Shark Bình và sự hoan hỉ tàn nhẫn

Đó là một ngày rất khó quên trong ký ức của tôi. Từ một người vốn vui vẻ, điềm tĩnh, H xuất hiện với ánh mắt vô hồn, tay cậu không ngừng run lẩy bẩy. Sau những câu nói đứt đoạn, tôi hiểu ra H đã mất hơn 2 tỷ đồng trong một sàn tiền số vừa bị sập. “Em nợ khắp nơi, chưa dám nói gì với vợ. Mấy tháng nay, lúc nào em cũng nghĩ hay mình nhảy quách cho xong. Em mệt quá chị ạ…”.

Dù cuộc sống của H dần trở lại bình ổn, câu chuyện ngày hôm đó ám ảnh tôi suốt một thời gian dài. Và bởi vậy, ngày 24/9/2025, khi đọc bài viết “cảnh báo” trên trang cá nhân của Shark Bình về các dự án coin, những bình luận có nội dung “hoan hỉ”, “hồi hướng” của vị doanh nhân này, tôi cũng như nhiều người lúc ấy - trào dâng cảm giác bất bình, phẫn nộ.

Phẫn nộ bởi một người từng được tung hô là biểu tượng khởi nghiệp, từng lên truyền hình rao giảng về đạo đức kinh doanh, nay lại “đùa cợt” trên nỗi đau của những nạn nhân mất trắng vì tiền ảo – trong đó có biết bao con người thật, gia đình thật, như H.

Viết những dòng bình luận có hơi hướng trào phúng, anh ta dường như quên mất rằng đằng sau các dự án tiền số sụp đổ là hàng nghìn người lâm cảnh khốn cùng, mất tài sản, mất niềm tin, thậm chí mất cả ý chí sống.

Phẫn nộ cũng bởi sự vô cảm của shark Bình là biểu hiện cho một căn bệnh đang ngày càng trở nên phổ biến trong xã hội: quyền lực không đi kèm trách nhiệm. Khi danh tiếng và sự giàu có trở thành tấm lá chắn, lời nói được tung ra mà không kèm theo hậu quả, nhiều người mặc nhiên cho rằng mình đứng ngoài mọi nỗi đau mà họ góp phần tạo ra, đổ lỗi cho nạn nhân “tham lam thì phải chịu”.

Việc hàng loạt người nổi tiếng bị bắt giữ vì tiền số, hàng giả, “thực phẩm chức năng thần thánh” thời gian qua cho thấy giai đoạn kiếm tiền dễ dãi, vô trách nhiệm trên mạng xã hội đã chấm dứt, năng lực truy vết dòng tiền và đối chiếu dữ liệu từ các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội của cơ quan chức năng ngày càng được triển khai rốt ráo, đồng bộ.

Thế nhưng, nhìn ở một phía khác, đó cũng là “hồi chuông” cảnh báo cho một thực tế đáng lo ngại: Lừa đảo đang trở thành vấn nạn của xã hội – khi sự hưởng thụ được đề cao hơn đạo đức, công nghệ phát triển mạnh mẽ hơn văn hóa, và niềm tin của con người dễ dàng bị biến thành công cụ.

Những kẻ lừa đảo nguy hiểm ngày nay không ẩn danh. Chúng mang khuôn mặt của người nổi tiếng, khoác áo doanh nhân, ca sĩ, diễn viên, hay những shark truyền cảm hứng. Dưới vỏ bọc danh tiếng, chúng tận dụng ảnh hưởng cá nhân để bán niềm tin – thứ có giá trị lớn nhất ở bất kỳ xã hội nào.

Từ những show truyền hình thực tế “truyền cảm hứng khởi nghiệp", từ livestream đầy cảm xúc, những chuyến thiện nguyện được truyền thông rầm rộ, mọi thứ đều được dựng nên bằng một công thức quen thuộc: Tạo lòng tin, nuôi ảo tưởng, rồi chiếm đoạt tài sản. Sau khi sự ủng hộ của công chúng trở thành “mỏ vàng”, nhiều người nổi tiếng sẵn sàng kêu “oan khuất”, “thề chứng minh danh dự”, để rồi bị bóc ra một cách “bẽ bàng” trước pháp luật.

Vấn đề đặt ra là làm sao để không trở thành nạn nhân trong một thế giới mà chúng ta có thể bị mua/ bán và bị lừa mỗi ngày, dù không ra khỏi cửa?

Với mỗi người dân, việc trước hết cần làm có lẽ là học cách đặt câu hỏi. Khi ai đó kêu gọi đầu tư, bán “giấc mơ làm giàu”, hay quảng cáo một sản phẩm “thần thánh”, nên tỉnh táo xem xét: họ đang giúp mình, hay đang dùng mình làm công cụ? Đừng bao giờ dựa vào cảm xúc hoặc danh tiếng để đưa ra quyết định tài chính. Một người càng nổi tiếng, hoặc càng thân thuộc với bạn, thông tin càng nên được kiểm chứng cẩn trọng.

Với các cơ quan quản lý, đã đến lúc cần đặt lại trật tự của niềm tin và trách nhiệm. Sự nổi tiếng phải đi kèm với bổn phận đạo đức – đặc biệt trong thời đại mà chỉ một dòng trạng thái có thể khiến hàng nghìn người "tay trắng".

Những vụ lừa đảo thời gian qua là lời cảnh tỉnh rõ ràng nhất về yếu tố văn hóa trong kinh doanh và tiêu dùng, điều đã phần nào bị coi nhẹ trong nhiều năm qua. Khi xã hội phần đông quá coi trọng đồng tiền, đặt sự giàu có là thước đo của thành công, thì không ít người sẵn sàng bất chấp mọi giới hạn để đạt được nó, dù bằng mưu mô, gian dối hay thao túng cảm xúc người khác.

Chúng ta đã quá quen với những khẩu hiệu “giàu nhanh”, “tự do tài chính”, “không làm mà vẫn có tiền” đến mức quên mất rằng lao động, minh bạch và tử tế mới là nền tảng thật sự của một đất nước thịnh vượng.

Văn hóa kinh doanh và văn hóa tiêu dùng không chỉ nằm ở sản phẩm hay lợi nhuận, mà ở cách con người đối xử với nhau trong quá trình tạo ra và sử dụng của cải. Khi giá trị đạo đức bị gạt sang bên, còn lợi ích vật chất được thần thánh hóa, thì thương trường dễ trở thành mảnh đất màu mỡ cho dối trá và lừa đảo nảy nở.

Sự “hoan hỉ” trên nỗi đau của shark Bình đã được trả về một kết quả thỏa đáng. Nó là bài học nhắc nhở nhiều người: Công lý có thể đến muộn, nhưng nó không bao giờ vắng mặt. Trong một xã hội văn minh, không ai được quyền hoan hỉ trên nỗi đau của người khác.

×