Bộ trưởng Y tế: Nghị quyết 72 không đặt mục tiêu "miễn phí tuyệt đối", hướng đến xây dựng hệ thống y tế công bằng

Thưa Bộ trưởng Đào Hồng Lan, Nghị quyết số 72 của Bộ Chính trị về một số giải pháp đột phá trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân vừa được ban hành ngày 9/9 có ý nghĩa như thế nào đối với sự phát triển của ngành Y tế và sức khỏe người dân?

- Sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi con người và của toàn xã hội. Đầu tư cho bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ của nhân dân là đầu tư cho sự phát triển của đất nước. Chính vì vậy, trong suốt thời gian qua, công tác bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ nhân dân luôn nhận được sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước. Các văn kiện, Nghị quyết của Đại hội Đảng qua các thời kỳ, các Nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, Kết luận, Chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành đều có nội dung thể hiện chủ trương, đường lối và mục tiêu ưu tiên trong chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân. Vai trò, vị trí công tác y tế ngày càng được coi trọng trong hệ thống chính sách kinh tế - xã hội.

Trên cơ sở đó, công tác bảo vệ và chăm sóc sức khoẻ nhân dân ở nước ta đã đạt được một số thành tựu quan trọng, Việt Nam được quốc tế đánh giá cao trong việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững của Liên hợp quốc về sức khoẻ; chỉ số bao phủ dịch vụ y tế thiết yếu của Việt Nam cao hơn mức trung bình của các nước trong khu vực; nhiều chỉ số về sức khoẻ người dân vượt trội so với nhiều quốc gia có cùng mức phát triển.

Tuy nhiên, công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ nhân dân còn những hạn chế, bất cập và khó khăn, thách thức. Việc bảo vệ môi trường sống, rèn luyện nâng cao sức khoẻ thường xuyên, bảo đảm an toàn thực phẩm, dinh dưỡng chưa được chú trọng đúng mức.

Y tế dự phòng chưa được đầu tư thoả đáng, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu phòng, chống dịch, bệnh; năng lực sản xuất, cung ứng thuốc, vật tư, thiết bị y tế còn hạn chế, phụ thuộc nguồn nhập khẩu; việc huy động nhân lực còn bị động, nhất là trong tình huống xảy ra dịch lớn.

Y tế cơ sở chưa cung cấp đầy đủ các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ ban đầu, việc khám sàng lọc để phát hiện sớm bệnh tật cho người dân chưa được triển khai rộng rãi, chưa tạo được niềm tin cho người bệnh, dẫn đến tình trạng khám, chữa bệnh vượt cấp, kể cả với những bệnh lý thông thường, gây quá tải ở tuyến trên.

Chất lượng khám, chữa bệnh, khả năng tiếp cận dịch vụ y tế còn chênh lệch giữa các cấp chuyên môn, vùng, miền, địa phương. Công tác chăm sóc sức khoẻ cho người yếu thế chưa được quan tâm đầy đủ. Nhân lực y tế ở một số địa phương, y tế cơ sở chưa đáp ứng yêu cầu cả về số lượng, trình độ, chất lượng; chưa có chế độ đãi ngộ đặc biệt tương xứng. Tiềm năng, thế mạnh của y học cổ truyền chưa được phát huy đầy đủ.

Nghiên cứu khoa học, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số y tế còn chậm. Cơ chế, chính sách, chế độ đãi ngộ chưa đủ mạnh để huy động các nguồn lực cho phát triển y tế. Một số vụ việc vi phạm pháp luật, lạm dụng, trục lợi trong lĩnh vực khám bệnh, chữa bệnh, dược và thực phẩm gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Trước những yêu cầu cấp bách từ thực tiễn, công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khoẻ Nhân dân cần được thay đổi mạnh mẽ cả trong tư duy, nhận thức và hành động. Thời gian qua, Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ và các Lãnh đạo Đảng và nhà nước đã có nhiều chỉ đạo về các giải pháp đột phá, tăng cường công tác chăm sóc bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 72 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tiếp tục thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng đối với sức khỏe của mỗi người dân để hướng đến mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam khoẻ mạnh, mọi người dân đều được chăm sóc sức khoẻ, sống lâu, sống khoẻ, sống lành mạnh, nâng cao thể chất, ý thức bảo vệ sức khoẻ và chủ động phòng ngừa bệnh tật trong toàn xã hội, góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển đất nước giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng trong kỷ nguyên mới.

