Xuất hiện trong tiểu thuyết Tiếu ngạo giang hồ, Nhậm Doanh Doanh là một trong những nhân vật nữ được mến mộ nhất truyện kiếm hiệp Kim Dung. Cô khoảng 18 tuổi, là con gái độc nhất của Nhậm Ngã Hành và vợ Tuyết Tâm.
Nhậm Doanh Doanh là hiện thân của tất cả những gì hoàn hảo trong truyện Kim Dung, sở hữu vẻ bí ẩn khiến bất cứ cánh đàn ông nào cũng đam mê tìm hiểu. Với lớp màng che mặt chỉ hiện ra đôi mắt đen sắc lạnh, Nhậm Doanh Doanh nhận được sự tin cẩn đặc biệt của các kỳ nhân dị sĩ Ma giáo. Không chỉ sở hữu dung mạo xinh đẹp, quyến rũ, Nhậm Doanh Doanh còn có 1 thân võ công siêu phàm. Điều đáng trân quý hơn nữa là Nhậm Doanh Doanh luôn sở hữu một phẩm chất đức hạnh nhân hậu giữa chốn giang hồ đầy hiểm ác.
Nhậm Ngã Hành nguyên là giáo chủ Nhật Nguyệt thần giáo, vì mải mê luyện Hấp tinh đại pháp nên bị phó giáo chủ là Đông Phương Bất Bại lén ám toán, giam giữ trong thiết lao dưới đáy Tây Hồ. Để che mắt giáo chúng, Đông Phương Bất Bại đã phong cho Doanh Doanh chức vụ cao của Nhật Nguyệt thần giáo và chăm sóc cô tử tế. Vì Doanh Doanh đối xử rất tốt với giáo chúng bên dưới, luôn cứu giúp họ (đặc biệt trong việc cầu xin Đông Phương Bất Bại cấp cho họ thuốc giải Tam thi não thần đan) nên được các kỳ nhân dị sĩ Ma giáo đặc biệt kính trọng, gọi Doanh Doanh là Thánh cô.
Khi Nhậm Doanh Doanh cùng với Lục trúc ông trú ẩn ở ngõ Lục trúc, thành Lạc Dương, nàng đã vô tình quen với Lệnh Hồ Xung nhờ tài nghệ âm nhạc thiên bẩm. Nhậm Doanh Doanh đã một mình tấu cầm và thổi tiêu khúc "Tiếu ngạo giang hồ", khúc nhạc mà tưởng trên đời không còn ai có thể chơi được ngoài hai người sáng tác là Khúc Dương và Lưu Chính Phong. Vì Lục trúc ông gọi Doanh Doanh là cô cô (sau này nàng giải thích là do cha cô là Nhậm Ngã Hành là sư thúc của cha Lục trúc ông) nên khiến cho Lệnh Hồ Xung nhầm tưởng cô là một bà lão. Khi hiểu cảnh ngộ và tâm sự trong lòng Lệnh Hồ Xung, cô đã thầm yêu chàng và ra lệnh cho toàn bộ thuộc hạ của mình tìm cách cứu giúp và bảo vệ chàng. Cũng qua Doanh Doanh, các kỳ nhân dị sĩ Ma giáo cực kỳ hâm mộ và đã kết bạn với Lệnh Hồ Xung.
