Đầu tư hạ tầng giao thông nông thôn, "chìa khóa then chốt" để giảm nghèo bền vững

Phát triển hạ tầng giao thông nông thôn xoá được tình trạng nghèo đói

Tại toạ đàm trực tuyến: “Phát triển hạ tầng giao thông nông thôn, thúc đẩy xóa đói giảm nghèo bền vững” do báo Nông thôn ngày nay/ điện tử Dân Việt tổ chức, TS. Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Uỷ ban ATGT Quốc gia cho rằng, phát triển hạ tầng giao thông nông thôn không chỉ giúp nâng cao giá trị nông sản, giảm tổn thất sau thu hoạch mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và giảm nghèo bền vững.

TS. Trần Hữu Minh đánh giá, mục tiêu ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng giao thông nông thôn, vùng sâu, vùng xa trong Chương trình mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững của Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025 là một mục tiêu chiến lược, có tầm nhìn sâu rộng và mang tính đột phá, là chìa khóa then chốt để đạt được mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, tỷ lệ đô thị hóa tại Việt Nam hiện nay là 45% và đồng nghĩa với việc 55% dân số Việt Nam vẫn đang sống tại khu vực nông thôn. Hiện nay, hạ tầng giao thông nông thôn chiếm một tỷ lệ rất lớn ở trong tổng số tuyến đường tại Việt Nam.

Bởi vậy, khi chúng ta phát triển giao thông nông thôn tại vùng sâu, vùng xa, chúng ta sẽ đạt được đa mục tiêu:

Thứ nhất, rất phù hợp với đòi hỏi từ thực tiễn, Việt Nam vẫn còn nhiều vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa gặp khó khăn lớn về giao thông. Khi phát triển hạ tầng giao thông nông thôn sẽ tháo gỡ "nút thắt" cản trở sự phát triển kinh tế - xã hội, giảm bớt và dần dần xoá được tình trạng nghèo đói.

Thứ hai, đầu tư hạ tầng giao thông rất đúng trọng tâm của giảm nghèo bền vững: Giảm nghèo bền vững không chỉ là tăng thu nhập mà còn nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ, cơ hội học hỏi, cơ hội phát triển, nâng cao an toàn, hạ tầng giao thông nông thôn chính là cầu nối để hiện thực hóa điều đó.

Thứ ba, đây là mục tiêu chiến lược, đột phá vì khi phát triển giao thông nông thôn sẽ tạo tiền đề cho các mục tiêu khác của chương trình giảm nghèo như hỗ trợ sinh kế, giáo dục, y tế, văn hóa...

Với góc độ Uỷ ban ATGT Quốc gia, TS. Trần Hữu Minh cho biết, những năm qua, Ủy ban ATGT Quốc gia không trực tiếp triển khai các giải pháp tại địa phương. Tuy nhiên, “chúng tôi đã phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành, địa phương về vấn đề này”, TS. Trần Hữu Minh cho biết.

Về mặt chuyên ngành, TS.Trần Hữu Minh thông tin, Bộ GTVT trước đây và Bộ Xây dựng hiện nay đã và đang thực hiện rất nhiều chương trình giải pháp phát triển giao thông nông thôn thông qua việc hoàn thiện các đề án, kế hoạch, chiến lược, tiêu chuẩn quy chuẩn.

Ngay từ năm 2011, Bộ GTVT (nay là Bộ Xây dựng) đã phê duyệt Chiến lược phát triển Giao thông nông thôn Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó có các mục tiêu, giải pháp cụ thể cho lĩnh vực giao thông nông thôn về vận tải, về kết cấu hạ tầng và các nhóm giải pháp cụ thể về quản lý, tạo vốn, khoa học công nghệ, bảo trì, nhân lực, bảo đảm ATGT, môi trường và khuyến khích các thành phần tham gia.

Trên cơ sở Chiến lược phát triển giao thông nông thôn, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ đạo lập và tổ chức thực hiện quy hoạch phát triển giao thông nông thôn của địa phương phù hợp với chiến lược, hàng năm báo cáo tình hình triển khai, thực hiện.

Giai đoạn 2021 - 2025 là Kế hoạch tổ chức thực hiện phong trào thi đua “Ngành giao thông vận tải chung sức xây dựng nông thôn mới” giai đoạn 2021 - 2025". Qua đó, tập trung xây dựng, ban hành, tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách và đề xuất các giải pháp đẩy nhanh tiến độ xây dựng nông thôn mới, phấn đấu đạt và về đích sớm các mục tiêu đã được Thủ tướng đề ra.

Để liên thông các tuyến đường giao thông nông thôn, vùng sâu, vùng xa, giúp người dân tham gia giao thông an toàn và thuận lợi trong bối cảnh mô hình chính quyền hai cấp và sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, TS. Trần Hữu Minh cho rằng: “Việt Nam nên phát triển hệ thống giao thông nông thôn và liên tỉnh theo mô hình "Mạng lưới giao thông liên thông, đa cấp độ, thích ứng và bền vững với sự tham gia của cộng đồng".

