Bài học qua vụ thu hồi đất đầm của ông Đoàn Văn Vươn ở Hải Phòng (kỳ 2): Thủ tướng kết luận, xử đúng người, đúng tội

Việc Hội Nông dân Việt Nam theo dõi, giám sát, có ý kiến góp ý trong vụ việc thu hồi đất đầm của gia đình ông Đoàn Văn Vươn là thực hiện vai trò của tổ chức, thực hiện Chỉ thị 26/2001 của Thủ tướng Chính phủ về tạo điều kiện để Hội Nông dân các cấp tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo của nông dân...

Vụ việc ông Đoàn Văn Vươn phạm tội khi nổ súng vào đoàn thu hồi đất đầm là đau lòng, đáng tiếc. Ngay từ đầu, khi xây dựng các phương án thu hồi đất liên quan đến hội viên, nông dân mà chưa có sự tham gia ngay từ đầu của Hội Nông dân.

Sau sự kiện nông dân Đoàn Văn Vươn nổ súng chống lại đoàn cưỡng chế thu hồi đất gây chấn động cả nước, ngày 10/2/2012, Thủ tướng Chính phủ chủ trì cuộc họp với một số cơ quan chức năng ở Trung ương và UBND TP Hải Phòng để chỉ đạo, giải quyết vụ việc.

Trong bài phát biểu tại Hội nghị hôm đó, ông Nguyễn Duy Lượng thay mặt Trung ương Hội Nông dân Việt Nam đã nêu quan điểm rõ ràng về vụ việc.

Đối với sự kiện xảy ra sáng sớm 5/1/2012, ông Nguyễn Duy Lượng khẳng định, ông Đoàn Văn Vươn và các đối tượng đã vi phạm nghiêm trọng pháp luật hình sự khi sử dụng vũ khí bắn trả lực lượng cưỡng chế. Việc xử lý vụ án hình sự đã có các cơ quan tiến hành tố tụng điều tra, truy tố, xét xử, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam không có ý kiến.

Bài phát biểu của lãnh đạo Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tập trung phân tích động cơ, nguyên nhân sâu xa của vụ việc.

Về nhân thân của Đoàn Văn Vươn, sau khi tìm hiểu, Hội Nông dân nhận định ông Đoàn Văn Vươn có nhân thân tốt, là bộ đội xuất ngũ, có học thức (đã tốt nghiệp Đại học Nông nghiệp), là người lao động chăm chỉ, dám nghĩ dám làm, dám chấp nhận đương đầu với khó khăn, sóng gió để chinh phục biển.

Theo tài liệu mà Đoàn Công tác của Trung ương Hội Nông dân Việt Nam thu thập được, trước khi có hành vi chống đối, ông Đoàn Văn Vươn đã kiên trì theo đuổi các biện pháp đấu tranh ôn hòa, hợp pháp. Cụ thể, ông Đoàn Văn Vươn đã liên tục viết hàng loạt đơn gửi tất cả các cấp suốt từ năm 2004 đến sát ngày bị bắt.

Mặc dù UBND huyện Tiên Lãng đã tổ chức đối thoại 8 lần. Thế nhưng, tại các cuộc đối thoại, cán bộ huyện chỉ muốn áp đặt, bắt buộc người dân phải bàn giao vô điều kiện toàn bộ vùng đầm, mà không được bồi thường, hỗ trợ.

Khi đơn từ không được giải quyết, ông Đoàn Văn Vươn đã phải cậy nhờ tới toà án. Toà án huyện bác đơn kiện, họ đã kiên trì cậy nhờ đến TAND TP. Tòa án thành phố giúp hai bên tự thỏa thuận. Đại diện UBND huyện hứa nếu ông Vươn rút đơn thì huyện sẽ cho thuê đất, nhưng khi người dân rút đơn kháng cáo cũng có nghĩa là bản án sơ thẩm có hiệu lực và UBND huyện tiếp tục thực hiện quyết định thu hồi, tổ chức cưỡng chế.

Việc chính quyền địa phương không giữ lời hứa khi đề nghị ông Vươn rút đơn kháng cáo khiến ông có cảm giác bị lừa, bị mất lòng tin, khiến ông và mọi người trong gia đình vô cùng bức xúc, đẩy họ đến hành động cùng quẫn.

