Nông nghiệp đô thị sinh thái: Bước chuyển chiến lược trong phát triển nông thôn Hà Nội trong nhiệm kỳ mới (Bài cuối)

Lời tòa soạn:

Hà Nội - trái tim của cả nước, không chỉ đi đầu trong phát triển đô thị hiện đại mà còn là địa phương tiên phong trong xây dựng nông thôn mới, nâng cao đời sống nông dân và hiện đại hóa kinh tế nông nghiệp.

Với vai trò là trung tâm chính trị - hành chính quốc gia, Đảng bộ thành phố Hà Nội luôn thể hiện bản lĩnh, trí tuệ và tầm nhìn chiến lược trong lãnh đạo, chỉ đạo phát triển Thủ đô toàn diện, hài hòa giữa đô thị và nông thôn.

Sau hơn 4 năm triển khai Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy (giai đoạn 2021–2025), Hà Nội đã hoàn thành mục tiêu trước hai năm, tạo dấu ấn nổi bật trong cả nước với những vùng quê khang trang, kinh tế nông thôn khởi sắc, đời sống người dân ngày càng ấm no, hạnh phúc.

Chào mừng Đại hội đại biểu Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 20-25-2030 tiến tới Đại hội XIV của Đảng, Báo điện tử Dân Việt thực hiện loạt chuyên đề: "Đảng bộ Hà Nội và hành trình xây dựng nông thôn đáng sống, nông dân hạnh phúc” - nhằm tôn vinh những kết quả nổi bật trong phát triển nông thôn, kinh tế nông nghiệp và lan tỏa khát vọng về một nền nông nghiệp xanh, hiện đại, bền vững, xứng đáng với vị thế và tầm vóc Thủ đô ngàn năm văn hiến.

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong khẳng định, xây dựng nông thôn mới, phát triển nông nghiệp và nâng cao đời sống nông dân luôn là chương trình trọng điểm, được Thành ủy dành nhiều nguồn lực đầu tư với tầm nhìn dài hạn và cách tiếp cận mới, phát triển nông nghiệp đô thị sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh.

Nông thôn Hà Nội – nền tảng của một Thủ đô giàu văn hóa

Ông Phong nhấn mạnh, Chương trình số 04-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội luôn được đặt ở vị trí ưu tiên đặc biệt, với mục tiêu xuyên suốt là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nông dân và thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn với thành thị.

Việc đầu tư cho nông thôn không chỉ nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, mà còn góp phần bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Ngoại thành Hà Nội là nơi “đậm đặc” di tích lịch sử, làng nghề, phong tục tập quán đặc trưng của đồng bằng Bắc Bộ, những giá trị góp phần hình thành nên bản sắc Thăng Long - Hà Nội ngàn năm văn hiến.

“Sau khi mở rộng địa giới hành chính, Hà Nội không chỉ có văn hóa Thăng Long mà còn hội tụ văn hóa Xứ Đoài, Sơn Nam Thượng, Kinh Bắc. Chính sự giao thoa ấy tạo nên một nền văn hóa đa dạng, độc đáo mà không địa phương nào có được,” ông Nguyễn Văn Phong nhấn mạnh.

Theo Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội, Chương trình 04 đã đạt nhiều kết quả nổi bật: toàn bộ các xã, huyện cũ của Hà Nội về đích nông thôn mới sớm hơn kế hoạch 1-2 năm; đồng thời thành phố hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát và không còn hộ nghèo sớm hơn 1 năm so với mục tiêu. “Đây là thành quả của sự chỉ đạo quyết liệt và nỗ lực chung của cả hệ thống chính trị, trong đó nông dân là chủ thể trung tâm”, ông nói.

Bước chuyển sang nông nghiệp đô thị sinh thái

Bước sang giai đoạn mới, Thành ủy Hà Nội xác định định hướng trọng tâm là xây dựng nông thôn mới hiện đại, giàu bản sắc; phát triển nông nghiệp đô thị sinh thái; và hình thành lớp nông dân văn minh, hội nhập.

Khái niệm “nông nghiệp đô thị sinh thái” lần đầu tiên được đưa vào văn kiện Đại hội Đảng bộ TP Hà Nội khóa XVIII thể hiện tầm nhìn đổi mới trong tổ chức sản xuất nông nghiệp Thủ đô.

“Hà Nội có nông thôn rộng lớn, đa dạng về điều kiện tự nhiên, có vùng bãi, vùng đồi gò, vùng trũng... Nhưng hiện nay thành phố vẫn phải nhập nhiều loại rau củ, gạo, thực phẩm cho hơn 10 triệu dân. Vì vậy, việc tổ chức lại sản xuất nông nghiệp gắn với nhu cầu đô thị, cung cấp sản phẩm tươi, chất lượng cao cho người dân Thủ đô là yêu cầu cấp thiết”, ông Phong lý giải.