Như Bộ trưởng đã chia sẻ, đây là Nghị quyết của đổi mới và hành động, vậy bà cho biết những nội dung cốt lõi của Nghị quyết, đặc biệt đâu là các nhiệm vụ, giải pháp mang tính “đột phá” trong công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân?

- Nghị quyết xác định 5 quan điểm, 5 nhóm mục tiêu cụ thể đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, 6 nhóm nhiệm vụ, giải pháp đột phá và trách nhiệm trong tổ chức thực hiện. Nghị quyết được xây dựng theo nguyên tắc không thay thế cho các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng đã ban hành mà chỉ đề cập các vấn đề mới, quan trọng có tầm ảnh hưởng lớn, những “điểm nghẽn”, “nút thắt” chính, tạo đột phá trong bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân để hoàn thành các mục tiêu chiến lược đã đề ra, sát yêu cầu thực tiễn, hiệu quả, khả thi. Trong đó, nghị quyết tập trung vào các quan điểm, mục tiêu cốt lõi, những nhiệm vụ, giải pháp mang tính “đổi mới”, “đột phá” như sau:

Thứ nhất, nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân là mục tiêu, là động lực, là nhiệm vụ chính trị hàng đầu giữ vị trí ưu tiên trong các chiến lược, chính sách phát triển, là vấn đề lớn, bao trùm nhiều lĩnh vực, thuộc trách nhiệm của của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội và mọi người dân. Trên cơ sở đó cần thực hiện đổi mới mạnh mẽ tư duy và hành động cả trong lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Ưu tiên các chỉ tiêu về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe trong các chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chính sách phát triển kinh tế-xã hội.

Đồng thời, Nghị quyết đã khẳng định các yếu tố tác động đến sức khoẻ không chỉ là vấn đề y tế mà bao gồm tổng thể các yếu tố môi trường sống, làm việc, học tập, hành vi, lối sống, chế độ dinh dưỡng hợp lý, bảo đảm an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường, tăng cường thể dục thể thao, trật tự, an toàn giao thông, an toàn vệ sinh lao động, phòng, chống cháy nổ, tai nạn, thương tích, bạo lực gia đình... Trên cơ sở đó, Nghị quyết xác định các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp mang tính tổng thể, đồng bộ, đa chiều cả về sức khỏe, môi trường, kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, truyền thông, giáo dục...

Trên cơ sở đó, cần chuyển mạnh từ tư duy tập trung khám bệnh, chữa bệnh sang bảo vệ, chăm sóc, nâng cao sức khỏe toàn diện cho người dân cả về trí lực, thể lực, tầm vóc, tuổi thọ và số năm sống khỏe mạnh theo tuổi thọ, thực hiện quản lý sức khoẻ toàn diện theo vòng đời; đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục sức khoẻ, đề cao ý thức phòng bệnh, lối sống lành mạnh, xây dựng văn hóa sức khỏe trong nhân dân và xác định rõ người dân thực sự là chủ thể trong chăm sóc sức khỏe, có trách nhiệm nâng cao ý thức tự giác, thói quen, nếp sống lành mạnh, chủ động rèn luyện, bảo vệ và nâng cao sức khỏe, từ đó đẩy mạnh phong trào toàn dân chủ động chăm sóc sức khỏe, hướng đến mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam khỏe mạnh, nâng cao ý thức bảo vệ sức khỏe và chủ động phòng ngừa bệnh tật trong toàn xã hội.

Thứ hai, nhấn mạnh vai trò của y tế dự phòng, y tế cơ sở. Hệ thống y tế dự phòng sẽ được kiện toàn, nâng cao theo hướng hiện đại, đủ năng lực giám sát, cảnh báo sớm, khống chế kịp thời dịch bệnh và chủ động tổ chức triển khai các hoạt động phòng, chống dịch bệnh từ sớm, từ xa, từ cơ sở, sẵn sàng ứng phó với các tình huống khẩn cấp về y tế công cộng.

