Hà Nội tiên phong xây dựng chính quyền phục vụ - Kỳ 1: Thủ đô quyết tâm kiến thiết mô hình chính quyền hai cấp, khi ý Đảng hợp lòng dân

Lời tòa soạn:

Việc Hà Nội triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo Nghị quyết số 1656/NQ-UBTVQH15 được thông qua ngày 16/6/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết nghị, đánh dấu bước chuyển lớn trong đổi mới tư duy quản lý và hoàn thiện thể chế. Đây không chỉ là quá trình sắp xếp bộ máy, mà còn là phép thử đối với năng lực lãnh đạo, điều hành và cam kết xây dựng Chính quyền phục vụ, lấy người dân làm trung tâm.

Với vị thế đô thị đặc biệt, Hà Nội chủ động tiên phong từ tái cấu trúc tổ chức, kiện toàn nhân sự đến xây dựng nền tảng dữ liệu, đẩy mạnh chuyển đổi số và đổi mới quy trình giải quyết thủ tục hành chính. Sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, đặc biệt là quyết tâm của Đảng bộ Thành phố, đã tạo động lực để bộ máy mới vận hành minh bạch, thông suốt và hiệu quả.

Nhằm phản ánh đầy đủ hành trình đổi mới này, Báo Dân Việt thực hiện loạt bài “Hà Nội tiên phong xây dựng chính quyền phục vụ” gồm 5 kỳ, phản ánh toàn diện hành trình đổi mới: từ chủ trương tới quá trình triển khai, kết quả bước đầu và những thách thức đặt ra. Loạt bài cũng ghi nhận nỗ lực Đảng bộ và Chính quyền Hà Nội và 126 xã, phường trong trong quá trịnh thực hiện mô hình hai cấp, từ tổ chức nhân sự, cơ sở vật chất đến cải cách hành chính và chuyển đổi số.

Chúng tôi kỳ vọng loạt bài mang đến cho bạn đọc góc nhìn rõ ràng và khách quan về một bước chuyển lớn của Thủ đô – nơi đang định hình mô hình quản trị đô thị hiện đại, lấy dữ liệu làm nền tảng, công nghệ là động lực và người dân là trung tâm phục vụ.

Kỳ 1:Thủ đô quyết tâm kiến thiết mô hình chính quyền hai cấp: Khi ý Đảng hợp lòng dân

Buổi sáng đầu hè ở trụ sở quận Hoàn Kiếm, lá cờ đỏ sao vàng vẫn rực rỡ trên các ban công phố cổ. Một cán bộ quận vừa hướng dẫn người dân thực hiện thủ tục hành chính vừa chia sẻ: “Chưa bao giờ tinh thần đồng thuận lại mạnh mẽ như bây giờ”.

Câu nói mộc mạc ấy phản ánh không khí chung ở nhiều địa phương của Thủ đô trong những tháng đầu năm 2025 - thời điểm Hà Nội bước vào cuộc sắp xếp đơn vị hành chính sâu rộng, tạo nền móng cho mô hình chính quyền hai cấp theo tinh thần đổi mới tư duy quản trị mà Tổng Bí thư Tô Lâm nhiều lần nhấn mạnh.

Tầm nhìn từ Trung ương, bản lĩnh của Đảng bộ Hà Nội

Tại nhiều hội nghị quan trọng, Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định việc xây dựng bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả là nhiệm vụ cấp bách, bắt buộc phải làm, càng làm sớm càng có lợi cho dân, cho nước. Đây cũng là vấn đề được nhiều nhiệm kỳ Đảng đặt ra, đặc biệt từ Đại hội XII đến nay.

Hà Nội - trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của cả nước với trách nhiệm của Thủ đô và tinh thần chủ động thực hiện chỉ đạo của Trung ương, Đảng bộ và chính quyền Hà Nội lựa chọn phương châm vừa làm vừa hoàn thiện, đảm bảo không gián đoạn phục vụ người dân.

Chính tinh thần chủ động, tiên phong đã tạo nên sự khác biệt trong lần sắp xếp này, dù Hà Nội sở hữu hệ thống đơn vị hành chính phức tạp nhất cả nước: dân cư đông, ranh giới đan xen, thói quen sinh hoạt và lịch sử hình thành đa tầng nấc.

Từ đầu năm 2025, Thành phố Hà Nội đã triển khai việc sắp xếp 526 xã, phường, thị trấn thành 126 đơn vị mới với mục tiêu giảm hơn 76% số lượng đơn vị cấp xã. Quy mô và tốc độ ấy được nhiều người gọi là “cuộc cách mạng hành chính”.

Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài nhấn mạnh, “nguyên tắc cốt lõi của việc sắp xếp bộ máy là vì lợi ích thiết thực của người dân; một chính quyền gần gũi, hiệu quả phải bắt đầu từ cấp xã, nơi trực tiếp gắn với từng hộ dân, từng tuyến phố”. Mục tiêu quan trọng nhất là xử lý dứt điểm các tồn tại lịch sử như địa giới “cài răng lược”, tình trạng một khu vực do nhiều phường quản lý hay những bất cập kéo dài trong quản lý hồ Tây, sông Hồng.

Đối mặt với những thách thức đặc thù của Thủ đô, Hà Nội xác định phải làm thật kỹ, thật chắc, tránh mọi xáo trộn không đáng có. Vì thế, một số yêu cầu được quán triệt xuyên suốt.

Đối mặt với những thách thức đặc thù của Thủ đô, Hà Nội xác định phải làm thật kỹ, thật chắc, tránh mọi xáo trộn không đáng có. Vì thế, một số yêu cầu được quán triệt xuyên suốt.

