Quốc khánh 2/9 này, "hé lộ" tuyến du lịch quanh Hà Nội "chạm" vào miền ký ức xa thẳm

80 năm Quốc khánh, Hà Nội không chỉ rộn rã tiếng trống hội và những khung hình ngập tràn sắc đỏ, mà còn trở thành nơi ký ức và hiện tại giao thoa. Trong khi phố lớn lấp lánh ánh đèn, dòng người đổ về những biểu tượng quen thuộc để lưu giữ khoảnh khắc, thì ở một nhịp khác của thời gian, những ngôi làng cổ vẫn lặng lẽ hiện hữu.

Giữa sự sôi động ấy, chúng giống như nốt trầm ngân dài, đưa tín đồ xê dịch chạm vào một Hà Nội tĩnh tại, cổ kính, tưởng như bị lãng quên nhưng lại khiến lòng người bồi hồi. Chính vì thế, bất kỳ hướng dẫn du lịch dịp Quốc khánh Hà Nội nào cũng sẽ thiếu trọn vẹn nếu bỏ qua hành trình trở về với những làng quê cổ kính quanh kinh thành.

Dừng chân trước mái đình đã sẫm màu thời gian, du khách không chỉ nhìn thấy kiến trúc cũ kỹ mà còn cảm nhận được sức sống bền bỉ đã chảy qua bao thế hệ. Con đường lát gạch rêu, tán đa tỏa bóng, giếng làng trong vắt - tất cả như một lớp ký ức nguyên lành, không bị xô lệch bởi nhịp đô thị hối hả. Ở đó, tiếng chim hót át tiếng nhạc hội, mùi khói bếp dìu dịu thay cho mùi hương phố thị, khiến người ta bất giác chậm lại để lắng nghe chính mình.

Sức hút của những làng cổ Hà Nội không nằm ở sự náo nhiệt, mà ở khả năng mở ra hai thế giới song hành: một bên là thành phố hiện đại, một bên là miền ký ức trầm mặc. Và trong dịp Quốc khán, khi trái tim mỗi người đều hướng về cội nguồn dân tộc, hành trình tìm đến những ngôi làng ấy không chỉ là một chuyến tham quan, mà còn là cuộc trở về sâu lắng, để nhắc nhớ rằng giữa đổi thay, gốc rễ vẫn bền bỉ ở đó.

Hướng dẫn du lịch dịp Quốc khánh Hà Nội: Làng cổ Cự Đà - vẻ đẹp cổ kính song hành cùng những ngôi nhà hai tầng mang dáng dấp kiến trúc Pháp

Cự Đà, ngôi làng ven sông Nhuệ thuộc xã Cự Khê, huyện Thanh Oai cũ - nay là xã Bình Minh, cách trung tâm Hà Nội khoảng 20km, từ lâu đã trở thành điểm đến khiến nhiều tín đồ xê dịch có cảm giác như lạc bước vào một trang ký ức xưa.

Cự Đà nổi tiếng bởi sự giao hòa độc đáo giữa kiến trúc Việt truyền thống và phong cách Pháp. Trong những con ngõ nhỏ được quy hoạch hình xương cá, du khách dễ dàng bắt gặp ngôi nhà hai tầng với ban công sắt, cửa vòm kiểu Tây, xen lẫn mái ngói cong vút, hàng hiên gỗ chạm khắc tinh xảo đặc trưng của vùng Bắc Bộ. Sự đan xen ấy tạo nên diện mạo hiếm có mà ít ngôi làng nào ở Hà Nội còn giữ được.

Điểm nhấn của Cự Đà còn nằm ở nghề truyền thống trăm năm: làm miến và làm tương. Ngay từ cổng làng rêu phong, du khách đã thấy những sân phơi miến vàng ươm trải dài dưới nắng, còn trong vườn, từng chum tương nâu xếp hàng ngay ngắn, tỏa hương dìu dịu. Miến Cự Đà được làm từ dong riềng, sợi nhỏ, dai, khi nấu giữ được độ giòn đặc trưng. Trong khi đó, tương Cự Đà có vị ngọt thanh, béo ngậy từ đậu nếp, thường được nhắc trong câu ca “Tương Cự Đà, cà làng Đám”. Đây cũng là món quà quê ý nghĩa mà nhiều du khách chọn mang về sau chuyến đi.