Nâng cao chất lượng, hiệu quả y tế cơ sở. Tập trung hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trạm y tế cấp xã theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung ứng dịch vụ cơ bản, thiết yếu về phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám bệnh, chữa bệnh và các dịch vụ chăm sóc xã hội.

Củng cố, nâng cao năng lực đồng bộ cho trạm y tế cấp xã về nhân lực, bảo đảm cơ cấu, đủ số lượng bác sĩ theo chức năng, nhiệm vụ; duy trì đội ngũ nhân viên y tế thôn, tổ dân phố, cô đỡ thôn bản, cộng tác viên dân số theo chức năng, nhiệm vụ; bảo đảm cơ sở vật chất, thuốc, thiết bị y tế cơ bản, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo.

Thứ ba, nâng cao y đức, phát triển nhân lực y tế chất lượng, đồng bộ, đáp ứng sự hài lòng của người bệnh và hội nhập quốc tế. Trong đó, thực hiện đổi mới toàn diện phong cách, tinh thần, thái độ phục vụ nhân dân, người bệnh gắn liền với nâng cao năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ y tế, thực hiện tốt mong muốn của Chủ tịch Hồ Chí Minh "Lương y phải như từ mẫu".

Đội ngũ thầy thuốc và nhân viên y tế phải phấn đấu sâu y lý, giỏi y thuật, giàu y đức, tận tụy với nghề nghiệp, xứng đáng với sự tin cậy và tôn vinh của xã hội. Phát triển nhân lực y tế bảo đảm đồng bộ về số lượng, chất lượng, cơ cấu, nhất là nhân lực phục vụ y tế cơ sở, y tế dự phòng, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, biển đảo. Ưu tiên bố trí, huy động nguồn lực, có cơ chế, chính sách vượt trội để phát triển nhân lực y tế. Tập trung đầu tư phát triển một số cơ sở đào tạo lĩnh vực sức khỏe chất lượng cao ngang tầm khu vực.

Thực hiện đào tạo chuyên sâu đặc thù trình độ sau đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân trong lĩnh vực sức khỏe do Bộ Y tế quản lý. Thực hiện chính sách ưu đãi tương xứng với quan điểm nghề y là nghề đặc biệt, phải được đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt. Trên cơ sở đó, Nghị quyết đã đề ra các chính sách đãi ngộ mang tính đột phá về xếp lương, phụ cấp ưu đãi nghề cho cán bộ y tế trực tiếp làm chuyên môn tại y tế dự phòng, trạm y tế cấp xã thuộc một số khu vực, địa bàn ưu tiên.

Thứ tư, đẩy mạnh cải cách tài chính y tế và phát triển hiệu quả, bền vững chính sách bảo hiểm y tế để làm nền tảng hướng đến “miễn viện phí” cho người dân. Nghị quyết xác định nguồn tài chính bảo đảm cho chăm sóc sức khoẻ nhân dân với vai trò chủ đạo của ngân sách nhà nước, kết hợp Quỹ bảo hiểm y tế và huy động nguồn lực xã hội. Ngân sách nhà nước bảo đảm các nhiệm vụ chi đáp ứng các yêu cầu cơ bản, thiết yếu của công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, giữ vai trò chủ đạo trong bảo đảm tài chính, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế cho y tế cơ sở, y tế dự phòng, chăm sóc sức khỏe cho người thuộc đối tượng chính sách xã hội, một số đối tượng đặc thù và ở khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, biển đảo, lĩnh vực tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh và một số đối tượng đặc thù.

Ưu tiên bố trí và bảo đảm mức tăng chi ngân sách nhà nước hằng năm cho chăm sóc sức khỏe nhân dân phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ. Ngân sách nhà nước bảo đảm kinh phí chi thường xuyên và đầu tư cho y tế cơ sở, y tế dự phòng. Có cơ chế tài chính phù hợp để huy động mọi nguồn lực xã hội đầu tư cho lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp y tế công.

