giải ngân vốn đầu tư công thành vấn đề trầm kha: Đừng để trái bóng trách nhiệm đá qua đá lại

Tại phiên thảo luận kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội, dự toán ngân sách nhà nước và phương án phân bổ ngân sách Trung ương năm 2021, ngày 3/11, đại biểu Nguyễn Tuấn Anh, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Phước dành thời gian nhấn mạnh đến việc giải ngân vốn đầu tư công.

Chậm giải ngân vốn đầu tư công trở thành vấn đề trầm kha

Theo đại biểu Tuấn Anh, Thủ tướng Chính phủ đã có sự chỉ đạo quyết liệt để tăng tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công, nhằm đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các công trình, dự án được đầu tư từ nguồn vốn này để phục vụ tốt cho đời sống nhân dân và thúc đẩy sự phát triển của đất nước. 

Tuy nhiên, năm nào cũng vậy, chậm giải ngân vốn đầu tư công trở thành "vấn đề trầm kha", cứ đến quý III hàng năm là vấn đề này tiếp tục được nêu ra và trở thành câu chuyện "biết rồi, khổ lắm, nói mãi".

"Ở đây tôi muốn đề cập tại sao biết rồi mà năm nào cũng cứ chậm, năm nào Thủ tướng cũng phải thân chinh chỉ đạo, trong khi đây là nhiệm vụ thường niên của các bộ, ngành và địa phương.

Đến thời điểm này đã có ai phải chịu trách nhiệm về vấn đề này hay chủ yếu chỉ ra hầu hết các nguyên nhân khách quan, còn sự chủ quan thì rất ít. Như Chủ tịch Quốc hội đã từng nói "sợi dây dài nhất là sợi dây kinh nghiệm, rút hoài không hết, ai cũng rút, năm nào cũng rút, kỳ họp nào cũng rút, mà kinh nghiệm vẫn còn"", ông Tuấn Anh nói.

Vị đại biểu đoàn Bình Phước cho hay, nguyên nhân chính của tình trạng này được nhiều báo cáo của Chính phủ, bộ, ngành và các địa phương cho rằng do tác động của Covid-19, nhất là đối với nguồn vốn từ vốn vay đầu tư nước ngoài và tình hình bão lũ đang diễn biến xấu ở các tỉnh miền Trung.

Tuy nhiên, từ thực tế các địa phương cho thấy nhiều nguyên nhân chủ quan khác cần được thẳng thắn thừa nhận trong thời gian tới. 

"Theo tôi nguyên nhân chủ yếu chính là công tác lập kế hoạch, nhiều bộ ngành, địa phương lập kế hoạch dành cho bằng được nguồn vốn về cho mình mà không căn cứ vào tình hình thực tế rất khó, chậm, không giải ngân được", ông Tuấn Anh nhấn mạnh.

Dẫn chứng cụ thể, đại biểu đoàn Bình Phường lấy ví dụ điển hình như Dự án đường vành đai 1 đoạn từ Hoàng Cầu đến Voi Phục, UBND TP.Hà Nội đã phê duyệt dự án đầu tư tháng 10/2018 dự kiến hoàn thành trong giai đoạn 2018 - 2020 nhưng hiện tại việc đo, vẽ, kiểm đếm đất và tài sản trên đất của các hộ dân trong diện giải phóng mặt bằng vẫn chưa hoàn thành.

Ngay cả 2 hạng mục cần làm trước là cầu vượt nút giao Nguyễn Chí Thanh - Đê La Thành và cầu vượt nút giao Giảng Võ - Đê La Thành cũng chưa có mặt bằng để khởi công.

Đáng lo ngại nhất là việc giải ngân các dự án sử dụng vốn ODA như dự án tuyến đường sắt đô thị mà đại biểu Nguyễn Phi Thường đoàn Hà Nội đã nêu. Đường sắt đô thị thí điểm TP.Hà Nội số 3 đoạn Nhổn - ga Hà Nội mới giải ngân được gần 43% số vốn năm 2020. 

Tại dự án tuyến đường sắt số 2 đoạn Nam Thăng Long - Trần Hưng Đạo đã được cấp nhưng không thể giải ngân kịp trong năm nay do thủ tục điều chỉnh tổng đầu tư dự án chưa thực hiện xong và quy hoạch ga ngầm C9 khu vực hồ Hoàn Kiếm chưa hoàn tất nên không thi công được các gói thầu xây lắp.

"Qua tìm hiểu thực tế, nhiều chủ đầu tư cho rằng, khâu chuẩn bị đầu tư, thẩm định đầu tư, phê duyệt đầu tư, lựa chọn nhà thầu hiện nay rất khó khăn, không loại trừ sự nhũng nhiễu, tiêu cực. Nhiều dự án kéo dài khâu này đến vài tháng, một dự án đầu tư công khi giai đoạn chuẩn bị đầu tư đến thực hiện triển khai và hoàn thành phải trên 10 bước, mỗi bước mất rất nhiều thời gian và tốn kém, có cả những chi phí không chính thức.

Để đẩy nhanh các thủ tục đầu tư, một số chủ đầu tư phải khoán cho doanh nghiệp thi công các công trình đứng ra lo liệu. Cũng vì cố gắng dành cho bằng được nguồn vốn, nhất là vốn ODA nên trong quá trình triển khai không đáp ứng được tiêu chuẩn của nhà tài trợ nên không triển khai ra thực tế được. Một số dự án cố triển khai trong khi thủ tục chưa hoàn chỉnh sát với thực tế nên khi hoàn thành không thể quyết toán được, tất nhiên không thể bàn giao, nghiệm thu công trình", ông Tuấn Anh nói và nhấn mạnh, Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông là "minh chứng hiện hữu".

Đừng để trái bóng trách nhiệm đá qua đá lại

Từ thực tế nói trên, ông Tuấn Anh đã đề xuất 4 giải pháp để thúc đẩy việc giải ngân vốn đầu tư công.

Thứ nhất, đề nghị Chính phủ có giải pháp hữu hiệu hơn lựa chọn, phân bổ vốn đầu tư công, tránh cào bằng chủ nghĩa bình quân theo từng bộ, ngành, địa phương. Thứ hai, kiên thu hồi, chuyển vốn các dự án chậm triển khai, xử lý nghiêm người đứng đầu khi tỷ lệ giải ngân chậm do yếu tố chủ quan.

Tiếp theo cần tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, có cơ chế kiểm tra giám sát đối với các cán bộ thực thi công vụ và xử lý nghiêm minh khi phát hiện nhũng nhiễu, tiêu cực.

Cuối cùng, ông Tuấn Anh đề nghị các bộ ngành cần có sự chỉ đạo sát sao chặt chẽ, nhằm giải quyết những vướng mắc thuộc thẩm quyền của bộ ngành mình để phân định trách nhiệm trong quá trình triển khai.

"Đừng để trái bóng trách nhiệm đá qua đá lại và việc chậm giải ngân vốn đầu tư công tiếp tục kéo dài với điệp khúc "biết rồi, khổ lắm, nói mãi"", ông Tuấn Anh nhấn mạnh.