Thứ nhất, quy trình khoa học, dựa trên dữ liệu và khảo sát thực địa. Đã có hàng trăm đoàn công tác xuống tận từng khu dân cư, ngõ xóm, từ Hoàn Kiếm đến Ba Vì, Sóc Sơn, Phú Xuyên, Mỹ Đức.., xác định ranh giới, kiểm tra dân cư, văn hóa và hạ tầng.

Có những buổi xác định ranh giới kéo dài hàng giờ ở bãi sông để xác định phần diện tích mà người dân sinh sống một phường nhưng hồ sơ thuộc phường khác. Nhờ vậy, từng mét ranh giới mới đều dựa trên dữ liệu, chứng cứ khoa học và thực tiễn, không có sự vội vàng, không gây xáo trộn đời sống dân cư.

Thứ hai, tổ chức đối thoại rộng mở, dân biết - dân bàn - dân đồng thuận. Nhiều cuộc họp dân, buổi lấy ý kiến, tiếp xúc cử tri được tổ chức. Có nơi người dân đề nghị giữ tên làng cổ; nơi khác mong điều chỉnh ranh giới theo nếp sinh hoạt dân cư. Tất cả đều được Thành phố lắng nghe và điều chỉnh với tinh thần không chỉ đúng mà phải được nhân dân đồng thuận…

Theo đó tỷ lệ đồng thuận của cử tri toàn thành phố đạt mức 97-98%, có nơi gần 100%, như ở Phúc Thọ tỉ lệ đạt tới 99,54%. Tại Hoàn Kiếm, ngày phường mới được công bố, nhiều hộ gia đình tự nguyện treo cờ để chào mừng.

Khởi đầu cho một chính quyền gần dân, tận tâm vì dân

Ghi nhận của PV Dân Việt cho thấy, việc sắp xếp đơn vị hành chính ở Hà Nội được thực hiện trên cơ sở trục phát triển, quy hoạch chung và ranh giới tự nhiên, qua đó xử lý dứt điểm nhiều khu vực “xôi đỗ” như hai xã Cổ Bi và Bát Tràng (Gia Lâm) được chuyển về các phường mới Phúc Lợi và Long Biên để phù hợp với không gian đô thị dọc trục quốc lộ và cầu mới.

Các không gian đặc biệt như Ba Đình, Hoàn Kiếm, Hoàng thành Thăng Long hay phố cổ Hà Nội được giữ nguyên để bảo tồn giá trị lịch sử.

Ở chiều ngược lại, thành phố mạnh dạn hình thành đơn vị hành chính mới như phường Hồng Hà - quản lý thống nhất dải bờ sông Hồng nhằm tạo đột phá trong quy hoạch.

Tương tự, hồ Tây được giao cho một đầu mối duy nhất quản lý, mở ra cơ hội giải quyết các bất cập kéo dài và phát triển không gian sinh thái - du lịch đồng bộ.

Một trong những điểm đặc biệt nhất của cuộc sắp xếp lần này là Hà Nội gần như không xuất hiện điểm nóng, không có khiếu kiện kéo dài. Nhân dân phấn khởi khi được trực tiếp tham gia xây dựng đề án.

Những tên gọi mới đẹp, ý nghĩa như “Thư Lâm”, “Thiên Lộc”, “Vĩnh Thanh”, “Văn Miếu - Quốc Tử Giám”… chính là sự đồng thuận giữa ý Đảng và lòng dân. Khẳng định sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đối thoại cởi mở và minh bạch với người dân của Đảng bộ và chính quyền Thủ đô.

Song song với sắp xếp địa giới cấp xã, Hà Nội triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, không tổ chức cấp huyện – một thay đổi có ý nghĩa chiến lược. Bộ máy mới giảm mạnh đầu mối, tối ưu vận hành và nâng cao hiệu lực quản lý.

Đội ngũ cán bộ được sắp xếp theo nguyên tắc “5 rõ”: rõ việc - rõ người - rõ trách nhiệm - rõ thời gian - rõ kết quả. Cán bộ cấp huyện trở thành lực lượng nòng cốt cho cấp xã; nhiều cán bộ có năng lực từ sở, ngành được điều động về cơ sở.

Giám đốc Sở Nội vụ Hà Nội Trần Đình Cảnh khẳng định Thành phố luôn bám sát chỉ đạo của Trung ương, tuân thủ nghiêm Hiến pháp và quy trình pháp luật. Việc sắp xếp luôn gắn với định hướng phát triển, để các đơn vị hành chính mới có thể hỗ trợ nhau về kinh tế, văn hóa, xã hội.

Mô hình hai cấp cũng tạo nền tảng để Hà Nội đẩy mạnh chuyển đổi số, liên thông dữ liệu và cải cách hành chính, hướng tới xây dựng Chính quyền phục vụ hiện đại.

PGS.TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội, Đại biểu Quốc hội khóa XII, Công dân Thủ đô ưu tú đánh giá: “Cuộc sắp xếp chưa từng có này mở ra cơ hội phát triển hoàn toàn mới cho Hà Nội. Đây là bước khởi đầu cho một chính quyền gần dân, tận tâm vì dân”.

Hà Nội hiện có tổng diện tích trên 3.359km2 gồm 30 đơn vị hành chính cấp huyện (12 quận, 1 thị xã và 17 huyện), 526 đơn vị hành chính cấp xã (160 phường, 21 thị trấn và 345 xã); dân số 8,587 triệu người.

(Còn nữa)

×