Thứ năm, đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số toàn diện trong chăm sóc sức khỏe. Trong đó, ngành y tế được áp dụng các chính sách ưu tiên cao nhất theo Nghị quyết số 57-NQ/TW để thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số y tế toàn diện, hoàn thành việc xây dựng các cơ sở dữ liệu y tế bảo đảm tiêu chuẩn kết nối, chia sẻ và liên thông đồng bộ, vận hành hiệu quả sổ sức khỏe điện tử, bệnh án điện tử, đơn thuốc điện tử; kết nối đồng bộ, quản lý dữ liệu sức khỏe người dân theo vòng đời...;

Hình thành các trung tâm nghiên cứu liên ngành và chuyên sâu trong nghiên cứu khoa học, kết hợp viện-trường, nâng cao năng lực các trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm, kỹ thuật cao, phòng thí nghiệm trọng điểm và các cơ sở nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực y tế, nhất là công nghệ nano, công nghệ gen, y học tái tạo, y học hạt nhân...

Tập trung phát triển công nghiệp dược, thiết bị y tế, bảo đảm tự chủ về vắc-xin, thuốc, thiết bị y tế. Đa dạng hóa nguồn cung nguyên liệu, thiết bị, tận dụng các nguyên liệu, tài nguyên trong nước, nâng cao năng lực, đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao công nghệ sản xuất các loại thuốc, sinh phẩm, nguyên liệu làm thuốc, thiết bị y tế và vắc-xin. Hình thành khu công nghiệp dược phẩm vào năm 2030.

Ưu tiên cao nhất cho lĩnh vực y tế trong sử dụng Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia, tập trung cho nghiên cứu, sản xuất thuốc mới, thuốc ứng dụng công nghệ cao, thuốc dược liệu tiêu chuẩn hóa, dạng bào chế hiện đại, vắc-xin, sinh phẩm phòng và điều trị bệnh. Nghiên cứu xây dựng các trung tâm sản xuất vắc-xin công nghệ mới, góp phần phòng ngừa các bệnh nhiệt đới, bệnh mới nổi và tái nổi.

Thứ sáu, đột phá về phát triển y tế tư nhân, huy động và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho phát triển y tế: Thực hiện đồng bộ, hiệu quả các giải pháp tại Nghị quyết số 68 của Bộ Chính trị, thúc đẩy mạnh mẽ sự tham gia của khu vực kinh tế tư nhân, huy động các nguồn lực xã hội trong công tác chăm sóc sức khỏe Nhân dân.

Khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động đầu tư của tư nhân, hợp tác công tư trong lĩnh vực y tế theo quy định của pháp luật. Đồng thời xác định các giải pháp tháo gỡ khó khăn, ưu đãi cho y tế tư nhân về thuế, đất đai.., thúc đẩy y tế tư nhân phát triển, giảm tải cho khu vực công và thúc đẩy đầu tư công nghệ y tế chất lượng cao.

Một trong những điểm nhấn quan trọng của Nghị quyết số 72 là chuyển trọng tâm từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh”, lấy y tế dự phòng và y tế cơ sở làm nền tảng và người dân sẽ được tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng, quản lý sức khỏe toàn diện ngay tại Trạm y tế cấp xã. Vậy làm thế nào để y tế dự phòng, y tế cơ sở có thể đảm đương được trọng trách này này, thưa Bộ trưởng?

- Để hiện thực hóa chủ trương này, Bộ Y tế tập trung triển khai một số nhóm giải pháp đột phá. Chất lượng dịch vụ và hiệu quả hoạt động của hệ thống y tế phụ thuộc vào 3 yếu tố quan trọng là nhân lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị và cơ chế tài chính.

Về nhân lực, y tế cơ sở, y tế dự phòng sẽ ưu tiên bố trí, huy động nguồn lực, có cơ chế, chính sách vượt trội để phát triển nhân lực bảo đảm đồng bộ về số lượng, chất lượng, cơ cấu, nhất là nhân lực ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, biển đảo. Trạm y tế cấp xã sẽ được củng cố, bảo đảm cơ cấu nhân lực, đủ số lượng bác sĩ theo chức năng, nhiệm vụ; duy trì đội ngũ nhân viên y tế thôn, tổ dân phố, cô đỡ thôn bản, cộng tác viên dân số theo chức năng, nhiệm vụ.

Trong giai đoạn 2025-2030, mỗi năm các địa phương luân phiên, luân chuyển, điều động ít nhất 1.000 bác sĩ về làm việc có thời hạn tại trạm y tế cấp xã; bổ sung bác sĩ cơ hữu tại trạm y tế cấp xã, đến năm 2027 có ít nhất từ 4-5 bác sĩ, đến năm 2030 có đủ bác sĩ theo chức năng, nhiệm vụ.