Hướng dẫn du lịch dịp Quốc khánh Hà Nội: Làng Cựu - miền ký ức vàng son của những thợ may đệ nhất Hà Thành, có tuổi đời hơn 500 năm

Cách trung tâm Hà Nội khoảng 40km, làng Cựu hơn 500 năm tuổi (xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên cũ - nay thuộc xã Chuyên Mỹ) từng bước ra khỏi dáng vẻ thuần nông để trở thành biểu tượng phồn thịnh một thời nhờ nghề may, nơi người dân được ca ngợi là những “thợ may đệ nhất Hà Thành”.

Đi qua cánh đồng lúa xanh, rẽ vào con đường nhỏ rợp bóng cây, du khách sẽ bắt gặp một không gian hoàn toàn khác biệt. Làng Cựu hiện lên với cổng làng kiểu quyển thư sơn vàng cổ kính, vọng gác trên cao, đôi kỳ lân và tượng chó đá đứng gác hai bên tạo nên dấu ấn truyền thống Bắc Bộ. Bên trong là những nếp nhà, những ngõ nhỏ trầm mặc, nơi lớp gạch tường bong tróc, rêu phong phủ kín, như minh chứng cho bước đi lặng lẽ của thời gian.

Từ đầu thế kỷ XX, khi hai anh em Phúc Mỹ và Phúc Hưng mang nghề may vest, may đầm từ Hà Nội về truyền lại cho dân làng, diện mạo Cựu đã thay đổi hoàn toàn. Những căn biệt thự được dựng lên từ năm 1920 đến 1945, mang phong cách kiến trúc giao thoa Việt - Pháp, vừa có mái ngói cong, cột lim, giàn trầu, sân cau, vừa sở hữu ban công sắt, cửa vòm Gothic hay mái cong kiểu Âu. Có thời điểm, làng từng sở hữu tới 49 biệt thự - minh chứng cho sự thịnh vượng bậc nhất của một làng nghề. Chính từ đây, làng Cựu được mệnh danh là “làng Tây của Hà Nội”.

Ngày nay, nhiều biệt thự đã xuống cấp, loang lổ mảng tường rêu, cửa gỗ khóa chặt, chỉ còn lác đác vài hộ sinh sống. Nhưng giữa lớp bụi thời gian, làng vẫn giữ được dáng dấp một “bảo tàng sống” về sự giao thoa văn hóa.

Hướng dẫn du lịch dịp Quốc khánh Hà Nội: Làng Yên Trường - ngôi làng của những giếng cổ kỳ bí ở ngoại thành Hà Nội

Cách trung tâm Hà Nội khoảng 25km, làng Yên Trường (xã Trường Yên, huyện Chương Mỹ cũ - nay thuộc xã Phú Nghĩa) mang diện mạo riêng có của ngôi làng cổ hàng trăm năm tuổi với cây đa, sân đình, giếng nước, bức tường đá ong vàng sẫm phủ rêu phong. Người cao niên trong làng kể, Yên Trường từng gắn với dấu tích Bãi Pháo, Bãi Giỗi - vùng đất nơi Hai Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa, vì vậy lịch sử nơi đây không chỉ nằm ở từng viên đá, từng nếp nhà mà còn thấm trong ký ức cộng đồng.

Bước qua cổng làng, sự đối lập hiện rõ: bỏ lại phía sau con đường lớn nhộn nhịp là không gian trong lành, tĩnh tại, nơi đình cổ soi bóng xuống hồ nước lớn và gốc đa trăm tuổi tỏa bóng xanh thẫm. Đá ong, được hình thành từ đất pha sắt với kết cấu rỗng như tổ ong, giúp nhà cửa “ấm đông - mát hè” và bền bỉ qua thời gian. Kiểu nhà 3 gian 2 chái, sân rộng, vườn cây bao quanh vẫn còn hiện hữu, tạo nên một Yên Trường vừa quen thuộc vừa độc đáo.

