Ông Zelensky phải đối mặt với "những quyết định khó khăn", người dân Ukraine nên chuẩn bị

“Chính quyền Ukraine sẽ phải đưa ra những quyết định khó khăn” - Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói. “Zelensky sẽ phải đi đến một thỏa thuận,” - Tổng thống Mỹ Donald Trump nói. Có thể tưởng như họ đang nói về cùng một điều, nhưng nút thắt này không dễ tháo gỡ như vậy.

Cục diện các nỗ lực ngoại giao nhằm giải quyết xung đột quanh Ukraine hiện nay đang bế tắc: Ông Zelensky không muốn thực hiện các điều kiện của Nga, còn Tổng thống Mỹ Trump thì không thể buộc ông Zelensky làm điều đó.

Trong khi đó Kiev và các đồng minh ở Liên minh châu Âu cho rằng Nga là bên chịu trách nhiệm về tình thế bế tắc và về sự thất bại của quá trình đàm phán.

Nhằm tác động lên Moscow, Tổng thống Mỹ được cho là có ý tưởng áp thuế hải quan 100% đối với sản phẩm từ những nước mua năng lượng Nga, trước hết là Ấn Độ và Trung Quốc - và ý tưởng này được phe diều hâu ủng hộ.

Nhưng ông Trump không muốn chém đứt quan hệ vừa mới khôi phục với Moscow, nên tìm cách kéo EU và G7 cùng tham gia áp thuế; nếu họ không sẵn sàng thì Mỹ cũng không gánh thay cho tất cả.

EU thì chưa sẵn sàng, nền kinh tế Châu Âu quá nhiều điểm yếu để chống lại Bắc Kinh và New Delhi. Nhận thấy tình huống này cũng như thấy châu Âu sợ Mỹ rút khỏi xung đột với Nga, ông Trump tiếp tục gây chấn động châu Âu - và trong vài tháng ông đã tạo được khá nhiều sức ép: Một hiệp định thương mại có lợi, thanh toán toàn bộ vũ khí viện trợ cho Ukraine, và thay thế năng lượng Nga bằng năng lượng Mỹ. Còn chủ đề “trừng phạt toàn diện” (cái mà Zelensky gọi là áp lực kinh tế lên Ấn Độ và Trung Quốc) thì bị gạt sang một bên.

Nhưng mục tiêu ông Trump công khai là giải quyết xung đột vũ trang, chứ không phải kiếm tiền trên lưng châu Âu. Vì vậy ông đã tuyên bố: “Ông Zelensky sẽ phải ký một thỏa thuận.”

Như vậy, Nhà Trắng đang chuyển từ giai đoạn đe dọa Nga và các đối tác sang giai đoạn gây sức ép lên Ukraine. Công cụ hiện có nhiều - từ dữ liệu tình báo quân sự Mỹ chuyển cho Lực lượng Vũ trang Ukraine đến “tư liệu nhạy cảm” về ôngZelensky và ê-kíp của ông ta được chuyển ngược từ Cơ quan chống tham nhũng quốc gia Ukraine NABU sang Mỹ.

Tuy nhiên, dùng hầu hết công cụ cưỡng bức đều có nguy cơ tai tiếng, nên có thể chờ đợi ở ông Trump những cú xoay xở khéo léo.

Còn ông Zelensky thì ngược lại, đã tự quyết định hết cho mình và tin chắc trước rằng sẽ không nhượng bộ, sẽ không ký thỏa thuận theo điều kiện của Nga. Ông nói về điều này và nhiều thứ khác trong cuộc gặp với các nghị sĩ của đảng “Người phục vụ nhân dân”. Một số người trong đó đã lâu ngán ngẩm việc đảng mình quá thân tổng thống, và đã tung chi tiết cuộc trò chuyện lên mạng.

