Cuộc chiến rác thải nhựa ở làng ven biển miền Trung: Khi biển xanh trở lại (Bài cuối)

Với những thành quả bước đầu, nhóm dự án thực hiện giảm rác thải nhựa ở xã Phú Trạch (Quảng Trị) mong muốn chia sẻ một số bài học kinh nghiệm, viết tiếp ước mơ đưa Phú Trạch phát triển bền vững ngày càng xanh, sạch, đẹp trước diễn biến ngày càng phức tạp và khó lường của biến đổi khí hậu.

Cùng với áp dụng nghiên cứu thực nghiệm vào sản xuất, nhóm dự án phối hợp với nhà trường làm tốt công tác tuyên truyền, vận động các em học sinh về việc không đốt rơm, rạ để hạn chế ô nhiễm môi trường; tận dụng tài nguyên rơm, rạ cải tiến sân phơi muối, thời gian đốt rơm, rạ thường rơi vào mùa hè là thời điểm bận rộn (thời điểm ngư dân vừa làm muối, đánh bắt, chế biến thủy hải sản, thu hoạch lúa, thu hoạch cây rừng ở địa phương) nên phụ huynh thường giao cho các em vì vậy công tác tuyên truyền không đốt rơm, rạ được nhóm dự án “nhắm” vào đối tượng học sinh.

Ngày hội truyền thông “Nâng cao nhận thức về rơm, rạ” được tổ chức trong nhà trường với nhiều hình thức phong phú như múa hát, văn nghệ sân khấu hóa đã được các em học sinh trong câu lạc bộ truyền thông Trường THCS Quảng Phú thể hiện sinh động với nội dung nêu lên vai trò của rơm, rạ trong phát triển nghề làm muối truyền thống của diêm dân; tác hại của việc đốt rơm, rạ cũng như có nguồn muối sạch thì yếu tố đầu tiên nước biển phải sạch. Muốn làm được vậy thì tất cả mọi người phải chung tay bảo vệ môi trường biển để duy trì, bảo tồn và phát triển nghề làm muối truyền thống.

Sau các buổi tuyên truyền, nhà trường, hợp tác xã muối phối hợp hướng dẫn các em học sinh, phụ huynh cải tiến bề mặt sân bê tông giúp bà con diêm dân tăng năng suất muối từ 20 - 30% so với phương pháp sản xuất truyền thống. Hoạt động tập huấn được 322 chị em phụ nữ và 319 em học sinh ở vùng sản xuất muối ven biển tích cực hưởng ứng tham gia.

Để triển khai các hoạt động trên, nhóm dự án đã có sự phối hợp chặt chẽ và luôn nhận được sự quan tâm, ủng hộ tạo điều kiện từ phía nhà trường, hợp tác xã muối, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên xã Phú Trạch trong công tác tuyên truyền, vận động, tập huấn, hướng dẫn cho bà con nhân dân và các em học sinh miền biển.

Với phương pháp truyền thông đơn giản, hiệu quả, nội dung tập huấn gắn liền với đời sống thực tiễn, phù hợp với đặc điểm văn hóa, trình độ nhận thức, phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội ở địa phương ven biển, các sáng kiến trên đã đạt được kết quả nhất định như có 853 người, trong đó có 745 em học sinh Trường THCS Quảng Phú; 40 cán bộ giáo viên, nhân viên nhà trường, 57 phụ huynh, 5 hộ gia đình kinh doanh đồ ăn trước khu vực cổng trường, 4 hộ gia đình chuyên trồng chuối, trồng cau của xã được nâng cao hiểu biết về tác hại của rác thải nhựa đối với sức khỏe, môi trường, đồng thời biết làm các sản phẩm đĩa, hộp đựng đồ ăn từ lá chuối, lá bàng, mo cau.

Có 322 chị em phụ nữ biết đến phương pháp cải tiến bề mặt sân bê tông và ứng dụng vào trong sản xuất muối ở gia đình từ rơm, rạ và có ý thức, trách nhiệm hơn trong công tác bảo vệ môi trường biển.