Công tác đào tạo sẽ được đặc biệt quan tâm, Bộ Y tế sẽ triển khai quyết liệt, hiệu quả Đề án đào tạo, bồi dưỡng bác sĩ tạo nguồn cho trạm y tế cấp xã, đặc biệt cho các xã vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo. Tập trung đầu tư phát triển một số cơ sở đào tạo lĩnh vực sức khỏe chất lượng cao ngang tầm khu vực. Thực hiện đào tạo chuyên sâu đặc thù trình độ sau đại học thuộc hệ thống giáo dục quốc dân trong lĩnh vực sức khỏe do Bộ Y tế quản lý.

Về cơ sở vật chất, thuốc, thiết bị y tế cơ bản sẽ được bảo đảm cung ứng đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ, nhất là ở vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo. 100% trạm y tế cấp xã được đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị y tế cơ bản theo chức năng, nhiệm vụ.

Bộ Y tế tham mưu, xây dựng và hoàn thiện cơ chế, chính sách nhằm bảo đảm nguồn cung vắc xin duy trì sự ổn định, an toàn, kịp thời; đồng thời chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan thúc đẩy đầu tư, khuyến khích và hỗ trợ doanh nghiệp trong nước nghiên cứu, sản xuất vắc xin, từng bước làm chủ công nghệ, đáp ứng đầy đủ nhu cầu của Chương trình Tiêm chủng mở rộng và sẵn sàng ứng phó với các dịch bệnh mới nổi.

Về cơ chế hoạt động, cơ chế tài chính, chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của trạm y tế cấp xã được tổ chức theo mô hình đơn vị sự nghiệp công lập, bảo đảm cung ứng dịch vụ cơ bản, thiết yếu về phòng bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu, khám bệnh, chữa bệnh và các dịch vụ chăm sóc xã hội. Ngân sách nhà nước bảo đảm kinh phí chi thường xuyên và đầu tư cho y tế cơ sở, y tế dự phòng. Có cơ chế tài chính phù hợp để huy động mọi nguồn lực xã hội đầu tư cho lĩnh vực dịch vụ sự nghiệp y tế công.

Có thể nói, tất cả những giải pháp này đều nhằm hiện thực hóa tinh thần “đổi mới, sáng tạo, tăng tốc, bứt phá” mà Nghị quyết đã đặt ra, để mỗi người dân Việt Nam được chăm sóc, bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện, từ dự phòng đến điều trị. Trạm y tế xã sẽ có điều kiện để nâng cao năng lực chuyên môn và chất lượng cung ứng dịch vụ, thu hút và tạo niềm tin đối với người dân.

Nhân lực y tế, y đức và chính sách đãi ngộ đặc biệt cho đội ngũ thầy thuốc là nội dung được Nghị quyết số 72 nhấn mạnh. Bộ trưởng có thể cho biết những giải pháp cụ thể để vừa thu hút, vừa giữ chân và phát huy năng lực của đội ngũ cán bộ y tế trong giai đoạn tới?

- Đội ngũ cán bộ y tế luôn là trung tâm của hệ thống chăm sóc sức khỏe. Nói đến ngành y là nói đến những con người tận tâm, giỏi nghề và giàu y đức. Đảng, Nhà nước và Chính phủ đều đã nhiều lần khẳng định đầu tư cho y tế là đầu tư cho phát triển. Vì vậy Nghị quyết số 72-NQ/TW đã có nhiều giải pháp mang tính chất “đột phá” trong phát triển nhân lực, y đức và đặc biệt là chính sách đãi ngộ cho nhân viên y tế.

Trong thời gian tới, Bộ Y tế sẽ tập trung vào ba nhóm giải pháp lớn.

Thứ nhất, về đào tạo và phát triển nhân lực, sẽ tập trung đầu tư phát triển một số cơ sở đào tạo sức khỏe chất lượng cao ngang tầm khu vực, đồng thời mở rộng chính sách hỗ trợ học phí, học bổng cho sinh viên y khoa, nhất là những người cam kết phục vụ ở tuyến cơ sở, vùng khó khăn, biên giới, hải đảo. Quan điểm là phát triển nhân lực y tế bảo đảm đồng bộ về số lượng, chất lượng, cơ cấu, nhất là nhân lực phục vụ y tế cơ sở, y tế dự phòng, vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, biên giới, biển đảo.

