Phát biểu tại hội nghị lớn nhất về khoa học công nghệ, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường và Chủ tịch tỉnh Bắc Ninh đồng đưa ra định hướng về phát triển xanh

Ngày 10/5, tại Trung tâm Văn hóa Kinh Bắc (TP. Bắc Ninh), Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì tổ chức Hội nghị triển khai Kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, cùng các văn bản liên quan như Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội và Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ.

Hội nghị sẽ diễn ra theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, quy tụ khoảng 500 đại biểu đến từ các Bộ, ngành Trung ương, cơ quan Quốc hội, địa phương, viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, hợp tác xã và các tổ chức quốc tế.

Nghị quyết 57-NQ/TW là “thời cơ tốt nhất” để tạo đột phá, phát triển

Phát biểu khai mạc hội nghị, ông Đỗ Đức Duy - Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường nhận định, thời gian qua, ngành nông nghiệp và môi trường đã có nhiều bước tiến trong ứng dụng khoa học công nghệ và chuyển đổi số: từ các mô hình nông nghiệp công nghệ cao, chăn nuôi thông minh đến giám sát môi trường tự động, xây dựng số hóa dữ liệu đất đai, dữ liệu rừng và khí tượng thủy văn.

Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu "đột phá phát triển" như tinh thần Nghị quyết 57, ngành vẫn còn nhiều việc phải làm. "Đối với ngành Nông nghiệp và Môi trường, Nghị quyết 57-NQ/TW càng có ý nghĩa đặc biệt khi chúng ta phải đối mặt với hàng loạt thách thức lớn như cạn kiệt tài nguyên, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, an ninh nguồn nước... Trong khi các mô hình sản xuất nông nghiệp truyền thống dựa vào lao động thủ công, chi phí đầu vào lớn, giá trị gia tăng thấp... đã không còn phù hợp" - ông Duy nêu vấn đề.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhận định, Nghị quyết 57-NQ/TW được Bộ Chính trị ban hành ngày 22/12/2024, xác lập một định hướng chiến lược, với tầm nhìn xuyên suốt: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững, mà còn là “thời cơ tốt nhất” để Việt Nam vươn mình thành quốc gia phát triển, giàu mạnh, hùng cường trong kỷ nguyên mới.

Theo Bộ trường, chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, phát triển nông nghiệp tuần hoàn, đa giá trị đã trở thành xu thế tất yếu. “Muốn thay đổi cục diện, muốn nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, giá trị gia tăng của sản phẩm, đồng thời bảo vệ môi trường sống cho hôm nay và các thế hệ mai sau chúng ta bắt buộc phải đổi mới tư duy và cách làm, phải lấy khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm nền tảng cho phát triển” - Bộ trưởng Đỗ Đức Duy nhấn mạnh.

Phát biểu chào mừng hội nghị, ông Vương Quốc Tuấn - Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn nhấn mạnh, hội nghị là cơ hội quý giá để Bắc Ninh và ngành Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh tiếp cận những tâm huyết chuyên sâu từ các nhà khoa học, chuyên gia và chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn từ các địa phương, doanh nghiệp, viện trường nhằm cụ thể hóa các Nghị quyết thành các chương trình, đề án, mô hình triển khai hiệu quả tại địa phương.

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn cho biết, trong bối cảnh ngành nông nghiệp đứng trước yêu cầu chuyển đổi mạnh mẽ nhằm đáp ứng các xu thế mới của phát triển bền vững, an ninh lương thực, biến đổi khí hậu và hội nhập quốc tế, việc phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc, là động lực then chốt để nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng năng suất lao động, bảo vệ tài nguyên, môi trường và chất lượng sống của người dân.