Thành phố sẽ tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc sản, giống cây con đặc hữu, đồng thời đẩy mạnh các lĩnh vực có giá trị kinh tế cao như hoa, cây cảnh, cây ăn quả, cây xanh đô thị - những mặt hàng thị trường Hà Nội đang có nhu cầu rất lớn.

“Mặc dù Hà Nội còn hơn 100.000 ha đất trồng lúa, nhưng nếu chỉ tập trung vào cây lúa, chắc chắn không thể cạnh tranh với các tỉnh thuần nông như Hưng Yên, Ninh Bình hiện nay. Hà Nội cần tập trung vào các sản phẩm mà thị trường đô thị đang cần”, ông Phong nói thêm.

Cùng với đó, Hà Nội đặc biệt chú trọng phát triển làng nghề truyền thống gắn với du lịch và công nghiệp văn hóa. “Không chỉ dừng ở sản xuất, các làng nghề sẽ được hỗ trợ kết nối du lịch văn hóa, thương mại điện tử, qua đó vừa giữ gìn bản sắc, vừa nâng cao thu nhập cho người dân”, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội nhấn mạnh.

Theo ông, mỗi làng nghề, mỗi vùng quê của Hà Nội đều chứa đựng một “phần hồn” của Thủ đô. Việc bảo tồn và phát huy giá trị này không chỉ là trách nhiệm văn hóa, mà còn là động lực phát triển kinh tế bền vững trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số.

Giữ cân bằng giữa phát triển và bản sắc

Đưa ra những gợi mở chiến lược để “tam nông” Hà Nội thực sự trở thành động lực phát triển bền vững trong thời gian tới, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, Hà Nội cần phát triển nông nghiệp đa giá trị, khai thác tối đa tiềm năng từng vùng, gắn kết giá trị kinh tế, văn hóa và môi trường.

Theo ông, vùng ngoại thành Hà Nội có lợi thế về đất đai và làng nghề, nên phát triển nông nghiệp tích hợp, sản xuất hàng hóa quy mô và sinh thái. Trong khi đó, nội đô nên phát triển nông nghiệp đô thị, không đặt nặng sản lượng, mà chú trọng giá trị tinh thần, giáo dục và môi trường. “Sự phân tách hợp lý này sẽ giúp phân bổ nguồn lực hiệu quả, tạo ra sự phát triển cân bằng giữa đô thị và nông thôn”, ông nói.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Hà Nội nâng tầm du lịch nông nghiệp, biến mỗi chuyến tham quan thành hành trình trải nghiệm văn hóa trọn vẹn. “Nông sản phải gắn với câu chuyện lịch sử và bản sắc địa phương. Người dân cần được đào tạo để trở thành ‘người kể chuyện’, lan tỏa linh hồn của làng nghề, của sản phẩm”, ông Hoan gợi mở.

Theo ông, nếu làm tốt, du lịch nông nghiệp không chỉ tăng thu nhập, mà còn bảo tồn được giá trị truyền thống, tạo sự khác biệt cho Hà Nội so với các địa phương khác. “Không nên phát triển du lịch phong trào, nơi mô hình mọc lên ồ ạt nhưng thiếu bản sắc. Mỗi địa phương phải xác định câu chuyện riêng, tập trung vào chất lượng và chiều sâu”, ông nhấn mạnh.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, nông nghiệp đô thị không chỉ là thú vui mà là giải pháp tổng hợp cho nhiều vấn đề đô thị hiện đại. Các mô hình “nông nghiệp ban công”, “nông nghiệp sân thượng” vừa làm mát không gian sống, giảm khí thải carbon, cải thiện thoát nước, vừa là liệu pháp tinh thần giúp con người kết nối với thiên nhiên.

Ứng dụng công nghệ thủy canh, khí canh giúp tiết kiệm đất, nước và nâng cao hiệu quả sản xuất. “Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh, nông nghiệp đô thị không còn là khái niệm xa lạ, mà là giải pháp để Hà Nội giữ cân bằng giữa phát triển và bản sắc, giữa vật chất và tinh thần”, ông Hoan khẳng định.

Nâng cao thu nhập, đời sống và vị thế của người nông dân

Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong cho biết, mục tiêu xuyên suốt của Hà Nội là nâng cao thu nhập, đời sống và vị thế của người nông dân. Nếu năm 2020, khoảng cách thu nhập giữa nông thôn và thành thị là 1,7 lần, thì đến năm 2025, con số này đã thu hẹp còn 1,4 lần.

“Chúng tôi đang đi từng bước vững chắc để nông dân có đời sống tốt hơn, văn minh hơn, hạnh phúc hơn và đóng góp nhiều hơn vào sự phát triển chung của Thủ đô,” ông nói.

