trên những chuyến xe nghĩa tình và nhiều hành động sẻ chia từ khắp các địa phương.
Chia sẻ
Thủ tướng Phạm Minh Chính hôm nay khẳng định cam kết đồng hành của Chính phủ với các nhà đầu tư quốc tế, các tập đoàn toàn cầu trong giai đoạn phát triển mới hiện nay của đất nước.
Chia sẻ
Theo BLV Quang Huy, Nguyễn Văn Trường là cầu thủ kinh nghiệm nhất lứa U22 Việt Nam, là trụ cột cả về chuyên môn lẫn tinh thần. Mất tiền vệ này lúc này chẳng khác nào mất một nửa sức mạnh tuyến giữa.
Chia sẻ
Với việc chính thức thông qua Luật về Công nghệ di truyền chọn tạo giống chính xác (Genetic Technology – Precision Breeding Act), Anh trở thành quốc gia đi đầu tại châu Âu trong việc thúc đẩy quy định đối với cây trồng chỉnh sửa gen.
Chia sẻ
Tại Hội thảo “Phát triển công nghiệp công nghệ số”, Đà Nẵng được đánh giá là địa phương chuẩn bị chủ động và nhanh nhất trước Luật Công nghiệp công nghệ số, qua đó tạo nền tảng để thành phố tăng tốc hướng tới mục tiêu trở thành “AI City” trong những năm tới.
Chia sẻ
Tại cuộc họp do UBND tỉnh Quảng Ngãi chủ trì, Sở Tài chính nêu rõ kết quả giải ngân đến thời điểm gần đây nhất của BQL dự án các công trình giao thông và các chủ đầu tư ở phía Đông của tỉnh.
Chia sẻ
Liên quan đến vụ việc người đàn ông bị 2 đối tượng hành hung dã man trên đường Hoàng Tùng (xã An Khánh, TP.Hà Nội), một số nhân chứng trực tiếp chứng kiến kể lại chi tiết diễn biến vụ việc.
Chia sẻ
Trận mưa lũ lịch sử cuối tháng 10 vừa qua đã khiến nhiều thôn xóm ở xã Hòa Vang (Đà Nẵng) chìm trong biển nước. Nhiều vùng rau chuyên canh, vùng hoa nổi tiếng và cơ sở sản xuất của bà con nông dân bị thiệt hại nặng nề. Bà con đang khôi phục sản xuất, mong có thu nhập, giảm nguy cơ tái nghèo
Chia sẻ
Nhiều trường đại học đã thông báo điều chỉnh phương thức tuyển sinh 2026, với xu hướng siết đầu vào, giảm dần chỉ tiêu xét học bạ và điều chỉnh lại tổ hợp xét tuyển để phù hợp quy định mới.
Chia sẻ
Nghệ sĩ Ưu tú nổi tiếng với vẻ đẹp vượt thời gian, là mỹ nhân đình đám trên màn ảnh VTV, bất ngờ tuyên bố sẽ ngừng đóng phim.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Vusta.vn 