Lãnh đạo Hội Nông dân Việt Nam khẳng định, khu vực đầm nuôi thủy sản thuộc xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng vào những năm 1993-1994 không phải là đất nông nghiệp để giao cho nông dân sử dụng ổn định lâu dài theo Nghị định 64.

Theo Luật Đất đai 1993 thì khu vực này thuộc nhóm đất mới bồi và “Việc quản lý, sử dụng đất mới bồi ven biển do Chính phủ quy định”).

Tương tự, Luật Đất đai 2003 cũng cho phép điều chỉnh nhóm đất này theo các quy định riêng của Chính phủ. Chính phủ đã ban hành Nghị định (NĐ) 64/1993 và các NĐ sửa đổi, bổ sung sau đó như NĐ 85/1999 và NĐ 04/2000 hướng dẫn thi hành Luật Đất đai.

Cụ thể, khoản 3, điều 5 Nghị định 64/1993 quy định: “3. Đối với đất trống, đồi núi trọc, đất khai hoang, lấn biển thì hạn mức của hộ, cá nhân sử dụng do uỷ ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quyết định, căn cứ vào quỹ đất của địa phương và khả năng sản xuất của họ, đảm bảo thực hiện chính sách khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi để sử dụng các loại đất này vào mục đích sản xuất nông nghiệp”.

Ngày 17/10/2008, UBND huyện Tiên Lãng ban hành quyết định số 3756/QĐ- UB “Về việc ban hành quy định về quản lý sử dụng đất, mặt nước, bãi bồi ven sông, ven biển sử dụng vào mục đích nuôi trồng thủy sản trên địa bàn huyện Tiên Lãng”. Căn cứ vào quyết định này, UBND huyện Tiên Lãng tiếp tục ban hàng các quyết định thu hồi đất của gia đình ông Đoàn Văn Vươn và một số hộ dân nuôi trồng thủy sản khác trên địa bàn.

Tuy nhiên, quyết định số 3756/QĐ- UB được ban hành trái luật, vượt thẩm quyền, đã bị Sở Tư pháp Hải Phòng yêu cầu dừng thực thi nhưng huyện Tiên Lãng vẫn áp dụng làm căn cứ thu hồi đất của nhà ông Đoàn Văn Vươn là trái quy định của pháp luật.

Tại thời điểm UBND huyện Tiên Lãng, TP Hải Phòng tiến hành thu hồi đất, Luật đất đai 2003 đã có hiệu lực thì phải căn cứ vào các qui định của Luật đất đai 2003, và việc kiểm kê bồi thường phải được tiến hành căn cứ vào Nghị định 181. Việc UBND huyện Tiên Lãng không bồi thường khi tiến hành thu hồi đất căn cứ vào quyết định giao đất năm 1993 và 1997 là không đúng qui định của pháp luật.

Việc làm sai của chính quyền địa phương đã đẩy người nông dân đến chỗ mất hết tài sản và dồn họ vào con đường cùng quẫn, bất đắc dĩ phải phản kháng chống lại đoàn cưỡng chế.

Hơn nữa, trước khi tiến hành thu hồi phải tiến hành lập biên bản kiểm kê tài sản có trên đất, các hạng mục công trình xây dựng.

Tuy nhiên, UBND huyện Tiên Lãng đã không tiến hành kiểm kê tài sản (nhà cửa, khối lượng đất đá, vật tư đào đắp, cây trồng, vật nuôi, thủy sản đang nuôi thả...) dẫn đến hậu quả sau khi cưỡng chế: tài sản của công dân bị hủy hoại (nhà bị phá dỡ), bị thất thoát do kẻ xấu tháo đầm bắt hết tôm cua cá...

Việc chính quyền địa phương huy động cả quân đội, bộ đội biên phòng tham gia đoàn cưỡng chế, tổ chức cưỡng chế sát với thời điểm tết Nguyên đán đã gây phản ứng xấu trong dư luận xã hội, khiến nhiều người đặt câu hỏi, vì sao đến cưỡng chế một hộ nông dân mà phải làm như vậy?