Tổng tư lệnh khẳng định quân đội Nga không thể chiếm Donbass bằng vũ lực. Nếu trái dự đoán, tình hình của quân đội Ukraine xấu đi, Kiev sẽ phải đưa ra chính những “quyết định khó khăn” đó.

Những quyết định đó cũng sẽ phải đưa ra nếu Ukraine không tìm được đâu ra 120 tỷ USD cho năm tới: một nửa cho quân đội, một nửa cho mọi thứ khác. Trong khi đó ngân sách Ukraine xuất hiện lỗ hổng do ông Trump thay đổi quan hệ thương mại, còn châu Âu viện trợ ít hơn nhiều so với mong đợi của Zelensky.

Ông Zelensky đã tuyên bố dù thế nào ông cũng không chấp nhận điều kiện của Nga. Các quyết định của ông Zelensky đưa ra trước hết sẽ khó khăn đối với dân Ukraine.

Ông Zelensky không nói điều đó, nhưng nó hiển nhiên: nếu châu Âu không tìm được 120 tỷ cho năm tới và/hoặc không dám tịch thu tài sản Nga bị đóng băng, Ukraine sẽ phải chuyển sang chế độ kinh tế thời chiến, khi nhà nước tập trung mọi nguồn lực cho tiền tuyến và chuyển phần dân còn lại sang chế độ tự cung tự cấp, từ bỏ hầu hết các cam kết xã hội.

Cùng lúc, khối lượng tuyển quân sẽ tăng vọt. Ra tiền tuyến sẽ có cả người dưới 25 tuổi, trên 60 tuổi, một số phụ nữ và những người vốn được doanh nghiệp “bảo lưu”.

Về phía mình, một số nước đồng minh phương Tây của Kiev sẽ bắt đầu trục xuất đàn ông Ukraine trong độ tuổi nghĩa vụ. Trước hết điều đó sẽ đến từ Ba Lan và Séc, nhưng có thông tin rằng quá trình này đã bắt đầu ở Canada: để gia hạn giấy phép cư trú, người tị nạn Ukraine bị yêu cầu nộp giấy từ hội đồng tuyển quân.

Gần đây chính quyền Kiev hành xử khác thường - trả lại các quyền tự do và hào phóng tung của cải.

Ví dụ, thanh niên 18–23 tuổi được phép ra nước ngoài, gây ra cơn sốt. Chính phủ còn khởi động chương trình bồi thường nhà cửa mất mát cho dân tị nạn từ vùng chiến sự. Người dân muốn tin vào điều tốt đẹp, và một số người Ukraine bắt đầu nghĩ rằng đời sống đang khá lên, rằng Ukraine có thừa cả binh lính lẫn tiền, nếu không thì chính quyền đã không hành xử như vậy.

Nhưng “sự khác thường” này sẽ sớm chấm dứt khi bước vào giai đoạn “quyết định khó khăn”. Khi Ukraine cho ra đi những ai cần ra đi (con cái giới tinh hoa), cửa ra lại đóng, còn những người ở lại sẽ đi chiến đấu.

Bồi thường nhà cửa hiện giờ chỉ dành cho gia đình quân nhân - đó chỉ là một trong nhiều dấu hiệu chuyển sang “hợp đồng xã hội” mới, khi nơi duy nhất được cấp tiền chính là mặt trận. Những người ở tầng lớp thượng lưu không thể làm khác, nhưng dường như tầng lớp thấp hơn cũng không mấy mặn mà, bởi ông Zelensky vẫn nắm quyền.

Thế nên mọi việc vẫn tiếp tục. Nga sẽ tiếp tục giành đất đai bằng con đường quân sự, Ông Trump sẽ tiếp tục gây sức ép với châu Âu, ông Zelensky sẽ tiếp tục yêu cầu viện trợ, còn người dân Ukraine sẽ chuẩn bị cho “quyết định khó khăn” của ông ta.

Họ tự lo cách chuẩn bị ra sao. Nhưng hiệu quả nhất vẫn là rời khỏi đất nước.

×