Các giải pháp được đề ra như: Hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược; Phân cấp rõ ràng các tuyến đường; Ưu tiên đầu tư tuyến đường "xương sống”; Đa dạng loại hình vận tải; Chú trọng vùng đặc thù; Phân cấp, phân quyền hợp lý cho cấp xã; Xây dựng quỹ bảo trì cấp xã, cấp tỉnh; Xây dựng tiêu chuẩn thiết kế an toàn đối với đường nông thôn; Phát huy vai trò cộng đồng, Nhà nước và nhân dân cùng làm.

Tham gia giao thông an toàn góp phần giảm nghèo bền vững

TS. Trần Hữu Minh cho biết, đầu tư hạ tầng giao thông nông thôn theo mô hình xã hội hóa và đóng góp của cộng đồng sẽ phát huy mạnh mẽ phương châm "Nhà nước và nhân dân cùng làm".

Các việc làm cụ thể như: Thông qua việc người dân hiến đất, đóng góp ngày công, tiền của. Cần có cơ chế minh bạch, công bằng để khuyến khích sự tham gia này; Tham vấn, lấy ý kiến người dân trong quá trình lập kế hoạch, trao quyền và khuyến khích tham gia giám sát quá trình thi công và chất lượng công trình.

Mô hình phát triển giao thông nông thôn và liên tỉnh cần phải là một mô hình toàn diện, lấy mạng lưới liên thông làm trọng tâm, đặt an toàn lên hàng đầu, đảm bảo tính bền vững và đặc biệt là có sự tham gia tích cực, chủ động của cộng đồng.

Để đầu tư hạ tầng giao thông nông thôn giúp các địa phương giảm nghèo bền vững, TS. Trần Hữu Minh đề xuất các giải pháp: Cần xây dựng cơ chế tham vấn và lấy ý kiến người dân rõ ràng, minh bạch. Đảm bảo công khai thông tin về dự án, nguồn vốn, tiến độ để tạo sự tin tưởng và đồng thuận.

Cùng đó, phải có quy hoạch giao thông nông thôn tích hợp vào quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, của vùng. Ưu tiên các tuyến đường tạo tính liên thông, liên kết giữa các vùng sản xuất với thị trường, giữa các xã, với trục giao thông chính. Quy hoạch phải tính đến yếu tố thích ứng biến đổi khí hậu và phát triển trong 30-50 năm tới.

Bên cạnh đó, phải có kế hoạch và nguồn kinh phí dành riêng cho duy tu, bảo dưỡng định kỳ. Giao trách nhiệm cho từng cấp (tỉnh, xã) trong công tác quản lý tài sản đường bộ; tăng cường kiểm soát tải trọng xe.

Về thu hút đầu tư nguồn lực xây dựng hạ tầng giao thông nông thôn giúp các địa phương giảm nghèo bền vững, theo TS.Trần Hữu Minh, các địa phương cần phải đa dạng hóa nguồn lực và sử dụng hiệu quả nguồn vốn vì ngân sách nhà nước không thể bao cấp hết mọi thứ.

Đồng thời, cần xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, thu hút các nguồn lực bên ngoài đầu tư vào giao thông nông thôn. Phải có quy trình quản lý và giám sát chặt chẽ việc sử dụng vốn, chống thất thoát, lãng phí để mỗi đồng đầu tư mang lại hiệu quả cao nhất.

“Muốn làm được như vậy, cần nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ cơ sở cán bộ là người trực tiếp triển khai dự án, nắm bắt nhu cầu người dân”, TS. Trần Hữu Minh góp ý.

Ngoài ra, cần thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án cho cán bộ địa phương. Đặc biệt trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính, việc củng cố năng lực cho đội ngũ cán bộ là cực kỳ quan trọng.

Theo TS.Trần Hữu Minh, các địa phương cần phải xây dựng các tiêu chí và giải pháp cụ thể để đầu tư phát triển hạ tầng giao thông nông thôn nhằm hỗ trợ vận chuyển nông sản ra các trung tâm logistics là một yêu cầu cấp thiết và chiến lược đối với Việt Nam.

“Điều này không chỉ giúp nâng cao giá trị nông sản, giảm tổn thất sau thu hoạch mà còn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn và giảm nghèo bền vững”, TS. Trần Hữu Minh khẳng định.

Đối với công tác đảm bảo an toàn giao thông, TS.Trần Hữu Minh nhấn mạnh: “Chính quyền xã phải chú trọng công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông, bởi đây cũng chính giải pháp giúp giảm nghèo bền vững. Một đồng đầu tư cho công tác an toàn giao thông đem lại nhiều đồng cho lợi ích của cộng đồng, đây là hoạt động rất hiệu quả. Bởi người dân tham gia giao thông an toàn, giảm thiệt hại số vụ tai nạn, giảm thiệt hại về người và tài sản (phương tiện hư hỏng) cũng góp phần giúp các gia đình giảm nghèo bền vững.

Tiếp tục duy trì sự tham gia tích cực của người dân, với phương châm "Nhà nước và Nhân dân cùng làm" phong trào xây dựng nông thôn mới, đặc biệt là tiêu chí giao thông đã khơi dậy ý thức tự chủ, tự lực của người dân trong việc cải thiện hạ tầng tại địa phương mình.

Đặc biệt, phải chú trọng quy chuẩn tiêu chuẩn giao thông nông thôn. Có giải pháp, có tầm nhìn xa để giải quyết cả vấn đề hiện tại và tương lai đưa các vùng nông thôn vươn lên thoát nghèo.

×