"Chúng tôi đã về tận nơi, xuống tận khu vực đầm nhà ông Đoàn Văn Vươn và thấy rằng công sức của họ bỏ ra là vô cùng lớn, không thể phủ nhận. Việc UBND huyện Tiên Lãnra quyết định thu hồi mà không tính đến công lao của người dân vừa thiếu lý vừa thiếu tình."- Phó Chủ tịch Ban Chấp hành Trung ương Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Duy Lượng phát biểu.

Tại Hội nghị, Phó Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Nguyễn Duy Lượng đề nghị Chính phủ chỉ đạo UBND thành phố Hải Phòng thu hồi các quyết định của UBND huyện Tiên Lãng, tạo điều kiện cho gia đình ông Vươn và các hộ nuôi trồng thủy sản tương tự ở huyện Tiên Lãng được tiếp tục sử dụng đất theo quy định của pháp luật.

Sau khi lắng nghe ý kiến của các Bộ, ngành Trung ương, quan điểm, ý kiến đề xuất của Trung ương Hội Nông dân Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã kết luận: các quyết định giao đất, thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất của huyện Tiên Lãng đối với diện tích nuôi trồng thủy sản của ông Đoàn Văn Vươn đều có sai phạm và không đúng pháp luật. Thủ tướng cũng yêu cầu thu hồi các quyết định này, chỉ đạo xử lý dứt điểm vụ việc và điều tra làm rõ các hành vi vi phạm pháp luật hình sự.

Cụ thể, việc giao đất, thu hồi đất: Quyết định số 447/QĐ-UB ngày 4/10/1993 của Uỷ ban nhân dân huyện Tiên Lãng giao 21 ha đất cho ông Đoàn Văn Vươn là phù hợp với quy định của pháp luật đất đai tại thời điểm ban hành. Quyết định số 220/QĐ-UB ngày 9/4/1997 của Uỷ ban nhân dân huyện Tiên Lãng giao bổ sung 19,3 ha đất cho ông Đoàn Văn Vươn vào mục đích nuôi trồng thuỷ sản với thời hạn 14 năm, tính từ ngày 4/10/1993 là đúng thẩm quyền và phù hợp với thực tế sử dụng đất.

Tuy nhiên quyết định này không đúng với quy định của pháp luật đất đai về giao đất, cho thuê đất; về thời hạn giao đất và thời điểm tính thời hạn giao đất.

Các Quyết định số 460/QĐ-UBND ngày 23/4/2008, Quyết định số 461/QĐ-UBND ngày 07/4/2009 của Uỷ ban nhân dân huyện Tiên Lãng thu hồi đất của ông Đoàn Văn Vươn với lý do hết thời hạn sử dụng là không đúng với quy định của Luật Đất đai 2003 và Nghị Định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai năm 2003.

Do quyết định thu hồi đất không đúng với quy định của pháp luật đất đai nên Quyết định cưỡng chế thu hồi đất cũng không đúng pháp luật. Mặt khác, việc tổ chức cưỡng chế thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng cũng có nhiều thiếu sót, sai phạm.

Việc Lãnh đạo chính quyền địa phương chỉ đạo phá nhà của ông Đoàn Văn Vươn là có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự cần phải được khởi tố, điều tra làm rõ và xử lý nghiêm minh.

Tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu lãnh đạo thành phố Hải Phòng chỉ đạo thu hồi các quyết định không đúng pháp luật của UBND huyện Tiên Lãng về việc thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất đã giao cho ông Đoàn Văn Vươn.

Xử lý các vi phạm về sử dụng đất của ông Đoàn Văn Vươn theo quy định của pháp luật và làm thủ tục cho ông Đoàn Văn Vươn sử dụng đất theo đúng quy định của Luật Đất đai; Chỉ đạo Toà án nhân dân thành phố Hải Phòng và Toà án nhân dân huyện Tiên Lãng nghiêm túc kiểm điểm việc xét xử đối với vụ việc này; Chỉ đạo cơ quan bảo vệ pháp luật khởi tố, điều tra và sớm đưa ra xét xử nghiêm minh theo đúng qui định của pháp luật việc phá dỡ nhà của ông Đoàn Văn Vươn. Đình chỉ công tác những cán bộ đã chỉ đạo phá dỡ nhà của ông Đoàn Văn Vươn.