Điểm khác biệt khiến ngôi làng này được nhớ đến chính là hệ thống giếng cổ thiên tạo - từng được ghi nhận tới 99 chiếc, gắn với truyền thuyết Thánh Gióng. Theo người dân, những chiếc giếng ấy không do bàn tay con người xây dựng mà là dấu vó ngựa in lại trên đường ngài đi đánh giặc. Lòng giếng uốn lượn như bàn chân ngựa, vách giếng là đá ong sần sùi phủ cây dại, nước quanh năm trong mát, chảy ra từ mạch ngầm dưới lòng đá.

Hiện nay, từ 99 chiếc giếng xưa, Yên Trường chỉ còn 6, trong đó giếng xóm Chùa là lớn nhất. Dù số lượng đã giảm đi, nhưng với người dân, những giếng cổ vẫn là một phần ký ức văn hóa thiêng liêng, được trân trọng gìn giữ như minh chứng sống động cho lịch sử làng quê Bắc Bộ.

Hướng dẫn du lịch dịp Quốc khánh Hà Nội: Làng cổ Đường Lâm thu hút đông khách du lịch nhất Hà Nội

Nằm cách trung tâm Thủ đô khoảng 40km, làng cổ Đường Lâm (nay thuộc phường Sơn Tây, Hà Nội) từ lâu đã trở thành điểm đến quen thuộc với du khách yêu dấu xưa. Đây là làng cổ đầu tiên ở Việt Nam được Nhà nước xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa quốc gia (2006), nổi bật với những nếp nhà đá ong, đình, đền, giếng cổ và không gian làng quê Bắc Bộ đặc trưng.

Bước qua cổng làng Mông Phụ xây từ năm 1833 - công trình bằng đá ong mang đậm dấu ấn kiến trúc thời Lê, du khách sẽ bắt gặp cây đa hơn 300 năm tuổi đang rủ bóng, gợi khung cảnh bình yên, cổ kính. Trong làng, những ngôi nhà cổ niên đại 200 - 400 năm, vẫn còn nguyên vẹn kết cấu gỗ truyền thống, sân gạch, chum tương, vườn cây. Trung tâm sinh hoạt cộng đồng của làng là đình Mông Phụ, xây dựng từ năm 1684, mang đậm phong cách kiến trúc Việt - Mường. Nơi đây hiện vẫn lưu giữ nhiều bức hoành phi, câu đối cổ có giá trị hàng trăm năm. Cùng với đó là những di tích quan trọng: nhà thờ Thám hoa Giang Văn Minh, đền thờ Phùng Hưng, lăng Ngô Quyền… - nơi ghi dấu những nhân vật lịch sử lẫy lừng.

Đi dọc các ngõ nhỏ, dễ bắt gặp giếng cổ với nước trong vắt, vốn là nguồn sinh hoạt gắn bó bao đời của người dân. Những công trình ấy kết nối với hệ thống nhà cổ như nhà bà Điền, ông Hùng, ông Thể,… không chỉ là điểm tham quan mà còn là minh chứng sống động cho lối sống, nếp văn hóa Bắc Bộ xưa.

Đến Đường Lâm, ngoài trải nghiệm không gian cổ kính, du khách còn được thưởng thức những món đặc sản mang hồn quê: gà mía tiến vua, thịt quay đòn thơm lừng mùi lá ổi, chè kho vàng óng, bánh tẻ lá dong dẻo thơm… Đặc biệt, chum tương Đường Lâm xếp đầy sân nhiều ngôi nhà cổ từ lâu đã trở thành “hình ảnh nhận diện” của làng, đồng thời là món quà quê đậm đà hương vị để mang về.