Thực hiện Nghị quyết 57, Nghị quyết 193, Nghị quyết 71, tỉnh Bắc Ninh tập trung vào chuyển đổi mô hình từ sản xuất truyền thống sang nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp thông minh, hướng tới nền nông nghiệp bền vững và thân thiện với môi trường. Tỉnh đang hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân tiếp cận các công nghệ mới như: cảm biến giám sát độ ẩm, hệ thống tưới tự động, ứng dụng AI trong phân tích sâu bệnh, sử dụng dữ liệu vệ tinh và bản đồ số để dự báo sản lượng cây trồng, cũng như truy xuất nguồn gốc sản phẩm qua mã QR.

Tỉnh Bắc Ninh khuyến khích các mô hình hợp tác công - tư trong nghiên cứu và chuyển giao tiến bộ kỹ thuật, nhất là trong lai tạo giống cây trồng, vật nuôi có năng suất và chất lượng cao, phù hợp với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng của tỉnh.

Về lĩnh vực môi trường, tỉnh Bắc Ninh đang xây dựng nền tảng dữ liệu số tổng hợp về môi trường và đất đai, phục vụ công tác quy hoạch, kiểm soát ô nhiễm, và quản lý biến đổi khí hậu trên địa bàn. Bắc Ninh cũng là địa phương đi đầu hoàn thành xử lý ô nhiễm môi trường nghiêm trọng tại các làng nghề truyền thống và các khu vực trên địa bàn tỉnh.

Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh cam kết, địa phương sẽ tạo điều kiện thuận lợi nhất để các sáng kiến, kết quả nghiên cứu, giải pháp đột phá về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được đưa vào ứng dụng thực tiễn, góp phần nâng cao năng lực nội sinh, sức cạnh tranh, đưa nông nghiệp Bắc Ninh phát triển hiện đại, bền vững và thân thiện với môi trường.

"Đặt hàng" để đưa sản phẩm nghiên cứu phục vụ sản xuất, thương mại hóa

Tại hội nghị, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy mong muốn các đại biểu tập trung quán triệt và triển khai 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm đã được cụ thể hóa tại Quyết định số 503/QĐ-BNNMT ngày 27/3/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Vấn đề hoàn thiện thể chế, chính sách và cải cách thủ tục hành chính để khơi thông điểm nghẽn, thúc đẩy phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là một trong 5 nhóm nội dung Bộ trưởng Đỗ Đức Duy gợi mở để các đại biểu thảo luận, làm rõ để có thể huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực trong và ngoài nước cho phát triển khoa học – công nghệ phục vụ sự nghiệp phát triển của ngành.

"Thời gian qua, các doanh nghiệp tư nhân đang đầu tư rất mạnh mẽ vào nghiên cứu khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Trong ngành nông nghiệp, nhiều ngành, nhiều doanh nghiệp đã tiên phong trong lĩnh vực này và tạo ra giá trị gia tăng rất lớn" - ông Duy nhận định.

Để tạo ra sự đột phá, thay đổi cục diện ngành nông nghiệp và môi trường, Bộ trưởng Đỗ Đức Duy gợi mở các đại biểu xác định những lĩnh vực có tiềm năng, thế mạnh để triển khai các đề tài, dự án khoa học công nghệ nhằm tạo ra sự phát triển đột phá của ngành như công nghệ sinh học, công nghệ gen.

Liên quan tới công nghệ gen, TS Đỗ Tiến Phát - Trưởng phòng Công nghệ tế bào thực vật tại Viện Công nghệ sinh học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho biết, nhiều nghiên cứu trong nước đã chứng minh tiềm năng ứng dụng rộng lớn của công nghệ chỉnh sửa gen.

Một số giống cây trồng bản địa như cà chua, đậu tương, đu đủ… đã được chỉnh sửa thành công để cải thiện hàm lượng đường, acid amin, giảm các hợp chất khó tiêu hoặc nâng cao khả năng kháng virus.

