Nông sản Việt và “những bước chân” vững vàng trên đất Mỹ

Thị trường xuất khẩu hàng đầu

Những năm qua, Mỹ luôn nằm trong top thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản lớn nhất của Việt Nam. Từ năm 2020, Mỹ đã trở thành bạn hàng lớn nhất trong thương mại nông, lâm, thủy sản với Việt Nam. Ngay cả trong giai đoạn Covid-19, suy thoái kinh tế, đứt gãy chuỗi cung ứng, nhưng cả xuất khẩu và nhập khẩu nông, lâm, thủy sản giữa Việt Nam và Mỹ đều tăng ở mức 2 con số.

Nếu như năm 2021, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản sang Mỹ đã đạt 11,9 tỷ USD, chiếm 27,5% thị phần trong tổng giá trị hàng nông sản xuất khẩu của Việt Nam thì năm 2022, con số này tăng lên khoảng 14 tỷ USD, khẳng định vị trí Mỹ là thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản lớn nhất của Việt Nam. 

Bước sang năm 2023, Mỹ vẫn là thị trường xuất khẩu nông lâm thủy sản lớn thứ 2 của Việt Nam, sau Trung Quốc, với giá trị kim ngạch 11,1 tỷ USD, chiếm 21% tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản của Việt Nam. Còn trong quý I/2024, giá trị xuất khẩu nông, lâm, thủy sản sang Mỹ chiếm 19,9% tổng kim ngạch xuất khẩu, tăng 28,3% so với cùng kỳ năm 2023.

Đáng chú ý, nhiều mặt hàng nông lâm thủy sản của Việt Nam đang được Mỹ mua nhiều nhất, chiếm phần lớn thị phần, khẳng định vị trí nguồn cung không thể thiếu từ Việt Nam.

Đáng chú ý, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ có tín hiệu khả quan khi lạm phát hạ nhiệt sẽ là yếu tố hỗ trợ nhu cầu tiêu dùng tại thị trường này. Hiện, Mỹ là thị trường lớn thứ 2 của tôm Việt Nam. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ trong tháng 2 năm nay đạt 31 triệu USD, giảm 9%. Lũy kế 2 tháng đầu năm, xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt 72 triệu USD, tăng 26%.

Báo cáo thị trường nông sản của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cho thấy, nhập khẩu nông sản của Mỹ năm 2023 được dự báo ở mức 199 tỷ USD, cao hơn 5 tỷ USD so với mức thực hiện của năm ngoái. Đây là cơ hội cho các nhà xuất khẩu nông, lâm, thủy sản của Việt Nam tăng tốc xuất khẩu vào thị trường này.

Tại buổi tiếp đoàn doanh nghiệp của Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN (USABC) đến tìm kiếm cơ hội đầu tư tại Việt Nam hồi tháng 3/2023, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho hay, trong lĩnh vực nông nghiệp, Việt Nam tiếp tục nghiên cứu, ban hành các chính sách khuyến khích cụ thể, dài hạn, tạo sức hấp dẫn bằng các cơ chế, chính sách thiết thực, quy định pháp lý rõ ràng, đồng thời đề nghị các doanh nghiệp Mỹ quan tâm đầu tư trong lĩnh vực này.

Thủ tướng đề nghị, doanh nghiệp Mỹ tăng hỗ trợ doanh nghiệp, người dân Việt Nam trong việc kết nối cơ sở sản xuất với thị trường tiêu thụ, hai bên đàm phán để tiếp tục mở rộng thị trường cho trái cây, cá da trơn, tôm… của Việt Nam.

Theo ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn - Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ NNPTNT), trong năm qua, Bộ NNPTNT đã được đón nhiều đoàn cấp cao của Mỹ sang làm việc như đoàn Bộ trưởng Nông nghiệp Mỹ, Đại diện thương mại Mỹ (USTR), 2 Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ, 2 Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Mỹ, Thống đốc các bang Nebraska, California… Điều này thể hiện tầm quan trọng của Việt Nam trong hợp tác nông nghiệp với Mỹ.

Ưu tiên thúc đẩy một số sản phẩm có thế mạnh

Công ty cổ phần Tập đoàn Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu là doanh nghiệp đầu tiên được lựa chọn xuất khầu lô xoài đầu tiên vào thị trường Mỹ (năm 2019), xuất khẩu lô bưởi đầu tiên sang Mỹ (tháng 11/2022). 