Hướng dẫn du lịch dịp Quốc khánh Hà Nội: Làng cổ Đông Ngạc được mệnh danh là “làng Tiến sĩ”

Chỉ cách trung tâm Hà Nội vài cây số, làng Đông Ngạc (xưa còn gọi là Kẻ Vẽ, Nôm, Vẽ) thuộc phường Phú Thượng vẫn giữ nguyên dáng vẻ cổ kính suốt hàng trăm năm qua. Nằm bên bờ sông Hồng, dưới chân cầu Thăng Long, đây là một trong những làng cổ gần trung tâm nhất còn lưu giữ được hệ thống kiến trúc truyền thống.

Được mệnh danh là “làng Tiến sĩ”, Đông Ngạc từ lâu nổi danh bởi truyền thống hiếu học. Trong lịch sử, ngôi làng đã sản sinh nhiều bậc trí thức Hán học và Tây học, góp phần làm rạng danh đất kinh kỳ. Hiện nay, làng còn lưu giữ khoảng 100 ngôi nhà cổ, trong đó có căn nhà hơn 400 năm tuổi. Phần lớn các công trình được dựng theo lối kiến trúc truyền thống: 3 - 5 gian, mái ngói gạch rủ, cột gỗ quý, gian chính trang trí hoành phi, câu đối cổ.

Khác với phố cổ Hà Nội ồn ã, làng Đông Ngạc hấp dẫn du khách ở sự tĩnh lặng, cổ kính. Trong đó, hai công trình tiêu biểu ghi đậm dấu ấn lịch sử là đình Vẽ và nhà thờ Tộc Phan. Đình Vẽ, trải qua nhiều lần trùng tu, thờ ba vị thần Thiên - Địa - Nhân, cùng những bậc hiền nhân có công với làng. Nhà thờ Tộc Phan là nơi tưởng nhớ một dòng họ hiếu học, nhiều đời cống hiến cho dân tộc, từng dẫn đầu các phong trào yêu nước chống ngoại xâm.

Ngoài kiến trúc, Đông Ngạc còn nổi tiếng với nghề truyền thống: giò Chèm, nem Vẽ, nặn nồi đất, làm quang gánh… Những sản vật dân dã ấy vừa làm nên hồn quê, vừa giữ chân du khách mỗi khi ghé thăm.

Hướng dẫn du lịch dịp Quốc khánh Hà Nội: Ước Lễ - ngôi làng giò chả trăm năm tuổi giữa lòng xứ Đoài

Nằm ở xã Tân, huyện Thanh Oai cũ - nay là xã Dân Hòa, làng Ước Lễ từ lâu nổi danh khắp miền bởi nghề làm giò chả truyền thống cùng không gian cổ kính trầm mặc.

Theo sử liệu và lời kể dân làng, nghề giò chả ở Ước Lễ có tuổi đời gần 500 năm, gắn với câu chuyện một cung tần triều Mạc truyền nghề. Từ đó, bí quyết cha truyền con nối đã tạo nên thương hiệu giò lụa, chả quế, nem chua trứ danh. Đến nay, sản phẩm giò chả Ước Lễ có mặt khắp cả nước, nhưng người làng vẫn giữ công phu chọn thịt mông nóng, cân bằng âm dương, gói ba lớp lá chuối để giữ hương vị truyền thống.

Không chỉ nổi tiếng với ẩm thực, Ước Lễ còn lưu giữ nhiều công trình kiến trúc quý. Cổng làng cao 6m, rộng 12m, khắc chữ Hán “Ước Lễ môn” cùng đôi câu đối cổ, như lời răn dạy về lễ giáo. Đình làng, được xây dựng từ thời Hậu Lê, là di tích quốc gia thờ Lữ Gia mang vẻ uy nghi cổ kính. Bên cạnh đó, chùa Sổ với tuổi đời 500 năm và hàng chục pho tượng thế kỷ 17 - 18 là chứng tích tôn giáo, văn hóa đặc sắc.

Giữa nhịp sống hiện đại, chợ Ước Lễ vẫn họp mỗi sáng sớm, những ngôi nhà cổ vẫn vương màu thời gian với cổng cuốn thư, bình phong hiếu học. Tất cả làm nên một làng cổ vừa đậm chất văn hóa làng xã Bắc Bộ, vừa sống động trong hơi thở nghề truyền thống.

×