Theo định hướng của Thành ủy, nông thôn Hà Nội trong giai đoạn mới sẽ không chỉ là không gian sản xuất, mà là không gian văn hóa, du lịch, sinh thái – nơi gìn giữ bản sắc đồng thời hòa nhịp cùng đô thị hiện đại.

Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh khẳng định, với khát vọng xây dựng Thủ đô “Văn hiến – Văn minh – Hiện đại”, Hà Nội sẽ kiên định mục tiêu “Nông nghiệp sinh thái – Nông thôn hiện đại – Nông dân văn minh”, trong đó người dân nông thôn là chủ thể, trung tâm của quá trình phát triển và quản lý địa phương.

Mô hình này còn thúc đẩy kinh tế tuần hoàn ngay trong từng hộ gia đình, với những “bếp không rác” - nơi phế phẩm sinh hoạt như bã cà phê, vỏ trứng, gốc rau được tận dụng làm phân bón hữu cơ.

Để hiện thực hóa tầm nhìn này, theo ông Hoan, Nhà nước cần đóng vai trò “bà đỡ”: hỗ trợ tài chính cho các dự án khởi nghiệp nông nghiệp, cung cấp kỹ thuật, và mở rộng thị trường thông qua các chợ phiên hoặc nền tảng trực tuyến. Đồng thời, Hà Nội nên xây dựng thương hiệu chung “Nông sản xanh Thủ đô”, nâng cao uy tín và giá trị sản phẩm. Báo chí cần trở thành cầu nối hai chiều, vừa phản ánh tiếng nói nông dân, vừa lan tỏa các mô hình hiệu quả, thúc đẩy chính sách sát thực tế.

Ông Hoan bày tỏ mong muốn mỗi xã, mỗi cộng đồng có một sáng kiến riêng, làm cho bức tranh nông thôn Hà Nội đa sắc và giàu cảm xúc. “Nông thôn không chỉ là nơi đáp ứng tiêu chí, mà là nơi giữ hồn cốt quê hương cho thế hệ sau. Những giá trị ấy không đo bằng mét đường hay biển công trình, mà cảm nhận được trong mùi khói bếp, tiếng gà gáy sáng, câu chuyện chiều muộn trước sân nhà”, ông nói.

“Hà Nội mang trong mình hai dòng chảy: nông thôn và đô thị. Nếu đô thị là nơi bứt phá để hội nhập, thì nông thôn là nơi lưu giữ để cân bằng. Khi kết nối hài hòa giữa kế thừa và hiện đại, Hà Nội sẽ thực sự là Thủ đô của khát vọng và hòa bình”, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khẳng định.

Nông dân Thủ đô xây dựng nền nông nghiệp đô thị - sinh thái, hiện đại và bền vững

Chủ tịch Hội Nông dân TP Hà Nội Phạm Hải Hoa nhấn mạnh: Xây dựng nông nghiệp đô thị - sinh thái, nông dân thông minh, nông thôn hiện đại, giàu bản sắc là định hướng lớn, mang tầm chiến lược trong phát triển Thủ đô.

Đây không chỉ là mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội mà còn là yêu cầu tất yếu của thời đại chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, đòi hỏi người nông dân Thủ đô phải trở thành chủ thể trung tâm, góp phần hiện thực hóa khát vọng xây dựng Hà Nội xanh, văn hiến, văn minh, hiện đại và phát triển bền vững.

Những năm qua, Hội Nông dân TP Hà Nội đã khẳng định vai trò nòng cốt trong xây dựng giai cấp nông dân vững mạnh, thực sự là chỗ dựa tin cậy của Đảng bộ và chính quyền. Phát huy tinh thần đổi mới, Hội tích cực tuyên truyền, vận động, phát động phong trào thi đua, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền và khối đại đoàn kết toàn dân tộc.

Hội chú trọng bồi dưỡng người nông dân thời kỳ mới có tri thức, bản lĩnh, làm chủ công nghệ số, tiên phong trong nông nghiệp sinh thái, chuyển đổi xanh, bảo vệ môi trường và xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu. Với ba trụ cột “Nông dân số – Nông nghiệp sạch – Môi trường xanh”, Hội tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, hướng mạnh về cơ sở, gắn tuyên truyền, vận động với giải quyết lợi ích thiết thân của hội viên.

Thời gian tới, Hội Nông dân TP Hà Nội tập trung đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng; thúc đẩy kinh tế tập thể, kinh tế số; thực hiện hiệu quả các chương trình mục tiêu quốc gia, góp phần phát triển nền nông nghiệp đô thị, sinh thái, nông thôn hiện đại, giàu bản sắc và người nông dân văn minh.

×