Phòng, chống loại bệnh nguy hiểm viêm não Nhật Bản trên đàn lợn có khả năng lây sang người như thế nào?

Bệnh truyền nhiễm nguy hiểm

Chia sẻ với các đại biểu tại Hội thảo "Bệnh viêm não Nhật Bản trên heo, giải pháp kiểm soát bằng vaccine" diễn ra tại Hà Nội ngày 7/8, ông Nguyễn Văn Bách – Giám đốc Công ty CPKD thuốc thú y Amavet cho biết, từ ngàn đời nay con người luôn chạy theo dịch bệnh, diễn biến của dịch bệnh ngày càng phức tạp và nguy hiểm hơn. Dịch bệnh trên đàn vật nuôi cũng vậy với sự biến đổi theo chiều hướng phức tạp của mầm bệnh cũng như sự du nhập của nhiều loại bệnh mới đã làm cho bản đồ dịch tễ phức tạp hơn rất nhiều

Trong đó, Viêm não Nhật Bản (VNNB) là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm lây lan từ động vật sang người. Trong đó, muỗi là vật chủ trung gian truyền bệnh.

Theo ông Bách, khi dịch bệnh này lây sang người có tỷ lệ tử vong có thể lên tới 20-30% và 100% ca bệnh qua khỏi đều để lại di chứng suốt đời ảnh hưởng không nhỏ tới gánh nặng xã hội.

Điều đáng nói là dịch bệnh diễn ra âm thầm trên đàn heo với những biểu hiện triệu chứng dễ nhầm lẫn với nhiều loại dịch bệnh khác và ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất trong chăn nuôi, gây nên mối nguy hiểm tiềm tàng đến sức khoẻ và tính mạng người trực tiếp tham gia chăn nuôi.

Chính vì những biểu hiện triệu chứng giống một số bệnh như tai xanh, parvo… đồng thời phương pháp chẩn đoán phòng thí nghiệm trước đây chưa được phổ biến cũng như việc ít quan tâm loại dịch bệnh này trên heo nên chúng ta còn rất lơ là và chủ quan với bệnh dịch này.

Ông Bách cho biết thêm, thời gian gần đây chúng tôi đã kết hợp với một số trung tâm xét nghiệm và một số công ty chăn nuôi tiến hành tầm soát đã cho ra những kết quả đáng báo động của bệnh dịch VNNB trên đàn heo.

"Với 18 năm kinh doanh trong lĩnh vực thuốc thú y, hiện Amavet đã và đang phối hợp với đối tác cung ứng vaccine cùng người chăn nuôi ứng phó với diễn biến phức tạp của dịch bệnh. Qua đó giúp khách hàng bảo vệ tài sản của mình và ngày càng nâng cao năng suất, hiệu quả trong chăn nuôi heo", ông Bách khẳng định.

PGS.TS. Hồ Thị Việt Thu, Trường Đại học Cần Thơ cho biết, trong những năm gần đây, bệnh viêm não Nhật Bản (Japanese Encephalitis) không chỉ là mối quan tâm của ngành y tế cộng đồng, mà còn đang trở thành thách thức lớn trong chăn nuôi heo. Đặc biệt là tại các vùng có khí hậu nóng ẩm mưa nhiều, điều kiện vệ sinh chuồng trại còn hạn chế.

Bệnh VNNB không chỉ gây tử vong trên sơ sinh, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tỷ lệ đậu thai, năng suất sinh sản trên heo nái, heo đực mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của cả trại chăn nuôi.

Phòng bệnh bằng cách nào?

PGS.TS. Hồ Thị Việt Thu khẳng định: Bệnh VNNB được coi là bệnh nguy hiểm, bệnh chung của người và động vật. Bệnh lây truyền qua muỗi. Khi heo, trâu, bò, dê, cừu… nhiễm bệnh sẽ gây viêm màng não, dối loạn sinh sản.

Cụ thể, heo cảm nhiễm cao nhất, khuếch đại virus sang người, động vật khác.

Virus VNNB trước đây được xếp vào họ Togaviridae trong nhóm B của các Flavivirus. Virus có hình cầu có vỏ, đường kính khoảng 40nm, cấu trúc di truyền là một chuỗi RNA đơn với capsid có 20 mặt.

Bệnh VNNB lây nhiễm trên heo rất cao, bệnh lây truyền qua muỗi culex. Muỗi nảy nở trong vùng nước, nhất là các vùng gần khu nuôi heo sẽ có nguy cơ lây bệnh cho vật nuôi rất cao.