Thứ hai, về chính sách đãi ngộ, để có được đội ngũ nhân lực như trên, việc tạo chính sách thu hút để cán bộ y tế yên tâm gắn bó lâu lâu, toàn tâm toàn ý với công việc là hết sức quan trọng, vì vậy cần có chính sách đãi ngộ, hỗ trợ đủ mạnh, thiết thực cho đội ngũ làm công tác dự phòng và y tế cơ sở. Do đó, Nghị quyết đã xác định các chính sách ưu đãi tương xứng với quan điểm nghề y là nghề đặc biệt, phải được đào tạo, sử dụng và đãi ngộ đặc biệt.

Bác sĩ, bác sĩ y học dự phòng, dược sĩ được xếp lương từ bậc 2 của chức danh nghề nghiệp được tuyển dụng. Thực hiện chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho đội ngũ nhân viên y tế trực tiếp làm chuyên môn tại trạm y tế cấp xã, cơ sở y tế dự phòng; nâng mức phụ cấp ưu đãi nghề lên mức tối thiểu 70% cho người thường xuyên và trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế cấp xã, cơ sở y tế dự phòng; 100% cho người thường xuyên và trực tiếp làm chuyên môn y tế tại trạm y tế cấp xã, cơ sở y tế dự phòng ở khu vực vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, vùng có điều kiện kinh tế-xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, biên giới, biển đảo, lĩnh vực tâm thần, pháp y, pháp y tâm thần, hồi sức cấp cứu, giải phẫu bệnh và một số đối tượng đặc thù khác phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế, xã hội. Đây thực sự là cú hích, tạo động lực cho nhân viên y tế tuyến đầu.

Bộ Y tế sẽ phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành để thể chế hoá các giải pháp này nhằm sớm được triển khai thực hiện. Các chính sách ưu đãi vượt trội trong đào tạo và sử dụng cũng sẽ giúp thu hút mạnh mẽ và nâng cao chất lượng nhân lực y tế ở cơ sở, tạo điều kiện để đội ngũ cán bộ y tế yên tâm công tác, phục vụ Nhân dân.

Thứ ba, về môi trường hành nghề và y đức, cần tiếp tục rà soát, hoàn thiện các quy định về tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp của cán bộ y tế; đổi mới và tăng cường giáo dục y đức, kiến thức pháp luật trong đào tạo khối ngành sức khỏe; thường xuyên bồi dưỡng, nâng cao ý thức tự học tập, rèn luyện, trau dồi y đức, quy tắc ứng xử, kỹ năng giao tiếp, tư vấn người bệnh.

Cải thiện môi trường làm việc, bảo đảm an toàn, giảm áp lực cho nhân viên y tế; đổi mới cách thức quản lý cung ứng dịch vụ y tế theo chất lượng đầu ra, đáp ứng sự hài lòng của cả người bệnh và nhân viên y tế. Tuyên truyền, phát động phong trào thi đua sâu rộng, xây dựng, biểu dương, khen thưởng và nhân rộng các điển hình tiên tiến về y đức; nâng cao tinh thần trách nhiệm, kỷ luật lao động, kiên quyết chấn chỉnh và khắc phục những biểu hiện tiêu cực tại các cơ sở y tế, xử lý nghiêm khắc, kịp thời các hành vi xâm hại nhân viên y tế.

Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với các cơ quan chức năng để phòng chống bạo hành y tế. Từ đó xây dựng môi trường làm việc an toàn, nhân văn, nơi cán bộ y tế được bảo vệ và tôn trọng. Đây không chỉ là động viên tinh thần, mà còn góp phần lan tỏa niềm tin trong xã hội đối với thầy thuốc.

Chính sách “miễn viện phí” là một nội dung mang tính chất đột phá của Nghị quyết đang được người dân rất quan tâm. Bộ trưởng có thể cho biết người dân sẽ được hưởng những quyền lợi gì và chính sách này sẽ được triển khai như thế nào để bảo đảm công bằng, hiệu quả?