Bước đầu có 487/745 (66,7%) học sinh tích cực tham gia các hoạt động xanh hạn chế sử dụng nhựa, các em tự mang bình nước cá nhân, không sử dụng hộp xốp để đựng đồ ăn sáng; diện tích trồng chuối ở địa phương tăng từ 3ha lên 6ha để đáp ứng nguồn nguyên liệu; lá bàng có sẵn ở địa phương cũng mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho nhiều hộ gia đình, bước đầu đã thu gom được 600kg nhựa từ chai, lon nước giải khát; mua được 5 thùng đựng rác để phân loại rác thải tại nguồn trong nhà trường.

Qua các hoạt động nhóm đã phối hợp với Đoàn Thanh niên xã tổ chức 6 đợt thu gom rác thải nhựa, làm sạch 6km bờ biển xã Phú Trạch, tỉnh Quảng Trị, thu hút sự tham gia của 210 đoàn viên thanh niên trong xã, hoạt động được tổ chức thường xuyên, thu hút và thúc đẩy người trẻ chung tay giảm thiểu ô nhiễm nhựa, bảo vệ môi trường biển.

“Từ khi trình bày ý tưởng thành lập Câu lạc bộ vì môi trường đến xây dựng kế hoạch truyền thông, tổ chức các sự kiện, đặc biệt là khi triển khai áp dụng sáng kiến giảm nhựa, tiêu dùng xanh, tận dụng rơm, rạ cải thiện sân phơi muối, chúng tôi luôn động viên khích lệ cũng như tạo điều kiện để các cô triển khai hoạt động. Chúng tôi thực sự hãnh diện, tự hào vì có những gương giáo viên sống xanh điển hình như thế”, cô giáo Lưu Thị Thanh Thủy - Phó Hiệu trưởng Trường THCS Quảng Phú (tỉnh Quảng Trị) chia sẻ.

Quá trình triển khai sáng kiến, các giáo viên của Trường THCS Quảng Phú đã biết tận dụng các nguồn lực có sẵn trong nhà trường phục vụ cho các hoạt động truyền thông, tập huấn; vận động đội ngũ giáo viên trẻ, nhiệt tình, có năng lực chuyên môn tốt tham gia các hoạt động truyền thông như giảng dạy Stem tái chế rác thải nhựa, thi vẽ tranh truyền thông, các hoạt động ngoại khóa...

Nhận thức rõ địa phương chính là mảnh đất để thực hiện hóa sáng kiến và sáng kiến phải “sống” được phục vụ lợi ích xã hội, người dân, vận dụng được tại địa phương, nhóm dự án đã linh hoạt hóa các hình thức truyền thông phù hợp với văn hóa vùng miền, sở thích, tâm sinh lý, trình độ nhận thức của người dân, các hoạt động trải nghiệm gắn kiến thức với thực hành...

Một trong những yếu tố dự án chú trọng là mang lại lợi ích cho người dân và chỉ ra cho người dân thấy được lợi ích đó để tích cực tham gia các hoạt động. Cụ thể như việc triển khai hoạt động truyền thông và ứng dụng sáng kiến vào trong thực tiễn sẽ mang lại những tác động tích cực, những lợi ích cho người dân, địa phương.

Không chỉ làm thay đổi nhận thức, hành vi bảo vệ môi trường, ứng xử với rác thải nhựa, về mặt kinh tế các sáng kiến góp phần tạo sinh kế cho các hộ kinh doanh, thúc đẩy mở rộng diện tích cây trồng đáp ứng nguồn nguyên liệu, giúp bà con diêm dân tăng năng suất muối so với phương pháp truyền thống.

Đặc biệt, các sáng kiến trên có liên quan mật thiết với nhau tạo thành vùng kinh tế biển liên hoàn, thúc đẩy tất cả các lực lượng trong xã hội phải có ý thức, trách nhiệm trong công tác bảo vệ môi trường biển để ngư dân yên tâm bám biển, các diêm dân sản xuất muối sạch trên cơ sở nguồn nước biển sạch.

Để tiếp tục phát huy những thành quả đạt được trong năm học tới, Câu lạc bộ vì môi trường Trường THCS Quảng Phú và Đoàn Thanh niên Trường THPT Quang Trung, tỉnh Quảng Trị đã và đang phối hợp, đẩy mạnh tổ chức các hoạt động truyền thông, tập huấn cho các em học sinh, phụ huynh trong nhà trường và cùng nhau thực hiện các chiến dịch tình nguyện “Vì màu xanh quê hương”, góp phần bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu gắn với phát triển kinh tế truyền thống bền vững ở địa phương ven biển.

×