Theo bà Ngô Tường Vy - Tổng Giám đốc Công ty, tháng 5/2022, trong khuôn khổ chuyến công tác tại Mỹ của Thủ tướng Phạm Minh Chính, bà được tham dự buổi làm việc của Bộ trưởng Bộ NNPTNT Lê Minh Hoan với Tập đoàn Walmart để kết nối nông nghiệp Việt Nam với chuỗi đại siêu thị toàn cầu này. Đại diện Tập đoàn Walmart nói họ muốn mua xoài Việt Nam, sầu riêng đông lạnh của Việt Nam, và nhiều sản phẩm trái cây khác.

"Các doanh nghiệp Việt Nam có thể ngồi lại với nhau, đặc biệt là các doanh nghiệp xuất khẩu nông sản sang Mỹ. Chúng ta đang có thị phần không quá lớn, doanh nghiệp không quá nhiều cho nên phải cùng nhau xây dựng chiến lược để có thể tạo ra sự cạnh tranh. Chiến lược để khai thác thị trường như thế nào, đa dạng hóa sản phẩm ra làm sao để tạo được sự tiện lợi, đáp ứng được nhu cầu thị hiếu của người tiêu dùng ở thị trường Mỹ mới là điều nên làm và phải làm" - bà Ngô Tường Vy nhấn mạnh.

Trong buổi làm việc với 2 Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp Mỹ Alexis Taylor và Jenny Moffitt hồi tháng 2/2023, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh, mong muốn phía Mỹ khi đưa ra các chuẩn mực với sản phẩm nông sản xuất khẩu của Việt Nam cũng hỗ trợ nâng cao năng lực cho nhân lực trong các lĩnh vực của ngành nông nghiệp để có thể tiếp cận thuận lợi hơn với các chuẩn mực đó.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định, nông nghiệp Việt Nam không chỉ là ngành hàng kinh tế mà còn là một cấu trúc xã hội, gắn liền với cuộc sống của nhiều người nông dân, do đó, mỗi sự thay đổi trong thương mại cũng ảnh hưởng đến sinh kế của hàng triệu nông dân.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói Việt Nam cam kết sẽ xây dựng một nền nông nghiệp minh bạch, trách nhiệm trong giao thương quốc tế, trong đó có giao thương với Mỹ. "Tương tự đối với các sản phẩm biến đổi gen, Việt Nam có tư duy rất mở và sẽ thúc đẩy quá trình đánh giá các sản phẩm này"- Bộ trưởng khẳng định.

Để thúc đẩy xuất khẩu nông lâm thủy sản sang Mỹ, các doanh nghiệp Mỹ khuyến cáo, Việt Nam cần tăng đầu tư cho công nghệ bảo quản để trái cây tươi có thể đi đường biển sang Mỹ, tận dụng các FTA để có ưu đãi thuế quan tốt nhất, giúp hàng hóa cạnh tranh hơn.

Ngoài trái cây tươi, các doanh nghiệp Việt Nam có thể đẩy mạnh các mặt hàng chế biến sẵn bằng công nghệ hiện đại. Về dài hạn, phải triển khai các giải pháp phát triển mô hình "nông nghiệp thông minh", với việc áp dụng công nghệ vào nông nghiệp, nâng cao năng suất, giảm thiểu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu.

Đặc biệt, các nhà xuất khẩu Việt Nam cần lưu ý những vụ việc điều tra chống bán phá giá, lưu trữ hồ sơ hàng hóa xuất khẩu. Thị trường Mỹ ngày càng quan tâm nhiều đến các vấn đề an toàn cho người tiêu dùng, phát triển bền vững, chống biến đổi khí hậu và đó sẽ là tiền đề để dựng lên những tiêu chuẩn mới, quy định mới liên quan đến chuỗi cung ứng, nguyên liệu sạch.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn cũng cho rằng, Việt Nam cần tiếp tục ưu tiên thúc đẩy một số sản phẩm xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam sang Mỹ trong thời gian gần đây như gỗ và sản phẩm gỗ, thủy sản; đồng thời tích cực mở rộng thị trường, tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi phân phối với các sản phẩm tiềm năng như cây công nghiệp, rau quả, hàng thủ công mỹ nghệ.

Tăng cường kết nối các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng của Việt Nam với các cảng nhập khẩu, chuỗi logistics nông sản lớn, hệ thống phân phối và các hiệp hội ngành hàng Mỹ. Tăng cường kết nối giữa các doanh nghiệp, hiệp hội ngành hàng, địa phương Việt Nam trực tiếp với các địa phương có tiềm năng và nhu cầu thúc đẩy thương mại nông lâm thủy sản với Việt Nam.