-  Miễn viện phí ở mức cơ bản cho toàn dân thông qua bảo hiểm y tế vào năm 2030 là chủ trương hết sức nhân văn, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta, có ý nghĩa an sinh xã hội sâu sắc, hợp lòng dân, giúp phát hiện sớm bệnh tật, giảm chi phí y tế, thể hiện rõ quan điểm người dân là chủ thể trung tâm, được ưu tiên cao nhất trong xây dựng, thực hiện các chính sách tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe.

Bộ Y tế đang khẩn trương xây dựng Đề án triển khai. Chính sách này vẫn phải dựa trên nền tảng trụ cột là bảo hiểm y tế, đồng thời thực hiện có lộ trình. Nhà nước và quỹ sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân - trước hết là đối với đối tượng chính sách xã hội, người yếu thế, người có thu nhập thấp và một số đối tượng cần ưu tiên khác.

Phần dịch vụ y tế theo yêu cầu, vượt mức cơ bản thì người bệnh vẫn phải chi trả một phần để nâng cao ý thức sử dụng dịch vụ hợp lý, tiết kiệm chi phí. Chính sách miễn viện phí vì thế phải gắn chặt với bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân, mọi người đều tham gia bảo hiểm y tế để chia sẻ rủi ro, người có điều kiện lo cho người nghèo, người khoẻ đỡ người yếu; cùng với hỗ trợ của ngân sách nhà nước để người bệnh không phải trả thêm chi phí khi không may mắc bệnh.

Về phạm vi quyền lợi, người dân được người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần và lập sổ sức khỏe điện tử, quản lý bệnh tật theo vòng đời, từ bào thai đến khi già, việc này được triển khai ngay từ năm 2026. Đến năm 2030, người dân được miễn các chi phí khám bệnh, chữa bệnh ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình.

Theo đó, từ năm 2026, từng bước thực hiện tăng tỷ lệ, mức thanh toán, chi cho phòng bệnh, chẩn đoán, điều trị sớm một số bệnh và đối tượng ưu tiên theo lộ trình từ Quỹ Bảo hiểm y tế để giảm gánh nặng tài chính cho người bệnh, phù hợp với việc tăng mức đóng bảo hiểm y tế theo quy định của pháp luật từ năm 2027. Ngân sách nhà nước và Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả cho một số dịch vụ phòng bệnh, quản lý bệnh mạn tính, khám sức khỏe định kỳ và khám sàng lọc theo yêu cầu chuyên môn tại cấp khám bệnh, chữa bệnh ban đầu, cơ bản theo lộ trình phù hợp nhằm ngăn ngừa bệnh tật, giảm tỷ lệ mắc và tử vong, tiết kiệm chi phí điều trị giai đoạn muộn, người dân.

Mục tiêu cuối cùng là bảo đảm mọi người dân - không phân biệt vùng miền, giàu nghèo - được tiếp cận các dịch vụ y tế thiết yếu, cơ bản mà không phải lo lắng về tài chính. Nghị quyết không đặt mục tiêu “miễn phí tuyệt đối”, mà hướng đến giảm tối đa chi phí đồng chi trả của người dân, tăng độ bao phủ BHYT, giảm tử vong do phát hiện bệnh muộn và xây dựng hệ thống y tế công bằng, bình đẳng, hiệu quả, bền vững và không ai bị bỏ lại phía sau.

Xin Bộ trưởng cho biết, ngành Y tế sẽ tiếp cận, triển khai như thế nào để những mục tiêu của Nghị quyết số 72 trở thành hiện thực trong đời sống nhân dân?

- Với tinh thần đổi mới mạnh mẽ cả về tư duy và hành động trong tất cả các khâu lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện, toàn ngành y tế sẽ triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp để nhanh chóng đưa Nghị quyết đi vào cuộc sống, để người dân sớm được hưởng thụ các chính sách an sinh xã hội.

Trước hết, toàn ngành y tế sẽ quán triệt, nhận thức đầy đủ về vai trò đặc biệt quan trọng của công tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân; đổi mới mạnh mẽ tư duy quản trị ngành y tế, tạo môi trường quản trị minh bạch và trách nhiệm giải trình gắn với cải cách thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền triệt để.