Lúc Lệnh Hồ Xung bệnh tật phát tác sắp chết, Doanh Doanh không quản thân phận, cõng Lệnh Hồ Xung lên Thiếu Lâm tự, chấp nhận bị giam giữ 10 năm để đánh đổi việc Thiếu lâm tự đem Dịch cân kinh ra trị nội thương cứu mạng cho Lệnh Hồ Xung, (trước đó, Doanh Doanh đã ra tay sát hại một số nhân vật trong Thiếu Lâm tự). Cảm kích trước tấm lòng của Doanh Doanh, Lệnh Hồ Xung đã quyết định hành động một cách "vô pháp vô thiên", trở thành "minh chủ" dẫn đám giáo chúng bàng môn tả đạo lên Thiếu Lâm tự đòi trả tự do cho Doanh Doanh (nhờ Mạc Đại tiên sinh cho chàng biết sự thật). Trên Thiếu lâm tự, hai phe chính tà đã diễn ra những trận đấu ác liệt. Nhậm Ngã Hành xuất đầu lộ diện, đấu võ và tranh luận anh hùng với chưởng môn nhân các phái. Doanh Doanh được cứu thoát, nhưng nàng hiểu rõ trong lòng Lệnh Hồ Xung vẫn không quên được hình ảnh Nhạc Linh San. Tuy vậy, Doanh Doanh vẫn một lòng kiên định, luôn theo sát bên chàng, bày mưu tính kế giúp cho Lệnh Hồ Xung xây dựng vị trí ở Ngũ nhạc kiếm phái, và bảo vệ Lệnh Hồ Xung trước âm mưu ám sát của Đông Phương Bất Bại cùng sức ép của cha nàng là Nhậm Ngã Hành.
Có thể nói tình yêu của Doanh Doanh là thứ tình yêu không vụ lợi, không đòi hỏi phải đáp đền. Để bảo vệ người yêu, Doanh Doanh không ngần ngại hi sinh sự tự do của chính bản thân mình. Cô chịu đựng bị giam cầm để Phương Chứng đại sư mở rộng vòng tay cứu Lệnh Hồ Xung.
Khi Nhậm Ngã Hành chết đột ngột do bị những luồng chân khí dị chủng xung đột lẫn nhau. Doanh Doanh lên làm giáo chủ Nhật Nguyệt thần giáo đã hóa giải toàn bộ ân oán của giáo phái này với giang hồ, sau đó cùng Lệnh Hồ Xung kết hôn, bỏ hết mọi danh lợi, hào quang lấp lánh trên đời, trở thành đôi uyên ương tri kỷ đi ngao du, cùng nhau hợp tấu khúc “Tiếu ngạo giang hồ”.
Trong Thiên long bát bộ, Mộc Uyển Thanh từ nhỏ đã không có cha mẹ. Được sư phụ nuôi dưỡng và dạy võ công. Sư phụ nàng là một người đàn bà đã từng nếm trải trái đắng do đàn ông đem lại, bà bắt nàng che kín khuôn mặt đẹp như hoa của nàng để không một nam nhân nào thấy được và bắt nàng lập lời trọng thệ: "Người đàn ông đầu tiên thấy được mặt nàng mà nàng không giết người đó thì người đó sẽ là chồng nàng".
Cũng chính vì lời thề oái oăm này mà trong một lần, nàng bị Nam Hải Ngạc Thần truy đuổi, Đoàn Dự là người liên đới và cùng bị bắt. Vì không muốn để Nam Hải Ngạc Thần nhìn thấy mặt mình, Mộc Uyển Thanh đã tiết lộ gương mặt nàng cho công tử nước Đại Lý, đồng thời buộc chàng phải kết hôn hoặc cả hai cùng chết.
Tuy nhiên, sau khi hai người được giải cứu, Uyển Thanh mới hay biết sư phụ nàng lại là mẹ nàng và Đoàn Dự hóa ra là anh cùng cha khác mẹ của nàng. Mộc Uyển Thanh đau đớn rời xa người mình yêu. Mặc dù trên đường tới Tây Hạ, trong lòng nàng khôn nguôi nhớ đến Đoàn Dự nhưng khi thấy tình yêu si mê Đoàn Dự dành cho Vương Ngữ Yên, nàng đã chọn cách một mình rời xa.
Tưởng chừng mối tình khá ngang trái này sẽ không đi đến đâu, nhưng sau này khi Đoàn Dự biết mình không phải là con trai của Đoàn Chính Thuần và anh cũng nhận ra người mình yêu không phải là Vương Ngữ Yên của hiện tại. Cuối cùng Đoàn Dự và Mộc Uyển Thanh cũng thành một đôi và có kết thúc êm đẹp, hạnh phúc.