Chỉ đạo cơ quan bảo vệ pháp luật khẩn trương đưa vụ án “giết người và chống người thi hành công vụ” ra xét xử công khai, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. Kiến nghị các cơ quan tiến hành tố tụng xem xét tình tiết giảm nhẹ đối với bị cáo do các quyết định không đúng pháp luật của Ủy ban nhân dân huyện Tiên Lãng.

Qua vụ việc cưỡng chế thu hồi đất ở xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trong cả nước chủ động rà soát, chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về đất đai, nhất là việc thu hồi và cưỡng chế thu hồi đất bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật. Đề cao trách nhiệm, tập trung giải quyết tốt các khiếu nại, tố cáo của công dân về đất đai.

Thủ tướng cũng yêu cầu các Bộ, Ngành Trung ương thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể.

Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan tiến hành rà soát, sửa đổi bổ sung các quy định về quản lý, sử dụng đất đai. Khẩn trương tiến hành tổng kết thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa IX về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật đất đai để kiến nghị sửa đổi Luật đất đai cho phù hợp với thực tế tình hình và yêu cầu phát triển mới.

Bộ Tư Pháp nghiên cứu, đề xuất xây dựng thể chế để kiểm soát việc ban hành các quyết định hành chính của chính quyền các cấp.

Thủ tướng Chính phủ kiến nghị Chánh án Toà án nhân dân tối cao theo thẩm quyền xem xét theo thủ tục tái thẩm đối với bản án, quyết định của Toà án nhân dân thành phố Hải Phòng và Toà án nhân dân huyện Tiên Lãng.

Thủ tướng Chính phủ hoan nghênh các cơ quan thông tin đại chúng đã góp phần tích cực để các cơ quan chức năng làm sáng tỏ và có sự chỉ đạo phù hợp đối với vụ việc này.

Thủ tướng Yêu cầu các cơ quan thông tấn báo chí tiếp tục phát huy vai trò và trách nhiệm của mình, đóng góp thiết thực hơn nữa vào việc xây dựng Đảng và bộ máy nhà nước trong sạch vững mạnh, phát huy quyền làm chủ và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân.

Trong khoảnh khắc Văn phòng Chính phủ tổ chức họp báo công bố kết luận của Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, PV Báo Nông thôn Ngày nay/ Báo Điện tử Dân Việt đã có mặt tại gia đình ông Đoàn Văn Vươn, chứng kiến niềm vui vỡ òa của vợ con và người thân trong gia đình ông. Việc làm rõ những vi phạm của chính quyền trong các quyết định thu hồi, cưỡng chế thu hồi đất, làm rõ những đúng- sai của ông Đoàn Văn Vươn ... đã đem lại niềm tin cho người dân vào công lý.

Ông Đoàn Văn Vươn sau đó đã bị Tòa án tuyên phạt 5 năm tù. Trong quá trình thụ án, ông Vươn đã cải tạo tốt và được đặc sá dịp 2/9/2016 sau khi chấp hành án được hơn 3 năm, 7 tháng.

Hiện nay, ông Đoàn Văn Vươn vẫn đang sử dụng khu đất nuôi trồng thủy sản năm xưa và tiếp tục trở lại nghiệp nhà nông với nghề nuôi vịt biển hữu cơ.

Hội Nông dân Việt Nam, Báo Nông thôn ngày nay/ Dân Việt tiếp tục đồng hành cùng ông Đoàn Văn Vươn trong quá trình xây dựng thương hiệu vịt biển nổi tiếng, giúp ông Vươn quảng bá hình ảnh người nông dân tâm huyết, muốn làm ra sản phẩm sạch, đảm bảo chất lượng phục vụ người tiêu dùng.

Vụ án Đoàn Văn Vươn đã khép lại nhưng những đóng góp của Hội Nông dân Việt Nam, trong đó có tiếng nói từ cơ quan ngôn luận của Hội (Báo Nông thôn Ngày nay/báo Điện tử Dân Việt), cán bộ hội nông dân các cấp, Trung ương Hội Nông dân Việt Nam trực tiếp vào cuộc, có phát biểu quan trọng tại Hội nghị... đã đem lại hiệu quả thiết thực, làm rõ đúng, sai nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nông dân, góp phần hoàn thiện chính sách quản lý đất đai, góp phần xây dựng Đảng, bộ máy nhà nước và xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, vì dân...

×