Tuy nhiên, số lượng các đơn vị nghiên cứu ở Việt Nam có thể làm chủ và ứng dụng thành công công nghệ chỉnh sửa gen vẫn còn rất hạn chế. Trong khi đó, xu thế trên thế giới đang tiến rất nhanh, với nhiều sản phẩm chỉnh sửa gen đã được thương mại hóa tại Hoa Kỳ, Nhật Bản, Trung Quốc hay Brazil.

Việt Nam hiện vẫn chưa có đầu tư tương xứng cho lĩnh vực này, cả về hạ tầng, nhân lực và chính sách. Các nghiên cứu chủ yếu vẫn dừng lại trong phòng thí nghiệm, chưa thể chuyển sang quy mô sản xuất đại trà.

Hiện tại, Bộ Nông nghiệp và Môi trường có tổng cộng trên 11.400 người làm khoa học công nghệ. Nhiều sản phẩm, quy trình công nghệ, sáng chế, giải pháp hữu ích, giống cây trồng, vật nuôi, vắc xin đã được công bố, công nhận, ứng dụng trong thực tiễn sản xuất.

Trước yêu cầu mới, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Đỗ Đức Duy cho rằng cần phải sắp xếp hệ thống tổ chức, trong đó có các đơn vị sự nghiệp và các tổ chức khoa học của bộ, của ngành, bảo đảm “tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả”, thực sự trở thành các trung tâm đổi mới sáng tạo có khả năng cạnh tranh và lan tỏa tri thức đến sản xuất và thị trường.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Đỗ Đức Duy nêu thực trạng trong nhiều năm qua việc đề xuất các nhiệm vụ khoa học công nghệ chủ yếu từ các cơ sở khoa học công nghệ công lập mà ít có đề xuất từ thực tiễn, từ doanh nghiệp, thậm chí từ người nông dân.
Chính vì thế, ông mong muốn đổi mới hoàn toàn phương thức giao nhiệm vụ khoa học công nghệ hàng năm theo cơ chế đấu thầu, đặt hàng, trong đó các nhiệm vụ khoa học công nghệ phải xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, phục vụ thực tiễn, các sản phẩm nghiên cứu phải được thương mại hóa, phục vụ sản xuất, kinh doanh để nâng cao năng suất, chất lượng, năng lực cạnh tranh và giá trị gia tăng của sản phẩm.

"Từ năm 2026 trở đi, các nhiệm vụ khoa học công nghệ phải được đặt hàng từ thực tiễn, từ doanh nghiệp, từ các cơ quan quản lý nhà nước chuyên ngành là chủ yếu. Còn tất nhiên các cơ sở nghiên cứu khoa học có thể đề xuất nhiệm vụ để cơ quan quản lý xem xét, phê duyệt" - ông Duy nói.

Bộ trưởng Đỗ Đức Duy kỳ vọng, hội nghị sẽ là bước khởi đầu tích cực, thúc đẩy quá trình hiện thực hóa các định hướng lớn trong Nghị quyết 57-NQ/TW vào thực tiễn ngành nông nghiệp và môi trường.

Chương trình hội nghị bao gồm 2 phần chính. Phiên toàn thể vào buổi sáng và các phiên chuyên đề buổi chiều. Tại phiên toàn thể, đại biểu sẽ được nghe trình bày về thực trạng và giải pháp phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; định hướng của Quốc hội và Chính phủ đối với lĩnh vực này; cùng các tham luận từ doanh nghiệp, địa phương và đơn vị ngành dọc.

Phiên chuyên đề buổi chiều chia thành 4 nhóm trọng tâm: (1) Trồng trọt - Bảo vệ thực vật - Lâm nghiệp; (2) Chăn nuôi - Thú y - Thủy sản; (3) Môi trường - Tài nguyên nước; (4) Thủy lợi - Phòng, chống thiên tai - Biến đổi khí hậu. Tại đây, các đại biểu sẽ thảo luận về các định hướng nghiên cứu, cơ chế chính sách, ứng dụng công nghệ tiên tiến, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm khoa học phục vụ phát triển ngành.

×