Thứ hai, tập trung hoàn thiện thể chế, trọng tâm là xây dựng và trình Quốc hội ban hành Nghị quyết ngay trong kỳ họp tháng 10 tới để thể chế hoá một số chủ trương, chính sách của Nghị quyết số 72-NQ/TW, trong giai đoạn từ 2025-2030, tập trung hoàn thiện, trình ban hành các Luật: Phòng bệnh; Dân số; An toàn thực phẩm (sửa đổi); Thiết bị y tế; sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá; đồng thời nghiên cứu, đề xuất xây dựng Luật Y, Dược cổ truyền; trình Chính phú các Nghị định để quy định chế độ, chính sách về đào tạo chuyên sâu đặc thù nhóm ngành sức khỏe, phụ cấp ưu đãi nghề cho cán bộ y tế; ban hành các Thông tư hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức, nhân lực của Trạm y tế cấp xã, trung tâm y tế khu vực...

Thứ ba, trình Chính phủ ban hành Chương trình hành động triển khai thực hiện Nghị quyết số 72-NQ/TW làm cơ sở để các bộ, ngành, địa phương triển khai thực hiện Nghị quyết bảo đảm đồng bộ, kịp thời, hiệu quả.

Thứ tư, ban hành Chương trình hành động của Bộ Y tế để triển khai thực hiện Nghị quyết số 72-NQ/TW trong đó tập trung triển khai toàn diện các đề án quan trọng như: Xây dựng và triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu Quốc gia về chăm sóc sức khoẻ, dân số và phát triển giai đoạn 2026 - 2035, Đề án phát triển hệ thống cấp cứu ngoại viện giai đoạn 2026 - 2030, Đề án phát triển du lịch y tế giai đoạn 2026 - 2030...

Thứ năm, thúc đẩy mạnh mẽ chuyển đổi số toàn diện, triển khai vận hành bệnh án điện tử, sổ sức khỏe điện tử, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về y tế bảo đảm tiêu chuẩn kết nối, chia sẻ và liên thông đồng bộ với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bảo hiểm y tế để liên thông dữ liệu, tiết kiệm chi phí y tế và phục vụ quản lý dữ liệu sức khỏe người dân theo vòng đời.

Thứ sáu, tăng cường công tác truyền thông sâu rộng để toàn xã hội và người dân năm vững các chủ trương, chính sách, vận động Nhân dân chung tay cùng ngành y tế triển khai có hiệu quả Nghị quyết, nâng cao ý thức trong việc tự bảo vệ sức khỏe.

Chúng tôi cũng ý thức rằng, không thể chỉ Bộ Y tế làm được, mà phải có sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị, các bộ, ngành, địa phương và cả người dân. Vì vậy, Bộ Y tế sẽ chủ động phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, như bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Tài chính và Uỷ ban nhân dân các tỉnh thành phố để cùng triển khai các giải pháp đồng bộ, hiệu quả, kịp thời, tránh tình trạng “chính sách tốt nhưng triển khai yếu”.

Thời gian qua, ngành Y tế đã rất tích cực trong công tác tham mưu, xây dựng, ban hành chính sách pháp luật về y tế để hoàn thiện hành lang pháp lý tạo điều kiện cho ngành hoạt động nhiệm vụ được giao cũng như cho công tác chăm sóc sức khoẻ nhân dân ngày càng tốt hơn.

Ngành Y tế cũng rất tích cực, quyết liệt, trách nhiệm triển khai các chủ trương, chính sách, lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước trong công tác y tế. Với Nghị quyết số 72, ngành Y tế cam kết sẽ triển khai quyết liệt, đồng bộ và minh bạch các giải pháp để nhanh chóng đưa Nghị quyết vào cuộc sống, để mỗi người dân thực sự cảm nhận được sự thay đổi tích cực trong từng dịch vụ y tế, từng chính sách chăm sóc sức khỏe.

Chúng tôi tin rằng, với sự quyết tâm chung, những mục tiêu như nâng tuổi thọ, giảm gánh nặng chi phí y tế, mở rộng BHYT toàn dân… sẽ không chỉ là những con số trên nghị quyết, mà sẽ dần hiện hữu trong cuộc sống hàng ngày, để người dân được sống lâu hơn, khỏe mạnh hơn và hạnh phúc hơn.

Xin trân trọng cảm ơn những chia sẻ của Bộ trưởng!

×