Bùi Chát lần đầu triển lãm tranh trên giấy dó

Gieo dó ngồi ngó là triển lãm cá nhân lần thứ 9 của Bùi Chát, diễn ra từ 26/11- 3/12/2024 tại Maii Artspace, TP.HCM.

Chưa từng học bất cứ một trường hoặc khóa học nghệ thuật chính quy nào, sau nhiều lần phải bỏ dở con đường hội họa, Bùi Chát cầm cọ lại một cách chuyên tâm vào năm 2019, hiện anh đang chủ trương một lối hội họa riêng có tên gọi là hội họa tình huống.

Gieo dó ngồi ngó gồm 23 bức tranh mực tàu màu nước trên giấy dó được anh sáng tác chủ yếu trong năm 2022, và vài bức trong năm 2024.

Tác giả đã ứng dụng một kỹ thuật riêng biệt, cộng với bút pháp linh hoạt, lúc mềm mại uyển chuyển, lúc mạnh mẽ dứt khoát, đã tạo ra những bức tranh màu nước có hiệu ứng như sáp dầu.

Tuy vẫn sử dụng phong cách nghệ thuật đặc trưng của mình, nhưng trong loạt tranh Gieo dó này, hội họa tình huống của Bùi Chát đã được biến ảo phù hợp trên chất liệu mới là giấy dó, tạo nên một bề mặt lạ, vừa theo hướng thể nghiệm đương đại, vừa gợi nhớ hội họa truyền thống phương Đông.

Chia sẻ thêm về thông điệp của cuộc triển lãm, Bùi Chát cho biết: "Gieo dó là một kiểu gieo nghệ thuật, gieo tinh thần của tác giả vào chất liệu mới là giấy dó. Tác giả tự ý thức đây chỉ là bước khởi đầu trong một địa hạt mới, nói cách khác là khởi đầu cho một hành trình mới của nghệ thuật". 

Và vẫn trên tinh thần thể nghiệm là chính, Bùi Chát nghĩ rằng khi đã chọn nghệ thuật là con đường thì phải luôn luôn bước đi, luôn luôn thể nghiệm.

9 cuộc triển lãm với gần 300 bức tranh, chưa bao giờ thấy Bùi Chát đặt tên cho các bức tranh một cách rõ ràng, cụ thể. Phần lớn các tên tranh đều là Không đề và được đánh số theo thứ tự, hoặc tên tranh được đặt theo tên triển lãm và được đánh số. 

Bùi Chát cho biết, vì không muốn áp đặt hay định hướng cách hiểu nghệ thuật cho công chúng nên anh không muốn đặt tên cho tác phẩm, ngoài ra với Bùi Chát thì một cái tên cụ thể nào đó sẽ không bao giờ diễn đạt được diễn biến thực sự của các tình huống.

Họa sĩ Phan Trọng Văn - người phụ trách chuyên môn của Maii Artspace nhận xét: "Loạt tranh màu nước mà Bùi Chát vẽ trên giấy dó ở triển lãm lần này mang đến một trải nghiệm nghệ thuật độc đáo và sáng tạo. Việc sử dụng kỹ thuật vẽ khô với những nét thiếu, đứt gãy… không những tạo ra sự thú vị trong từng bức tranh mà còn gợi nhớ đến nghệ thuật thư pháp truyền thống. 

Những nét vẽ này không chỉ tượng hình những con chữ, những bài thơ haiku trừu tượng, mà còn là cảm xúc tuôn trào như không tiết chế được của một người nghệ sĩ vừa là nhà thơ đương đại, vừa là họa sĩ, thể hiện qua từng đường nét".

Thể nghiệm này không chỉ là một cách để khám phá kỹ thuật mà còn là một hành trình tìm kiếm bản sắc cá nhân trong nghệ thuật. Bùi Chát đang mở ra một con đường mới, nơi mà những quy tắc truyền thống có thể được phá vỡ để tạo ra những tác phẩm mang tính sáng tạo và cá tính riêng. Điều này cho thấy sự nhạy bén trong việc kết hợp các yếu tố nghệ thuật khác nhau.

Còn nhà nghiên cứu Hà Vũ Trọng thì cho rằng với Gieo dó ngồi ngó - lần này Bùi Chát trở lại như một định kỳ thường xuyên trong hành trình thực hành nghệ thuật không ngừng nghỉ của anh.

Gieo dó ngồi ngó được thể hiện bằng phong thái đầy những cử chỉ mang tính nhịp điệu, có cấu hình đậm đặc đường nét như nghệ thuật thư pháp, làm ta nhớ tới tranh của Mark Tobey. 

Bằng một năng lượng tự phát hay một nguyên tắc mà trong nghệ thuật thư họa gọi là "khí vận sinh động", có thể xem đây là một loại thư pháp trừu tượng chủ yếu với những nét mực, màu khô cùng nước trên bề mặt và đặc tính thẩm thấu của giấy, tất cả hòa quyện vào từng cử chỉ mang nhịp điệu, như hiệu ứng của cảm giác kèm (synaesthesia) mà Kandinsky nêu ra, và ta có thể thấy màu sắc đồng thời cùng với âm thanh tương ứng. 

"Gieo dó cũng là nơi trí tưởng tượng gặp gỡ trên bề mặt tấm giấy dó đơn sơ, nhưng cũng là không gian biểu tượng cho thế giới bên trong, và cái không gian bên trong này gần với không gian vô hạn của vũ trụ mà người nghệ sĩ tự tạo ra cho chính mình", nhà nghiên cứu Hà Vũ Trọng nhấn mạnh.