Heo con khi bị nhiễm bệnh sẽ sốt 40 độ C, co giật, biếng ăn, bại liệt… Heo trưởng thành không có triệu chứng. Heo mang thai bị nhiễm bệnh sẽ gây sẩy thai, lứa đẻ có nhiều thai chết có kích thước khác nhau, từ các thai nhỏ, lớn.

Heo con sơ sinh bị bệnh thường yếu, ứ nước da, não, triệu chứng thần kinh. Heo đực bị bệnh bị viêm dịch hoàn, ứ nước gây vô sinh tạm thời.

Đối với bệnh tích đại thể, heo nái không có bệnh tích. Thai, heo con bị bệnh sẽ yếu, viêm não tích dịch, ứ nước da, xoang ngực, xoang bụng…

Theo bà Thu, khi heo bị nhiễm bệnh VNNB không thể điều trị được. Do đó, chúng ta chỉ có thể phòng bệnh bằng vaccine cho heo, cụ thể: Heo nọc và nái (đặc biệt hậu bị) cần được tiêm ngừa 2 lần cách nhau 2-3 tuần trước mùa muỗi và trước khi phối giống.

Bên cạnh đó, người chăn nuôi cũng cần kiểm soát nhân tố trung gian truyền bệnh (muỗi Culex) thông qua phương pháp vật lý: cải tạo môi trường, tránh muỗi đốt… hoặc phương pháp hóa học: Diệt muỗi bằng hóa chất hoặc bằng phương pháp sinh học.

“Ở nước ngoài, các cơ quan chuyên môn, thú y hướng dẫn nông dân xả nước khô trên ruộng để hết ấu trùng, sau đó lại bơm nước trở lại phục vụ sản xuất. Tại các chuồng chăn nuôi bà con cũng cần cải tạo, mắc lưới chống muỗi và dùng hoá chất để diệt muỗi đảm bảo kiểm soát tốt nhân tố trung gian truyền bệnh”, PGS.TS. Hồ Thị Việt Thu khuyến cáo thêm.

TS. Chen Chi Min, đại diện hãng Formosa – Đài Loan cho hay: Bệnh VNNB lây lan sang người gây nhiễm trùng và có thể gây viêm não. Tại Đài Loan chủ trang trại và công nhân viên là nhóm có nguy cơ mắc bệnh VNNB cao, vì vậy được Bộ Y tế đã đưa vào danh sách giám sát để ngăn ngừa dịch bệnh trong khu vực.

Theo đó, các trang trại phải tiêm vaccine cho heo. Đây là một trong những biện pháp quan trọng để kiểm soát các đợt bùng phát dịch bệnh  ở khu vực

Có 3 phương pháp để phát hiện bệnh. Cụ thể, chúng ta có thể quan sát triệu chứng lâm sàng và dịch tễ học hoặc làm xét nghiệm PCR +ELISA.

Đây là bệnh rất nguy hiểm ở Đài Loan, nên ngay khi trong quá trình lấy mẫu, các nhân viên, những người có liên quan cũng phải đảm bảo quy trình nghiêm ngặt để tránh lây lan dịch bệnh sang người.

TS. Chen Chi Min cho biết, khi muỗi mang mầm bệnh, đốt lợn sẽ gây bệnh cho vật nuôi. Khi lợn nhiễm trong giai đoạn mang thai sẽ gây hư thai và vật nuôi có thể động dục trở lại. Khi muỗi đốt lợn và đốt, lây cho người có thể gây viêm não dẫn đến nguy cơ tử vong.

Với nhiều năm nghiên cứu và phát triển, hãng đã cho ra đời vaccine BIO-LJE – một giải pháp đã được chứng minh hiệu quả thực tiễn tại nhiều quốc gia trong việc phòng ngừa và giảm thiểu tác động của bệnh VNNB trên heo.

TS. Chen Chi Min khẳng định: Chúng tôi đã thực hiện biện pháp đối chứng đối với nhóm heo được tiêm vaccine và không được tiêm. Heo được tiêm vaccine VNNB giúp heo nái có tỷ lệ sinh thường rất cao lên đến trên 90% nhưng nhóm heo không được tiêm vaccine lại bị chết lưu, dị dạng cao lên đến trên 50%.

TS. Chen Chi Min khuyến cáo, để đạt hiệu quả cao, chúng ta, người nuôi nên tiêm 2 mũi vaccine cho heo hậu bị, heo trước khi phối giống 2 tuần. Ở Đài Loan có trại làm vaccine 1 đến 2 lần. Heo đực giống, heo thịt cũng được tiêm phòng định kỳ, thường xuyên giúp kiểm soát hiệu quả dịch bệnh trong quần thể đàn.

×